PLUS
Σαν σήμερα πριν από 50 χρόνια, στις 3 Σεπτεμβρίου 1974 ο ιστορικός ηγέτης του ΠΑΣΟΚ και ιδρυτής του, Ανδρέας Παπανδρέου, κρατά στα χέρια του την ιδρυτική διακήρυξη και λίγο καιρό αργότερα το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα κατέρχεται στις εκλογές, εκλέγοντας 12 βουλευτές.
Νίκου Βασιλειάδη
Η παρουσίαση της Διακήρυξης της 3ης Σεπτεμβρίου έγινε στο ξενοδοχείο King George της Αθήνας και μόλις μία ημέρα μετά την ομιλία του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή στην 39η ΔΕΘ.
Το τρίπτυχο που προσδιοόριζε την ιδεολογία του ΠΑΣΟΚ ήταν η Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση.
Η διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη γράφτηκε στο Μόναχο από μέλη του ΠΑΚ και στη συγγραφή της συμμετείχαν ο Σωτήρης Κωστόπουλος, ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης, ο Δαμιανός Βασιλειάδης, ο Γιώργος Τσουγιόπουλος, ο Κίμων Κουλούρης,ο Γιάννης Ζαφειρόπουλος και ο Γιώργος Παπαγιαννόπουλος. Ο Κίμων Κουλούρης μετέφερε το κείμενο στον Ανδρέα Παπανδρέου ο οποίος αφού έκανε κάποιες παρεμβάσεις το έδωσε προς δακτυλογράφηση στη γραμματέα του, την Αγγέλα Κοκκόλα. Η Διακήρυξη τυπώθηκε και μοιράστηκε στους υπογράφοντες την διακήρυξη, την οποία παρουσίασε ο Ανδρέας Παπανδρέου στο ξενοδοχείο King George.
Το κείμενο ξεκινά με θέμα την αποχουντοποίηση της χώρας, θέμα που απασχόλησε έντονα την ελληνική κοινωνία την πρώτη δεκαετία μετά την αποκατάσταση του πολιτεύματος. Ακολουθεί ένα ανάθεμα προς τις ΗΠΑ για τη χούντα και την υποτέλεια της χώρας μας στα συμφέροντα των ξένων μονοπωλίων και ζητείται η «απαλλαγή της οικονομίας μας από τον έλεγχο του ξένου μονοπωλιακού και ντόπιου μεταπρατικού κεφαλαίου.
Πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό; Σύμφωνα με το κείμενο «Η Ελλάδα να αποχωρήσει και από το στρατιωτικό και από το πολιτικό ΝΑΤΟ. Και βέβαια πρέπει να ακυρωθούν όλες οι διμερείς συμφωνίες που έχουν επιτρέψει στο Πεντάγωνο να μετατρέψει την Ελλάδα σε ορμητήριο για την προώθηση της επεκτατικής του πολιτικής. Μα πίσω από το ΝΑΤΟ, πίσω από τις αμερικάνικες βάσεις είναι οι μονοπωλιακές πολυεθνικές επιχειρήσεις και τα ντόπια υποκατάστατά τους. Γι’ αυτό η κοινωνική απελευθέρωση, ο σοσιαλιστικός μετασχηματισμός, αποτελεί το θεμέλιο λίθο του Κινήματός μας».
Το κείμενο της Ιδρυτικής Διακήρυξης χαρακτηρίζεται από έντονη αντιδεξιά ρητορική αλλά και ένα ιδιόμορφο πολιτικό λόγο που αποφεύγει την ταξική ιδεολογική γλώσσα των κομμάτων της Αριστεράς και συνδέει τις έννοιες «λαός» και «έθνος» αποσκοπώντας στην ίδρυση ενός νέου πολιτικού φορέα ο οποίος θα εξέφραζε τους πόθους, τα οράματα και τις ανάγκες των απλών Ελλήνων πολιτών και όλων των γνήσια προοδευτικών και δημοκρατικών δυνάμεων της χώρας, τίποτα διαφορετικό από τα ποθούμενα και τις φαντασιώσεις ενός μεγάλου κομματιού της ελληνικής κοινωνίας. Ομως, εν τέλει, η ιστορία απέδειξε πως πολύ λίγα από αυτά τα οποία ευαγγελιζόταν το κείμενο της διακήρυξης θα μπορούσαν να γίνουν πραγματικότητα στα χρόνια που ακολούθησαν.
Ο σοσιαλισμός μπορεί να ήρθε στην Ελλάδα με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία αλλά στην πραγματικότητα ήταν “λειψός”. Η Ελλάδα δεν βγήκε από το ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ. Οι αμερικανικές βάσεις δεν έκλεισαν. Οι τράπεζες δεν κοινωνικοποιήθηκαν, εκτός από τις βιομηχανικές μονάδες που έγιναν επί ΠΑΣΟΚ κυρίως προβληματικές. Οι φοιτητές συμμετείχαν στη διοίκηση των Πανεπιστημιακών σχολών και στο μπάχαλο που ακολούθησε και ακολουθεί μέχρι και σήμερα. Το ΕΣΥ και η δημόσια υγεία συνεχίζουν να έχουν σοβαρά δομικά προβλήματα με τις ιδιωτικές κλινικές να κάνουν χρυσές δουλειές. Οι πράσινοι κυβερνώντες (οι γνωστοί τότε “πρασινοφρουροί”) κατασπατάλησαν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ κρατικές επιχορηγήσεις, για την καλοπέρασή τους φέρνοντας την Ελλάδα στο χείλος της καταστροφής με τις γνωστές προεκλογικές υποσχέσεις για παροχές, διορισμούς, διαγραφές χρεών, ρουσφέτια κι άλλες βλαβερές κομματικές συνήθειες .
Ποιός δεν θυμάται το “Τσοβόλα δώσ’ τα όλα!” το σύνθημα του προέδρου το οποίο είπε πρώτη φορά σε ομιλία του, στα πλαίσια προεκλογικών συγκεντρώσεων, στο Περιστέρι Αττικής, το 1989. Δηλαδή να μην αφήσει ούτε ψίχουλα στα τότε και μονίμως άδεια δημόσια ταμεία για να μη χάσει το ΠΑΣΟΚ την εξουσία στις εκλογές της 24ης Ιουνίου του 1989. Ήταν η πιο ακριβή ιαχή παγκοσμίως, αφού κόστισε τότε 140 δισ. δραχμές και συνέβαλε στην αύξηση του δημόσιου ελλείμματος κατά 500 δισ. δραχμές
Για να είμαστε δίκαιοι συντελέστηκαν και μεταρρυθμίσεις που τότε θεωρούνταν από τολμηρές έως ακραίες, αλλά η γενική αίσθηση
Πενήντα χρόνια μετά από εκείνη την ημέρα που ο Ανδρέας Παπανδρέου διάβαζε την ιδρυτική διακήρυξη του ΠΑΣΟΚ, το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου δεν υπάρχει, και καλώς δεν υπάρχει αφού είναι ένα κείμενο που οφείλει να εντάσσεται στο πλαίσιο της εποχής κατά την οποία συντάχθηκε και όχι στο σήμερα. Αυτονόητο.
