Ανω των 45 ετών ο ένας στους τρεις ανέργους

Αντιμέτωποι με το οικονομικό αδιέξοδο βρίσκονται ολοένα και περισσότερα μέλη της «γενιάς των γκριζομάλληδων»:

Tο ποσοστό της ανεργίας στα άτομα ηλικίας άνω των 45 ετών, αντί να μειώνεται ακολουθώντας τον μέσο όρο της χώρας, αυξάνεται. Ο ένας στους τρεις ανέργους της χώρας, δηλαδή περισσότερα από 347.000 άτομα, ανήκει στην κρίσιμη ηλικιακή ομάδα των 45-64, όταν το 2009, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 20% και ο αριθμός των άνεργων «γκριζομάλληδων» μόλις 99.000 άτομα.

Η «διέξοδος» της συνταξιοδότησης δεν υπάρχει πλέον μετά την αύξηση του ορίου ηλικίας στα 67 –τα 62 με 40 χρόνια εργασίας αποτελεί άπιαστο όνειρο για τους περισσότερους λόγω ανεργίας– ενώ το νέο σύστημα υπολογισμού των συντάξεων καταδικάζει τους σημερινούς 50άρηδες σε πολύ χαμηλές απολαβές για τις τελευταίες δεκαετίες του βίου τους. Και αυτό διότι ο νέος τρόπος υπολογισμού «σβήνει» το όποιο ένδοξο επαγγελματικό παρελθόν των υψηλών αμοιβών και λαμβάνει υπόψη μόνο τις –κατά κανόνα χαμηλότερες– αποδοχές μετά το 2002.

Αδιέξοδα παντού

Το οικονομικό αδιέξοδο ενισχύεται και από το γεγονός ότι για τη «γενιά των γκριζομάλληδων» δεν υπάρχει καν η διέξοδος της ιδιωτικής ασφάλισης. Ασφάλειες υγείας πολύ δύσκολα υπογράφονται με άτομα άνω των 50 ετών, ενώ σε αυτή την ηλικία δεν υπάρχει πλέον χρόνος για «ωρίμανση» των ιδιωτικών προγραμμάτων συνταξιοδότησης.

Αντί οι σημερινοί «50άρηδες» να εκμεταλλεύονται την τελευταία 15ετία-20ετία του εργασιακού τους βίου για να αποταμιεύσουν και να προετοιμαστούν καλύτερα για τα χρόνια της συνταξιοδότησης, έρχονται αντιμέτωποι με την «τέλεια καταιγίδα»: μείωση αποδοχών, υπερφορολόγηση, ανάγκη στήριξης των παιδιών τους που κατά κανόνα είναι άνεργα, μερική απασχόληση, ολοένα και αυξανόμενη ανεργία αλλά και αρνητική προοπτική όσον αφορά το ύψος των συντάξιμων αποδοχών. Τα στοιχεία είναι σε κάθε περίπτωση αποκαλυπτικά:

• Στην εξαιρετικά «ευαίσθητη» ηλικιακή ομάδα 55-64 ετών (δεδομένης της δυσκολίας επανένταξης στην αγορά εργασίας) το ποσοστό της ανεργίας καταρρίπτει το ένα ιστορικό ρεκόρ μετά το άλλο. Τον Νοέμβριο του 2016, περίπου ο ένας στους 5 στη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα ήταν χωρίς δουλειά: το ποσοστό της ανεργίας έφτασε στο 19,3% από 17,3% τον Νοέμβριο του 2015, 16,7% το 2013 και το 2014, 15,4% το 2012 και μόλις 10% το 2011.

• Οι άνεργοι ηλικίας από 45-64 ετών γίνονται και σε απόλυτο αριθμό ολοένα και περισσότεροι: το 2015, σε σύνολο 1,197 εκατ. ανέργων, οι 347.400 είχαν συμπληρώσει το 45ο έτος (181,4 χιλιάδες άνδρες και 166.000 γυναίκες). Το 2014, οι άνεργοι στην ίδια ηλικιακή ομάδα ήταν λιγότεροι (344.100), παρά το γεγονός ότι οι άνεργοι ήταν περισσότεροι (1,274 εκατ.). Δηλαδή, από το 2014 στο 2015 μειώθηκε ο συνολικός αριθμός των ανέργων αλλά καταγράφηκε αύξηση στην ηλικιακή ομάδα από τα 45 έως τα 64. Ετσι, ενώ το «μερίδιο» των ανέργων της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας ήταν 27% το 2014, μέσα σε μια χρονιά αυξήθηκε στο 29%. Η αύξηση του «μεριδίου» είναι συνεχής τα τελευταία χρόνια: το 2005, οι άνεργοι ηλικίας 45-64 ετών αντιστοιχούσαν στο 16,7% του συνολικού αριθμού των ανέργων, το 2009 το ποσοστό είχε αυξηθεί στο 21,38% και πλέον έχει φτάσει στο 29%. Συμπέρασμα: οι άνεργοι… γερνάνε και όσο αυτή η τάση συνεχίζεται, τόσο δυσκολότερη γίνεται η επανένταξη στην αγορά εργασίας.

• Από τους 347.400 ανέργους ηλικίας άνω των 45 ετών, οι 280.000 είναι μακροχρόνια άνεργοι δηλαδή έχουν συμπληρώσει πάνω από 12 μήνες εκτός της αγοράς εργασίας. Οι 8 στους 10 είναι τουλάχιστον έναν χρόνο χωρίς δουλειά, ενώ οι 65 στους 100 (περίπου 224.000 άτομα) έχουν συμπληρώσει ήδη δύο χρόνια εκτός. Συγκρίνοντας με το τελευταίο έτος προ μνημονίων (το 2009) φαίνεται και η έκρηξη της μακροχρόνιας ανεργίας. Το 2009, οι μακροχρόνια άνεργοι ήταν 195.700 και από αυτούς μόλις οι 45.000 είχαν συμπληρώσει το 45ο έτος της ηλικίας τους (ποσοστό 20%). Από το 2009 μέχρι το 2015, το ποσοστό είχε εκτιναχθεί στο 32%. Επίσης, το 2009, μόνο το 45% των ανέργων ηλικίας 45-64 ετών ήταν μακροχρόνια άνεργο για να εκτιναχθεί το ποσοστό στο 80% μέχρι το 2015.

• Η μερική απασχόληση δεν είναι άγνωστη ακόμη και στις μεγαλύτερες ηλικίες. Σε σύνολο 343.200 μερικώς απασχολουμένων, οι άνω των 45 ετών είναι 112,3 χιλιάδες (δηλαδή ο ένας στους τρεις). Εξ αυτών, το 40% είναι γυναίκες (43.300 άτομα), κάτι που δείχνει ότι η μερική απασχόληση στις μεγαλύτερες ηλικίες δεν αφορά μόνο τους άνδρες.

Ανω των 45 ετών είναι σήμερα το 40% των απασχολουμένων

Από τα 3,6 εκατ. των απασχολουμένων της χώρας, στην ηλικιακή ομάδα των 45-64 ετών κατατάσσεται το 1,465 εκατ., δηλαδή περίπου οι 4 στους 10. Το αντίστοιχο ποσοστό το 2009 ήταν 35,7%, στοιχείο που δείχνει ότι το εργατικό δυναμικό της χώρας… γερνάει. Πού απασχολούνται αυτοί οι 1,465 εκατ. μεσήλικες; Οι 370.000 είναι δημόσιοι υπάλληλοι (σ.σ. ο ένας στους δύο δημοσίους υπαλλήλους είναι άνω των 45 ετών), περίπου 456.000 είναι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα, ενώ η πλειονότητα –581.000 άτομα– είναι αυτοαπασχολούμενοι και επιτηδευματίες.

Από τη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα θα προκύψουν και οι πρώτοι συνταξιούχοι των οποίων η σύνταξη θα υπολογιστεί με βάση τον «νόμο Κατρούγκαλου». Η έκπληξη θα είναι πολύ μεγάλη, καθώς η μείωση των καθαρών μηνιαίων αποδοχών μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και το 50%. Οταν η «γενιά των γκριζομάλληδων» θα βγει στη σύνταξη, θα συνειδητοποιήσει ότι:

• Οι όποιες υψηλές αποδοχές απέσπασαν κατά τον εργασιακό τους βίο μέχρι και το 2002 δεν λαμβάνονται υπόψη. Αυτό που μετράει είναι το τι έγινε μισθολογικά μετά το 2002. Μόνο που η τελευταία αυτή περίοδος περιλαμβάνει και τα 8 χρόνια της ύφεσης και τα τρία μνημόνια που βύθισαν τις αποδοχές.

• Κάθε ημέρα στην ανεργία, κάθε ημέρα με μερική απασχόληση και χαμηλές αποδοχές πλέον μετράει και στον υπολογισμό της σύνταξης.

• Ακόμη και ο ίδιος ο γκριζομάλλης να έχει καλή μισθολογική εξέλιξη, η σύνταξή του μπορεί να επηρεαστεί μόνο και μόνο από την εφαρμογή του δείκτη μισθών της ΕΛΣΤΑΤ, ο οποίος από μόνος του ρίχνει τις συντάξιμες αποδοχές.

Ετσι, το στέλεχος του ιδιωτικού τομέα που θα αποχωρήσει με μέσο μισθό στο διάστημα 2002-2017 της τάξεως των 2.500 ευρώ, θα πάρει σύνταξη 1.034 ευρώ καθαρά ακόμη και αν έχει 35 χρόνια προϋπηρεσίας. Από τη μια στιγμή στην άλλη, το μηνιαίο του εισόδημα θα μειωθεί περίπου κατά 60%.

Οσο για τους εκατοντάδες χιλιάδες ελεύθερους επαγγελματίες και επιτηδευματίες της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας, οι περισσότεροι εξ αυτών παρέλαβαν προ ημερών ειδοποιητήρια με τα οποία καλούνται να πληρώσουν λιγότερες ασφαλιστικές εισφορές σε σχέση με πέρυσι, καθώς οι εισφορές υπολογίζονται πλέον βάσει των πολύ χαμηλών αποδοχών που δηλώνονται στην εφορία.

Το τίμημα βέβαια δεν θα αργήσει να φανεί. Η σύνταξη των ελεύθερων επαγγελματιών και των επιτηδευματιών θα μειωθεί κατά τουλάχιστον 60% σε περιπτώσεις επαγγελματιών που θα δουν τις ασφαλιστικές τους εισφορές να μειώνονται κατά 40% λόγω του νέου τρόπου υπολογισμού. Οσο για τους επαγγελματίες που καλούνται να πληρώσουν τα ίδια με το προηγούμενο καθεστώς, η μείωση της σύνταξης μπορεί να φτάσει και στο 35%-40%.

• Από την Εφημερίδα “Η Καθημερινή”