PLUS
Όταν το Μινσκ έστειλε ένα μαχητικό για να αναγκάσει μια πτήση της Ryanair από την Αθήνα στο Βίλνιους να προσγειωθεί σε λευκορωσικό έδαφος με μοναδικό προφανή σκοπό τη σύλληψη του δημοσιογράφους και ακτιβιστή Roman Protasevich, η πολιτική κρίση στη Λευκορωσία σταμάτησε να είναι εγχώριο ζήτημα και έγινε οριστικά παγκόσμιο.
Του Anton Shraibman
Η διεθνής απομόνωση του Alexander Lukashenko αυξάνεται εδώ για πολλούς μήνες μετά από τις αμφιλεγόμενες προεδρικές εκλογές το περασμένο καλοκαίρι και τις επακόλουθες διαδηλώσεις, αλλά τώρα έχει φτάσει σε ένα εντελώς νέο επίπεδο. Με τους δικούς της πολίτες και αεροπλάνο να έχουν βιώσει την εμπειρία του πώς το Μινσκ αντιμετωπίζει τους αντιπάλους του, η Δύση προχωράει σε μέτρα που ήταν απρόθυμη να λάβει εδώ και δεκαετίες.
Οι ευρωπαϊκές αεροπορικές έχουν ήδη σταματήσει με απόφαση των κυβερνήσεων τους από το να πετούν πάνω από τη Λευκορωσία, και στα αεροπλάνα της Λευκορωσίας έχει απαγορευτεί από το να προσγειώνονται σε ευρωπαϊκές χώρες. Οι νέες ευρωπαϊκές οικονομικές κυρώσεις αναμένονται στις επόμενες εβδομάδες, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν όχι μόνο τις επιχειρήσεις που είναι κοντά στο καθεστώς, αλλά επίσης και τις εξαγωγές ορισμένων αγαθών της χώρας. Ο Αμερικανός πρόεδρος joe Biden έχει ανακοινώσει ότι η Ουάσιγκτον επίσης θα εισάγει νέες κυρώσεις εναντίον του Μινσκ.
Η εκδοχή του Μινσκ είναι ότι έλαβε ένα email από τη Χαμάς που απειλούσε να ανατινάξει το αεροπλάνο πάνω από το Βιλνίους. Και δεδομένου ότι ο Protasevich -ο οποίος ήταν καταζητούμενος στη χώρα του στη Λευκορωσία- συνέβη να βρίσκεται στο αεροπλάνο, οι αρχές εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία να τον συλλάβουν μαζί με τη φίλη του.
Η βλάβη στη φήμη του Μινσκ είναι τόσο σοβαρή που ακόμη και η Χαμάς έχει καταδικάσει τη Λευκορωσία και αντιδρά στο να χρησιμοποιηθεί ως κάλυμμα για την καταστολή της ελευθερίας του λόγου.
Πολλοί άνθρωποι αμφισβήτησαν εάν ήταν στα αλήθεια τόσο σημαντικό να συλληφθεί ένας ακτιβιστής: ασφαλώς ο LUkashenko πρέπει να γνώριζε ότι θα προκαλούσε διεθνές σκάνδαλο όταν έδωσε εντολή να στείλει ένα μαχητικό αεροσκάφος για να αναγκάσει ένα ευρωπαϊκό αεροπλάνο για να προσγειωθεί;
Κατά πάσα πιθανότητα, το Μινσκ δεν προέβλεψε πραγματικά την κλίμακα της αντίδρασης. Το καθεστώς είναι σε κατάσταση επιβίωσης, κάτι που έχει επιδεινώσει το όραμα του. Όλη του η ενέργεια εστιάζει σε ένα πράγμα: να εξουδετερώσει τους εχθρούς του. Η βλάβη στη φήμη είναι μια παράπλευρη απώλεια που δεν έχει θέση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Κανείς στο σύστημα δεν θα τολμούσε να αντιταχθεί σε μια πρωτοβουλία τιμωρίας των εχθρών του συστήματος -ακόμη και μιας τέτοιας ριψοκίνδυνης πρωτοβουλίας- και για να είμαστε δίκαιοι, δεν είναι σαφές σε ποιο σημείο ο Lukashenko έλαβε γνώση του σχεδίου των υπηρεσιών ασφαλείας να αναγκάσουν το αεροπλάνο που μετέφερε τον Protasevich να προσγειωθεί.
Το επακόλουθο μποϋκοτάζ του εναέριου χώρου της Λευκορωσίας από τις περισσότερες ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες, καθιστά τη χώρα πιο τοξική από ποτέ και αποκλείει το Μινσκ από κάθε είδους σημαντική διεθνή συνεργασία. Οι transit επιβάτες συνήθιζαν να αποτελούν πηγή εσόδων για το αεροδρόμιο του Μινσκ και την κρατική αεροπορική Belavia. Τώρα η αεροπορική εταιρεία πιθανώς θαα πρέπει να λάβει επιδότηση, με μεγάλες απώλειες θέσεων εργασίας. Εάν κάποιοι δυτικοί επενδυτές και επαγγελματίες ταξιδιώτες ενδιαφερόταν ακόμη να πάνε στη Λευκορωσία, αντιμετωπίζουν τώρα υλικοτεχνικά προβλήματα καθώς και ρίσκο για τη φήμη τους. Οι αθλητικές ομάδες επίσης αρνούνται να μεταβούν στη Λευκορωσία για διοργανώσεις.
Πολύ λίγα είναι γνωστά μέχρι τώρα για τις επικείμενες οικονομικές κυρώσεις ώστε να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε την πιθανή ζημιά από αυτές. Είναι απίθανο η ΕΕ να επιβάλει ένα πλήρες εμπορικό εμπάργκο η να απαγορεύσει τη χερσαία διέλευση από το έδαφος της Λευκορωσίας, αλλά η κατακραυγή είναι πολύ μεγαλύτερη αυτή τη φορά από ποτέ. Αυτό αποτυπώνεται στην ηχηρή απουσία αυτή τη στιγμή, δύο επιχειρημάτων που παραδοσιακά ακούγονται έναντι της επιβολής αυστηρών κυρώσεων: ότι απλώς θα οδηγήσουν το Μινσκ πιο κοντά στη Μόσχα και ότι θα προκαλέσουν κακό στους απλούς Λευκορώσους.
Η σχέση μεταξύ του Lukashenko και της Δύσης δεν μπορεί ποτέ να επιδιορθωθεί πλέον. Ο Λετονός υπουργός Εξωτερικών, Edgar Rinkevics -κάποτε ρεαλιστής στις διαπραγματεύσεις του με το Μινσκ- και ο Martins Stakis, ο δήμαρχος της Ρίγας, επιδεικτικά κατέβασε την επίσημη σημαία της Λευκορωσίας από τον ιστό κατά τη διάρκεια του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Χόκεϊ επί πάγου στην πρωτεύουσα της Λετονίας, και την αντικατέστησε με την λευκή και κόκκινη σημαία που προτιμά η αντιπολίτευση της Λευκορωσίας. Ολόκληρη η πρεσβεία της Λετονίας απελάθηκε από το Μινσκ, αλλά η Ρίγα δεν ενοχλείται: έχει σταματήσει να πιστεύει τον Lukashenko.
Το Μινσκ δεν φοβάται να λάβει μέτρα που είναι σίγουρο ότι θα θυμώσουν τη Δύση, διότι αισθάνεται προστατευμένο από τη Μόσχα. Στην πραγματικότητα, τέτοιες προκλητικές ενέργειες είναι ακόμη ένα asset που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο Lukashenko στη συζήτηση με τη Ρωσία. Το μήνυμα στον Putin είναι ότι δεν θα υπάρξει ποτέ ένας πιο ανί-δυτικός ηγέτης στη Λευκορωσία, για αυτό θα πρέπει να τον ευνοεί.
Ο βαθμός στον οποίο η Μόσχα είναι προετοιμασμένη να ενισχύσει τον Lukashenko -οικονομικώς, μεταξύ άλλων- είναι ασαφής. Όσο πιο δαπανηρή γίνει η ένωση και όσο περισσότερο η Ρωσία κατηγορηθεί για εμπλοκή στις ενέργειες του Μινσκ, τόσο πιο δυνατές θα είναι οι φωνές που θα επικρίνουν τον Lukashenko, μεταξύ της ρωσικής ελίτ.
Το πλαίσιο της επερχόμενης συνάντησης μεταξύ των προέδρων ΗΠΑ και Ρωσίας είναι επίσης σημαντικό. Για πολλούς μήνες η αντιπολίτευση της Λευκορωσίας δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει μια συζήτηση για το θέμα τους στο υψηλότερο επίπεδο, αλλά τώρα ο ίδιος ο lukashenko τους δίνει ένα χέρι βοηθείας. Ο Λευκός Οίκος έχει ήδη επιβεβαιώσει ότι το ζήτημα της Λευκορωσίας θα βρίσκεται στην ατζέντα.
Υπάρχει μεγάλη σπέκουλα ότι η Μόσχα και η Ουάσιγκτον θα πετύχουν κάποιους είδους συμφωνία για την αποκλιμάκωση ευρύτερα, περιλαμβάνοντας αμοιβαίες παραχωρήσεις για διάφορα θέματα και περιοχές. Αυτό φαίνεται να είναι μια υπερβολικά απλοποιημένη άποψη της διεθνής πολιτικής. Μια τέτοια συμφωνία θα απαιτούσε πολύ περισσότερη εμπιστοσύνη και δεν μπορεί να επιλυθεί κάθε διαφωνία από αυτούς οι οποίοι θα επηρεαστούν άμεσα από μια τέτοια ανταλλαγή.
Και πάλι, θα μπορούσε να είναι δυνατό να υπάρξει κάποιου είδους αμοιβαίας κατανόησης και τότε η Μόσχα θα έπρεπε να σκεφτεί που είναι διατεθειμένη να κάνει πίσω προκειμένου να διατηρήσει την ατμόσφαιρα της αποκλιμάκωσης που διαμορφώθηκε εύθραυστα στις σχέσεις με την Ουάσιγκτον τον προηγούμενο μήνα. Το να κάνει παραχωρήσεις στην εγχώρια πολιτική θα ήταν ταπεινωτικό για το Κρεμλίνο, ενώ το να το κάνει στην Ουκρανία θα ήταν επικίνδυνο. Η Μόσχα φοβάται ειλικρινώς ότι το Κιέβο θα επιλύσει το θέμα του Ντονμπάς στρατιωτικά εάν η Ρωσία χαλαρώσει την παρουσία της εκεί. Στο μεταξύ, ένας συμβιβασμός για τη Λευκορωσία δεν θα ήταν τόσο περίπλοκος ή επικίνδυνος.
Αυτό το σενάριο δεν είναι αναπόφευκτο, ή ιδιαίτερα πιθανό: οι ΗΠΑ και η Ρωσία πρέπει πρώτα να συμφωνήσουν στην αποκλιμάκωση, κάτι που δεν είναι πάντα σε θέση να κάνουν. Τελικά, όσο πιο τοξικός γίνεται ο Lukashenko διεθνώς, τόσο πιο σημαντικό γίνεται για τη Δύση να δείξει ότι η πίεση της στο καθεστώς της Λευκορωσίας έχει χειροπιαστές συνέπειες. Η Ρωσία είναι η μόνη χώρα που μπορεί πραγματικά να επηρεάσει τη συμπεριφορά των αρχών της Λευκορωσίας, επομένως είναι ζήτημα χρόνου προτού αυτή η πίεση μεταφερθεί από το Μινσκ στη Μόσχα.
Πηγή: https://carnegie.ru
