PLUS
Από Δευτέρα μπορούμε να κυκλοφορήσουμε, χωρίς να φοβόμαστε τα πρόστιμα του υφυπουργού Πολιτικής Προστασίας Νίκου Χαρδαλιά. Ασκητής
Της Αλεξίας Σβώλου
Χωρίς να στέλνουμε SMS στο 13033, κλείνοντας πίσω μας την πόρτα του σπιτιού μας κι ανοίγοντας την πόρτα της ατομικής ευθύνης, όπως είπε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στο τελευταίο του διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό. Τέρμα ο εγκλεισμός, τουλάχιστον για τους μη ηλικιωμένους και μη ευπαθείς, αλλά αυτή η δίμηνη σχεδόν περίοδος που κλείνει με την σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων δεν μας οδηγεί μόνο σε μια νέα κανονικότητα.
Οι ψυχολογικές επιπτώσεις του εγκλεισμού από τον Θάνο Ασκητή! Τα υγιή ζευγάρια βγήκαν πιο δυνατά αλλά υπήρχαν και άνθρωποι που ζουν με το άγχος, τη νοσοφοβία, τις εντάσεις, τον e-τζόγο και τις πορνοταινίες
Μας αφήνει διαφορετικούς από ό,τι μας βρήκε. «Η ζωή όπως την ξέραμε προ κορωνοϊού δεν υπάρχει πια», λέει ο καθηγητής παθολογίας λοιμωξιολογίας Σωτήρης Τσιόδρας, αλλά το ίδιο ισχύει και για τους ανθρώπους που έζησαν αυτήν την πρωτόγνωρη πανδημία κι έκαναν πράξη με απίστευτη (και μη αναμενόμενη) ωριμότητα το #Μένουμε Σπίτι. Δεν είμαστε ίδιοι όπως στα τέλη Φεβρουαρίου, τότε που η νόσος Covid19 εισέβαλε στις ζωές μας. Μεταλλαχθήκαμε σαν τους επικίνδυνους ιούς που παραμονεύουν να μας χτυπήσουν. Μόνο που η δική μας μετάλλαξη δεν οφείλεται σε τυχαίες αλλαγές στο DNA αλλά σε ένα συγκεκριμένο γεγονός.
Στη καραντίνα, η οποία μπορεί να διήρκεσε 1,5 μήνα, αλλά η σκιά της οι επιπτώσεις της στην ψυχολογία είναι μακρύτερη. Κάθε πόλεμος έχει τις δικαιολογημένες παράπλευρες απώλειές του. Αυτό που οι Άγγλοι αποκαλούν collateral damage και που το γνωρίζουμε ως action movie του Σβαρτσενέγκερ. Τώρα το είδαμε να αποτυπώνεται στην καθημερινότητα, στην εποχή της Covid19.
«Ο εγκλεισμός, ο καταναγκασμός, η απώλεια της προσωπικής ελευθερίας προκαλούν εντάσεις και νοσοφοβία και δημιουργούν για εμάς τους ψυχιάτρους μια πληθώρα αιτιάσεων και υποχονδριάσεων που ξεδιπλώνονται στο ντιβάνι της ψυχανάλυσης», λέει ο Θάνος Ασκητής, νευρολόγος – ψυχίατρος, Διδάκτωρ Ψυχιατρικής του Παν/μίου Αθηνών και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ψυχικής & Σεξουαλικής Υγείας, καθώς και της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής & Σεξουαλικής Υγείας.
Ο Δρ. Ασκητής προσθέτει χαριτολογώντας που τις τελευταίες ημέρες δέχεται πάρα πολλά τηλέφωνα από ανθρώπους που τον ρωτούν με αγωνία: «Γιατρέ, έχω πονοκέφαλο, έχω ρίγη, μήπως έχω κορωνοϊό;» Ο κόσμος φοβήθηκε κι άρχισε να φαντάζεται πράγματα. Επιπλέον, ο εγκλεισμός έφερε τους ανθρώπους πολύ κοντά σε μικρά σπίτια και φυσικά δημιουργήθηκε μία συγκρουσιακή αναζήτηση της χαμένης αυτονομίας. «Φυσικά ο εγκλεισμός δεν επιβλήθηκε μόνο στην πατρίδα μας. Lock down έκαναν κι άλλες χώρες, αλλά σε εμάς κόστισε πιο πολύ, γιατί το μεσογειακό ταμπεραμέντο και το μεσογειακό κλίμα μας ωθεί στο να είμαστε αυθόρμητοι. Είμαστε λαός του έξω και αυτό το μέσα μάς κόστισε πολύ. Υπήρξαν άνθρωποι που σταμάτησαν να περιποιούνται τον άνθρωπο, τον εαυτό τους, σταμάτησαν να πλένονται, να βουρτσίζουν τα δόντια τους, να ξυρίζονται, σταμάτησαν να ντύνονται, κυκλοφορούσαν όλη μέρα με μια πιτζάμα κι έπεσαν με τα μούτρα στην τηλεόραση όλη μέρα κάτι που οδηγεί σε αποχαύνωση», επισημαίνει ο Θάνος Ασκητής.
Και συνεχίζει: «Στην τηλεόραση που με καλούν συχνά, με ρωτάνε αν έχουμε έξαρση κατάθλιψης. Οχι ακριβώς αλλά υπάρχει ένα άγχος, ένας διάχυτος φόβος, ακόμα και φόβος σεξουαλικότητας. Ειδικά τα παράνομα ζευγάρια είναι αυτά που δέχτηκαν το μεγαλύτερο πλήγμα. Χάθηκαν και περιορίστηκαν ήταν ό,τι χειρότερο μπορούσε να τους βρει ενώ υπάρχει και μία τεράστια συνωμοσιολογία που έχει αναπτυχθεί για τον ίδιο τον ιό, αν είναι ή όχι «όπλο» αλλά και για τα φάρμακα και τα εμβόλια για την αντιμετώπιση του Covid19. Άκουσα μέχρι και ότι υπάρχει η πιθανότητα να μας εισάγουν με τα εμβόλια τσιπ με τα οποία ένας «Μεγάλος Αδερφός» θα παρακολουθεί όλους τους ανθρώπους».
Εκτός από τα παράνομα ζευγάρια υπάρχουν και τα νόμιμα (η πλειονότητα), για τα οποία ρωτώ τον ψυχίατρο πώς επέδρασε πάνω τους η καραντίνα. Ιδού η απάντησή του Δρ. Ασκητή: «Όπως συμβαίνει σε όλες τις κρίσεις τα ζευγάρια με τις υγιείς, δυνατές σχέσεις ενδυναμώθηκαν και αυτό συνέβη γιατί αναγκαστικά σταμάτησαν τη φρενίτιδα της καθημερινότητας και βρήκαν χρόνο να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και να ξανασυστηθούν με τα παιδιά τους.
Όμως πολλά ζευγάρια δυστύχησαν. Υπήρξαν άνθρωποι που δεν έχουν καθόλου καλή επικοινωνία μεταξύ τους οι οποίοι έφαγαν ο ένας στα μούτρα τον άλλον. Υπήρξαν εντάσεις και περιμένουμε μία έκρηξη διαζυγίων από αυτά τα ζευγάρια. Στις παθοφυσιολογικές συμπεριφορές που καταγράφηκαν πρέπει να προσθέσουμε εκτός από τις εντάσεις και την ενδοοικογενειακή βία, την υπερβολική και λανθασμένη χρήση του διαδικτύου, την αύξηση του eτζόγου την αύξηση των συμπεριφορών απομόνωσης με περίεργες επαφές στο διαδίκτυο ή χαζεύοντας πορνοταινίες με τις ώρες προκειμένου να εκτονωθούν. Βέβαια, μέσα από αυτή τη δοκιμασία η κοινωνία ωριμάζει, δεν μπορείς να έχεις μόνο τον Χαρδαλιά να σου λέει ‘μείνε σπίτι γιατί αλλιώς θα σου ρίξω πρόστιμο’.
Στην ελληνική κοινωνία τα παιδιά μεγαλώνοντας ανέκαθεν φρόντιζαν τους γονείς τους όταν αυτοί γίνονταν παππούδες, γι’ αυτό άλλωστε δεν αναπτύχθηκε ποτέ στη χώρα μας η κοινωνική πρόνοια σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας. Και σε αυτή την κρίση η κοινωνία έδειξε σωστά αντανακλαστικά. Οι οικογένειες δεν άφησαν χωρίς φροντίδα, χωρίς φαγητό τους ηλικιωμένους, αλλά φυσικά υπάρχουν και οι μοναχικοί ηλικιωμένοι, οι οποίοι δέχτηκαν την μεγαλύτερη πίεση.
Πρόκειται για μία πρωτοφανή πανδημία δεν έχουμε γνωρίσει κάτι ανάλογο τα τελευταία 100 χρόνια και προφανώς περιμένουμε μία αύξηση των οργανικών ψυχοσυνδρόμων των ηλικιωμένων, αυτά που εκδηλώνονται με τα συμπτώματα της κατάθλιψης και της ήπιας νοητικής έκπτωσης. Σε περιόδους στρες έχουμε υπερβολική παραγωγή των στρεσογόνων ορμονών που συνδέονται άμεσα με την παχυσαρκία, τη στεφανιαία νόσο, τον διαβήτη, την κατάθλιψη και την υπέρταση. Όλα αυτά θα τα δούμε σε ένα δεύτερο κύμα ενώ πρέπει να μας προβληματίζει αρκετά και το γεγονός ότι οι ηλικιωμένοι περιορίστηκαν, δεν περπατάνε έξω και χρειάζονται το περπάτημα για το μυϊκό τους σύστημα, το χρειάζονται για την αγγειακή τους υγεία, χρειάζονται τον ήλιο για τη βιταμίνη D, που είναι ρυθμιστής του ανοσοποιητικού συστήματος.
Αν όλα αυτά τα στοιχεία απουσιάσουν, απορυθμίζονται τα χρόνια νοσήματα. Εδώ πρόκειται για μια αιφνίδια κατάσταση, που άλλαξε τους ρυθμούς της ζωής μας, άλλαξε το βιολογικό μας ρολόι (πολλοί άνθρωποι που έμειναν σπίτι και χωρίς δουλειά έκαναν τη νύχτα μέρα κι αντίστροφα) και προκάλεσε εκρήξεις ορμονών στον οργανισμό, επηρεάζοντας όλες τις λεπτές βιοχημικές ισορροπίες», λέει ο ψυχίατρος.
Αν, όμως, ξέρουμε από τον βραβευμένο συγγραφέα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές πως «Είναι 100φορές πιο δύσκολο να σταματήσεις έναν πόλεμο, από ό,τι να τον ξεκινήσεις» κι αν μας επιβεβαίωσαν ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας, Νίκος Χαρδαλιάς και ο εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας, Σωτήρης Τσιόδρας πως η επάνοδος στη νέα κανονικότητα θα είναι μια δύσκολη διαδικασία, δεν είναι όλα μαύρα σε αυτή την ιστορία
ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΘΕΤΙΚΈΣ «ΙΧΝΗΛΑΤΉΣΕΙΣ»
«Αυτό το ‘πείραμα’ όσο αιφνίδιο και απρόβλεπτο κι αν ήτανε, δημιουργεί και κάποιες θετικές ιχνηλατήσεις, για να χρησιμοποιήσουμε κι έναν όρο που έγινε πολύ της μόδας επί Covid-19. Μας έμαθε πόσο σημαντικό είναι να επενδύσεις στις προφυλάξεις, στα μέτρα ατομικής υγιεινής, μας δίδαξε τη σημασία του να χτίσεις και να ενδυναμώσεις την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Επίσης, μας έδειξε πόσο χρήσιμη είναι η σωστή ενημέρωση και πόσο ζωτική είναι η αξία της τηλεόρασης ως μέσο έγκυρης ενήμερης κι εκπαίδευσης και όχι ως σκουπίδι, όπως την έχουμε συνηθίσει» λέει ο Δρ. Ασκητής αναφερόμενος στα προγράμματα trash TV. Λένε, άλλωστε, πως η τηλεόραση είναι ο καθρέφτης μιας κοινωνίας. Αυτή η υγειονομική κρίση μας βοήθησε να ωριμάσουμε και να αποκτήσουμε μια τηλεόραση που μας αξίζει, αναδεικνύοντας ως το πιο δημοφιλές τηλεοπτικό πρόγραμμα το καθημερινό ενημερωτικό μισάωρο του καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα.
Τα ζευγάρια καλή επικοινωνία βγήκαν ενδυναμωμένα από την καραντίνα, γιατί χρησιμοποίησαν τον χρόνο για να επικοινωνήσουν καλύτερα και να «ξανασυστηθούν»με τα παιδιά τους. Όμως υπήρξαν πολλά ζευγάρια που δυστύχησαν, άνθρωποι που σταμάτησαν να φροντίζουν τον εαυτό τους, το έριξαν στον e-τζόγο και τις πορνοταινίες.
Θάνος Ασκητής, Νευρολόγος –Ψυχίατρος, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Ψυχικής & Σεξουαλικής Υγείας
Κορωνοϊός: Διαβάστε εδώ όλες τις εξελίξεις για τον φονικό ιό
