PLUS
Στον απόηχο των τελευταίων συνταρακτικών εξελίξεων στην τραγωδία των Τεμπών, η «ΜΠΑΜ στο Ρεπορτάζ» αναζητά μια αχτίδα ελπίδας και ενσυναίσθησης στις κλήσεις που δέχεται 24 ώρες το 24ωρο η Εθνική Γραμμή Δωρεάν Ψυχοκοινωνικής Στήριξης 10306 από τους συγγενείς των θυμάτων, τους τραυματίες και τις οικογένειές τους.
Της ΑΛΕΞΙΑΣ ΣΒΩΛΟΥ
Στην άλλη άκρη της γραμμής 10306 θα βρεις την ελπίδα και κάποιον από τους 60 ειδικούς να μοιραστεί τον πόνο σου…
Στην άλλη άκρη της γραμμής οι άνθρωποι που η ζωή τους σημαδεύτηκε ανεξίτηλα από την ανείπωτη σιδηροδρομική τραγωδία βρίσκουν κάποιον να τους ακούσει, ώστε να βγάλουν από μέσα τους όλη τη φρίκη που έζησαν, γιατί ο μοιρασμένος πόνος είναι μισός πόνος.
Όπως επισημαίνει η κλινική κοινωνική λειτουργός Ειρήνη Μπονίκου, που εργάζεται στην Εθνική Γραμμή 10306, σε τόσο τραγικά περιστατικά, με τον βίαιο θάνατο τόσων νέων ανθρώπων, το τραύμα είναι ομαδικό. Έχουμε τραυματιστεί όλοι ως κοινωνία και γι’ αυτό είμαστε βυθισμένοι σε συλλογικό πένθος.
Όπως εξηγεί η κοινωνική λειτουργός, από τα πρώτα 24ωρα μετά το δυστύχημα έχουν αυξηθεί δραματικά οι κλήσεις, με τον κόσμο να αποζητά να μιλήσει για τα όσα συμβαίνουν. Έως και τέσσερις εβδομάδες μετά από ένα δυστύχημα οι πενθούντες διακατέχονται από οξεία αντίδραση στο στρες η οποία είναι φυσιολογική και εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως διαταραχές του ύπνου (εφιάλτες, διακοπτόμενος ύπνος, δυσκολία στην έλευση του ύπνου), καθώς και διαταραχές μνήμης και συγκέντρωσης.
Όπως περιγράφουν οι διασωθέντες από τα πίσω βαγόνια, «ακούστηκε ένα πρώτο χτύπημα, ένα δεύτερο χτύπημα και μετά έσβησαν τα φώτα, έπεσε το σκοτάδι και ο τόπος γέμισε με μια θάλασσα από σίδερα». Ο φόβος, η μυρωδιά του θανάτου, ο καπνός εξαπλώθηκαν παντού. Μόνο η φωτιά φέγγιζε τον τόπο της τραγωδίας». Στο πλαίσιο της οξείας αντίδρασης στο στρες οι άνθρωποι βυθίζονται στον φόβο και αποφεύγουν να κάνουν δραστηριότητες που τους θυμίζουν το τραύμα που υπέστησαν.
Διαχείριση
Το ζητούμενο για τους 60 ειδικούς που στελεχώνουν την Εθνική Γραμμή είναι να ωθήσουν τους ανθρώπους που τραυματίστηκαν και τους συγγενείς των θυμάτων να μιλήσουν, να μην κρατήσουν τα συναισθήματά τους κλειδωμένα μέσα τους, γιατί αν τα συμπτώματα της οξείας αντίδρασης στο στρες δεν υποχωρήσουν μετά την πάροδο του πρώτου μήνα, τότε μιλάμε για σύνδρομο μετατραυματικού στρες, το οποίο είναι ψυχική διαταραχή. Δηλαδή, αν η φυσιολογική αντίδραση του ανθρώπου στη φρίκη δεν βρει διέξοδο, για να αρχίσει η διαχείριση του πένθους -όχι η επούλωσή του, αυτά τα τραύματα δεν επουλώνονται εύκολα-, τότε μεταπίπτουμε σε ψυχική νόσο.
Το συμβάν στα Τέμπη ήταν τόσο τραγικό που ακόμα και οι επαγγελματίες Υγείας οι οποίοι στελεχώνουν τα κλιμάκια των ειδικών στα νοσοκομεία διακομιδής των θυμάτων και των τραυματιών αλλά και οι διασώστες ζητούν ψυχολογική στήριξη. Όπως αναφέρει η υφυπουργός Υγείας Ζωή Ράπτη, η οποία βρέθηκε από τις πρώτες ώρες στο πλευρό των συγγενών των θυμάτων και των τραυματιών, ήρθαν επαγγελματίες Υγείας από τα δύο νοσοκομεία της Λάρισας και ζήτησαν να μιλήσουν με ψυχολόγο. Αυτό δεν γίνεται συχνά, καθώς πρόκειται για ανθρώπους εκπαιδευμένους, με πρότερη εμπειρία από άλλα δυστυχήματα και φυσικές καταστροφές.
Μια αχτίδα ελπίδας για την επόμενη ημέρα της κοινωνίας μας αποτελούν οι επιβάτες των πίσω βαγονιών, κυρίως των Νο5 και Νο6, που βγήκαν από τα τσακισμένα σίδερα βοηθώντας άλλους ανθρώπους. Όπως λέει η Ειρήνη Μπονίκου: «Όσοι βρέθηκαν εκεί μιλούν για παιδιά εξαιρετικής ‘‘πάστας’’ που κράτησαν μέσα σε αυτό το απόλυτο χάος την ψυχραιμία τους. Έλεγαν στους άλλους: «Όχι πανικό! Όχι πανικό! Θα βγούμε όλοι. Θα τα καταφέρουμε! Όχι πανικό, θα βγούμε όλοι μαζί!».
«Έχουμε εξαιρετικά παιδιά, με ενσυναίσθηση, δύναμη, ψυχραιμία, θάρρος, περίσσευμα ψυχής», υπογραμμίζει συγκινημένη η κλινική κοινωνική λειτουργός, η οποία διευκρινίζει επί της διαδικασίας τα εξής: Μετά το πρώτο τηλεφώνημα στη γραμμή 10306, γίνεται παραπομπή και αξιολόγηση ώστε να συνεχίσει η «επουλωτική» διαδικασία, μέσω Zoom, Skype ή Viber. Επίσης τα άτομα που χρήζουν ψυχοκοινωνικής στήριξης, ενδέχεται να υποστηριχθούν με κινητές μονάδες στον τόπο κατοικίας τους. Η ψυχολογική υποστήριξη των συγγενών των θυμάτων, των τραυματιών και των οικείων τους στους τόπους κατοικίας τους πλέον παρέχεται από ένα δίκτυο που οργανώθηκε από το υπουργείο υγείας και περιλαμβάνει στα εξωτερικά ιατρεία του Αιγινήτειου νοσοκομείου και της ψυχιατρικής κλινικής του «Αττικόν» στην Αθήνα, στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, στη Γ Ψυχιατρική Κλινική του ΑΧΕΠΑ και στο Κέντρο Ημέρας Εστία Θεσσαλονίκης, Κέντρο ψυχικής Υγείας Ιωαννίνων, στο Πανεπιστημιακό νοσοκομείο Ηρακλείου (Κρήτης), στο Πανεπιστημιακό νοσοκομείο Πάτρας και στο Καραμανδάνειο νοσοκομείο Παίδων, στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Χαλκίδας, στο Πανεπιστημιακό νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, στην Πανεπιστημιακή ψυχιατρική Κλινική του νοσοκομείου Θεσσαλίας και στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας της Λάρισας, στο Γενικό νοσοκομείο Τρικάλων, στην Ψυχιατρική κλινική του Γενικού Νοσοκομείου Καρδίτσας, στο Γενικό νοσοκομείο Άργους και στην κινητή Μονάδα ψυχικής υγείας Άργους, στο Κέντρο Ημέρας Ανατολή στη Χαλκιδική, στο Κέντρο Ημέρας Πορεία στα Γιαννιτσά, στην Κινητή Μονάδα Κοζάνης -Γρεβενών και στο Κέντρο Ημέρας Πολυδεύκης Δράμας.
Η Εθνική Γραμμή 10306 δημιουργήθηκε από το υπουργείο Υγείας, από την υφυπουργό Υγείας Ζωή Ράπτη, σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Φορέων Ψυχικής Υγείας Αργώ κατά την έναρξη της πανδημίας, ενώ τους συγγενείς των θυμάτων βοηθά και η γραμμή κοινωνικής βοήθειας 197.
Από την έναρξη της πανδημίας καταγράφηκε πολύ μεγάλη αύξηση στις αγχώδεις διαταραχές και όπως επισημαίνει η κλινική κοινωνική λειτουργός πρωτοπαρουσιάστηκαν και συμπτώματα ψύχωσης σε ηλικιωμένους 60 ετών και άνω -κάτι που δε συμβαίνει ποτέ γιατί η ψύχωση αφορά τους νέους.
