PLUS
του Γιώργου Φλωρά
Παρότι η Ελλάδα έχει εξελιχθεί σε Ευρωπαϊκό Βασίλειο των καρτέλ, τα πράγματα δείχνουν ότι θα αλλάξουν, τουλάχιστον εντός της επόμενης διετίας. Και θα αλλάξουν όχι επειδή, φυσικά, το επιθυμεί η Ελληνική Πολιτεία αλλά επειδή το επιβάλει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στις αρχές Νοεμβρίου ψηφίστηκε η Οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τους κανόνες που διέπουν αγωγές αποζημίωσης κατά επιχειρήσεων που παραβιάζουν το Δίκαιο του Ανταγωνισμού. Η Οδηγία θα πρέπει να γίνει νόμος κάθε Ευρωπαϊκού Κράτους έως τον Νοέμβριο του 2016.
Το χρονικό
Όλα ξεκίνησαν το 2008 όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε διαβούλευση για να διαπιστωθεί γιατί ενώ τα καρτέλ συλλαμβάνονται, τελικά ελάχιστες αποζημιώσεις καταβάλουν σε αυτούς που πλήγωσαν (ανταγωνιστές, πελάτες, προμηθευτές, καταναλωτές). Στην διαβούλευση αυτή από την Ελλάδα υπήρξαν δυο συμμετοχές. Συμμετείχε ο υπογράφων το παρόν κείμενο και ο ΣΕΒ. Προφανώς ο ΣΕΒ ήταν (και παραμένει) αντίθετος ενώ εγώ ήμουν και είμαι υπέρμαχος.
Εκδόθηκε η Λευκή Βίβλος και ξεκίνησε η προβλεπόμενη διαδικασία στα πλαίσια της ΕΕ ώστε να φτάσουμε στην Οδηγία. Κατά σύμπτωση (αποκλειστικά) επί ελληνικής προεδρίας ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες και πριν λίγες ημέρες ψηφίστηκε η Οδηγία. Η Ελληνική πλευρά όλα αυτά τα χρόνια όχι μόνο δεν ενίσχυσε την σχετική προσπάθεια αλλά έθαψε και την μοναδική ενέργεια της Λούκα Κατσέλη να περάσει τον σχετικό νόμο το 2010.
Στα τέλη του 2013 κατατέθηκε σχέδιο νόμου στην Βουλή για τα καρτέλ και την αντιμετώπισή τους, σχέδιο νόμου που συνέταξα και το οποίο κατέθεσε ο βουλευτής Νίκος Νικολόπουλος. Στο σχέδιο νόμου αυτό συμπεριλαμβάνεται άρθρο που αναφέρεται ουσιαστικά σε αυτήν την οδηγία (άρθρο 14), δηλαδή στην άμεση ενεργοποίηση της Λευκής Βίβλου. Φυσικά η ελληνική Κυβέρνηση ούτε που σκέφτηκε να εξετάσει το σχέδιο νόμου αλλά ευτυχώς αποφάσισε αντίθετα η Ευρώπη.
ΤΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΡΤΕΛ
Οι αλλαγές είναι αρκετές και ιδιαιτέρως σημαντικές. Τα Κράτη Μέλη εξασφαλίζουν ότι κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που πληγώθηκε μπορεί να αξιώσει και να επιτύχει πλήρη αποζημίωση. Φανταστείτε σήμερα ότι η παρούσα Κυβέρνηση έχει νομοθετήσει (προφανώς υπερασπιζόμενη τα καρτέλ) ότι για να καταθέσεις αγωγή κατά των εγκληματιών που ληστεύουν πρέπει να καταβάλεις δικαστικό ένσημο (για παράδειγμα σε αγωγή 1.000.000€πρέπει να καταβάλεις 10.000€!!). Αυτό τελειώνει.
- τα Δικαστήρια μπορούν, κατόπιν αιτήματος του θύματος, να διατάξουν τις εταιρείες που εγκλημάτησαν να προσκομίσουν όλα τα απαραίτητα έγγραφα που θα αποδείξουν την ζημιά του θύματος. Η διαδικασία αυτή εξασφαλίζει το επιχειρηματικό απόρρητο αλλά καταρρίπτει ένα τεράστιο εμπόδιο που έχουν σήμερα τα θύματα των εγκληματικών οργανώσεων (των καρτέλ). Εάν οι εγκληματίες ισχυριστούν απώλεια ή καταστροφή στοιχείων τότε έχει δικαίωμα το δικαστήριο να θεωρήσει δεδομένο τον ισχυρισμό του θύματος.
- το ανωτέρω αίτημα από το θύμα του καρτέλ για προσκόμιση στοιχείων δεν χρειάζεται να είναι λεπτομερές και αναλυτικό σε βαθμό που δεν δικαιολογείται. Δεν χρειάζεται δηλαδή να πει το θύμα «φέρτε μου το τάδε τιμολόγιο, εκείνης της ημέρας, που πουλήσατε στον ΧΧ πελάτη σας». Σήμερα σε ανάλογα αιτήματα οι απορρίψεις από τα Δικαστήρια είναι σημαντικές λόγω «αοριστίας», παρέχοντας δίχτυ προστασίας στα καρτέλ.
- εφόσον η απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμό καταστεί τελεσίδικη (Εφετείο) τότε θεωρείται ως δεδομένη για το Δικαστήριο. Σήμερα το Δικαστήριο δεν δεσμεύεται από την απόφαση, δίνοντας λαβή στα καρτέλ να αμφισβητήσουν την εγκληματική τους συμπεριφορά.
- οι προθεσμίες παραγραφής αλλάζουν. Η παραγραφή «τρέχει» από την παύση της παράβασης και αφού το θύμα λάβει γνώση ή μπορεί ευλόγως να γνωρίζει ότι η συμπεριφορά του καρτέλ είναι παράνομη, ότι έπαθε ζημιά και ότι ο παραβάτης είναι η τάδε ή η δείνα επιχείρηση. Η παραγραφή αναστέλλεται ή διακόπτεται όσο η Επιτροπή Ανταγωνισμού ερευνά
- σε ένα καρτέλ η ευθύνη βαρύνει όλα τα μέλη «εις ολόκληρον». Το θύμα μπορεί να ζητήσει αποζημίωση από οποιοδήποτε μέλος του καρτέλ (η αλλαγή αυτή έχει αρκετές προϋποθέσεις)
- δικαίωμα για αγωγή έχει ΌΛΟΙ, είτε είναι άμεσοι ή έμμεσοι αγοραστές. Με άλλα λόγια όποιος ζημιώθηκε μπορεί να απαιτήσει αποζημίωση (πελάτες, προμηθευτές, καταναλωτές κλπ). Οι εταιρείες που εγκλημάτησαν μπορούν να ζητήσουν από τους ενάγοντες να προσκομίσουν στοιχεία προς απόδειξη της ενδεχόμενης «μετακύλισης» των αυξημένων τιμών στην επόμενη βαθμίδα
- μπαίνουν κανόνες ως προς το σύνολο της αποζημίωσης που θα καταβληθεί, το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη όλες τις αγωγές που έχουν γίνει εναντίον των εγκληματικών οργανώσεων (καρτέλ).
- αναφορικά με την ποσοτικοποίηση της ζημιάς η Οδηγία ορίζει ότι δεν πρέπει ο απόλυτος ορισμός αυτής να αποτελεί στοιχείο αοριστίας τη αγωγής, όπως συμβαίνει ευρέως σήμερα). Με άλλα λόγια δεν μπορεί το θύμα να προσδιορίσει επακριβώς την ζημιά του, γεγονός που για να γίνει προϋποθέτει σημαντικούς πόρους (οικονομολόγους κλπ) και στοιχεία της αγοράς που δεν έχει διαθέσιμα το θύμα.
Οι αλλαγές είναι σημαντικές και σίγουρα διόλου επιθυμητές στα καρτέλ και στους προστάτες τους.
Ήδη, από όσο γνωρίζω, υπάρχουν υπηρεσίες από δικηγορικά γραφεία που παρέχουν πλήρη υποστήριξη σε θύματα των καρτέλ για να κινηθούν νομικά κατά των εγκληματιών. Ορισμένες συμφωνίες γίνονται με εργολαβικό όπου οι δικηγόροι (και οι συνεργαζόμενοι οικονομολόγοι) λαμβάνουν ποσοστό από το τελικό ύψος της αποζημίωσης.
Επισημαίνω ότι η Οδηγία αφορά αγωγές και παραβάσεις του Δικαίου που θα γίνουν μετά την τελειωτική της ψήφιση στα τέλη Νοεμβρίου 2014.
Η Οδηγία μπορεί να βρεθεί στον ακόλουθο σύνδεσμο
http://ec.europa.eu/competition/antitrust/actionsdamages/damages_directive_corrigendum_el.pdf
Το σχέδιο Νόμου που έχει κατατεθεί στην Βουλή μπορεί να βρεθεί στον ακόλουθο σύνδεσμο
*Γιώργος Φλωράς, Μέλος του ΔΣ του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου της Αθήνας
