Η «μαύρη βίβλος» της Αττικής Οδού!

01/02/2022 21:36

Στις 20 Απριλίου στις 5 το απόγευμα ξεκινά η μεγάλη μάχη του διαγωνισμού που αφορά τη νέα περίοδο λειτουργίας της Αττικής Οδού. Η διαδικασία έχει ήδη έχει προκηρυχθεί από το ΤΑΙΠΕΔ και αφορά μόνο το σημερινό δίκτυο της Αττικής Οδού.

Του Ειδικού Συνεργάτη

Η προκήρυξη νέου διαγωνισμού, οι αμφισβητήσεις για την υλοποίηση της σύμβασης παραχώρησης, οι μέτοχοι και τα απίστευτα κέρδη, και η αγωγή 87.000.000 ευρώ για διαφυγόντα έσοδα από… COVID

Αυτό αποτελείται από την Ελεύθερη Λεωφόρο Ελευσίνας – Σταυρού – Σπάτων, μήκους περίπου 52 χιλιομέτρων, και τη Δυτική Περιφερειακή Λεωφόρο Υμηττού, μήκους περίπου 13 χιλιομέτρων. Επίσης, εντάσσεται τμήμα 5 χλμ. της Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου Αιγάλεω.

Δεν περιλαμβάνει κατασκευή νέων τμημάτων που σχεδιάζονται όπως η Αστική Σήραγγα Ηλιούπολης ή οι επεκτάσεις προς Ραφήνα ή Λαύριο που θα δημοπρατηθούν από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Ως δημόσιο έργο έχει ήδη προκηρυχθεί η επέκταση της Αττικής Οδού μέχρι τον κόμβο Καλυφτάκη μέσω της Λεωφόρου Κύμης.

Στο μεταξύ, ουδείς έχει μάθει τι απέγινε η περίφημη έρευνα της Hill International για λογαριασμό του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών που υποτίθεται ότι πέραν της προετοιμασίας του διαγωνισμού θα ερευνούσε και τον χρόνο που θα έπρεπε να παραδοθεί το έργο στο Ελληνικό Δημόσιο. Μόνο φήμες ένθεν κακείθεν, αλλά προς το παρόν υπάρχει το δεδομένο ότι το σημερινό σχήμα στο οποίο πλειοψηφεί ο Όμιλος ΕΛΛΑΚΤΩΡ θα παραδώσει το έργο το 2024.

Βέβαια, πολλοί στο παρελθόν έχουν μιλήσει για σκάνδαλο. Άλλοι που γνωρίζουν εκ των έσω την υπόθεση επισημαίνουν ότι το έργο έπρεπε να έχει αποδοθεί στο Ελληνικό Δημόσιο τουλάχιστον από το 2019. Αυτό όμως θα σήμαινε ότι η Αττική Οδός και οι μέτοχοι θα έπρεπε να έχουν κληθεί να καταβάλουν στο Ελληνικό Δημόσιο ποσό από 200.000.000 έως και 500.000.000 ευρώ.

Αυτό όμως πρακτικά είναι αδύνατο και θα μεταφραζόταν σε χρεοκοπία του εισηγμένου ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ αλλά και της ΑΒΑΞ, που είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος.

Αμφιβολίες

Ποια είναι όμως τα ζητήματα που έχουν εγείρει αμφιβολίες για το αν και κατά πόσο το Ελληνικό Δημόσιο άσκησε τα δικαιώματά του και εφάρμοσε τη σύμβαση που έχει υπογραφεί. Συγκεκριμένα:

1. Η απόσβεση της συμμετοχής του Δημοσίου με το ποσό των 170.000.000 ευρώ. Το ποσό αυτό δεν έπρεπε να αποσβεστεί και η διενέργεια αποσβέσεων είχε ως αποτέλεσμα να ψαλιδίζονται τα κέρδη της Αττικής Οδού κατά το ποσό της ετήσιας απόσβεσης και να μεταβάλλονται και άλλα μεγέθη του ισολογισμού. Είναι δε αξιοσημείωτο ότι ο ορκωτός ελεγκτής της PwC δεν προχώρησε σε καμία παρατήρηση επί του θέματος και ενώ η χρηματοδοτική συμβολή του Δημοσίου στη διάρκεια κατασκευής του έργου κατατάχθηκε ως άυλο περιουσιακό στοιχείο.

2. Η εταιρεία διενεργούσε προβλέψεις βαριάς συντήρησης του αυτοκινητοδρόμου οι οποίες επηρέασαν τα μεγέθη της. Οι προβλέψεις αυτές ήταν υψηλότερες επηρεάζοντας τα μεγέθη, και μάλιστα πρόωρα, γεγονός που αποδείχτηκε από την αντιστροφή τους κατά το 2017 και το 2018 κατά το ποσό των 33.400.000 ευρώ!!! Τα ποσά αυτά είχαν καταχωριστεί στο παρελθόν ως χρηματοοικονομικά έξοδα.

3. Υπάρχουν χρεώσεις αμοιβών διοίκησης διόλου ευκαταφρόνητες.

Πέραν των θεμάτων της σύμβασης υπάρχουν και ζητήματα που δεν προβλέπει η σύμβαση και δείχνουν ότι ήταν «λεόντειος» υπέρ της Αττικής Οδού. Όπως για παράδειγμα ότι δεν υπάρχει ανώτατο όριο χρεώσεων για τη συντήρηση του οδικού άξονα και ενώ η συντήρηση γίνεται από τις εταιρείες που ελέγχουν την Αττική Οδό και έτσι περιορίζονται τα κέρδη και την ίδια στιγμή επωφελούνται οι μέτοχοι και ταυτόχρονα συντηρητές. Και αυτά όταν στους υπόλοιπους οδικούς άξονες έχει επιβληθεί ανώτατο πλαφόν 60.000 ευρώ/χιλιόμετρο ετησίως, στον ισολογισμό της Αττικής Οδού έχει φθάσει να χρεώνεται το σχετικό έξοδο έως 1.000.000 ευρώ/χιλιόμετρο!

Προφανώς κάτι μαγικό συμβαίνει με αυτόν τον δρόμο και χρειάζεται τόσο μεγάλη συντήρηση.
Με βάση τις δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις, η εταιρεία εκμετάλλευσης («Αττική Οδός») πλήρωνε επί πολλά χρόνια στην εταιρεία συντήρησης («Αττικές Διαδρομές») 50.000.000 έως 70.000.000 ευρώ ετησίως, ενώ τελευταία το ποσό έχει πέσει κάτω από 50.000.000 ευρώ.

Τα ποσά αυτά ουσιαστικά πηγαίνουν «από τη μία τσέπη στην άλλη», δεδομένου ότι το 80% της εταιρείας συντήρησης ανήκει στους δύο κατασκευαστικούς ομίλους (ΕΛΛΑΚΤΩΡ – ΑΒΑΞ) που κατέχουν και το 99,96% της Αττικής Οδού: Ό,τι ξόδευαν ως ιδιοκτήτες της μίας εταιρείας το έπαιρναν ως μέτοχοι της άλλης.

Έτσι όμως αφαιρούνταν κέρδη από την «Αττική Οδό», με αποτέλεσμα να μην πιάνει το πλαφόν απόδοσης κεφαλαίων 13,1% και να μην καθίσταται υποχρεωτική η μεταβίβαση του έργου στο Δημόσιο.

Σήμερα μέτοχοι της Αττικής Οδού είναι η θυγατρική της ΕΛΛΑΚΤΩΡ, η ΆΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ με ποσοστό 65,7%, η κατασκευαστική ΑΒΑΞ με ποσοστό 24,2%, ποσοστό 10% κατέχει η ΕΤΕΘ ΑΕ, μέλος του ομίλου ΑΒΑΞ, και το υπόλοιπο οριακό ποσοστό η EGIS PROJECTS.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Νοέμβριο του 2018 η ΑΚΤΩΡ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ είχε αποκτήσει το 13% της Αττικής Οδού μέσω διαγωνισμού της Τράπεζας Πειραιώς ανεβάζοντας το ποσοστό της στο σημερινό 65,7% με τίμημα 37,5 εκατ. ευρώ.

Τα τελευταία 15 χρόνια, η Αττική Οδός έχει έσοδα της τάξεως των 3 δισ. ευρώ, ενώ τα καθαρά κέρδη μετά από φόρους αθροιστικά φτάνουν τα 770.000.000 ευρώ.

Η καθαρή θέση της εταιρείας διαμορφώθηκε το 2020 στα 270.000.000 ευρώ. Σημειώνεται ότι το 2024, οπότε και λήγει η διάρκεια της σύμβασης παραχώρησης, το ποσό της καθαρής θέσης θα διανεμηθεί στους μετόχους. Εντός του 2021, οι μέτοχοι της Αττικής Οδού μοιράστηκαν το ποσό των 82.800.000 ευρώ, μέσα από μια διαδικασία μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου της.

Το 2020 που υπάρχουν δημοσιευμένα στοιχεία, η Αττική Οδός εμφάνισε έσοδα από την εκμετάλλευση του αυτοκινητόδρομου 151.500.000 ευρώ έναντι 192.700.000 ευρώ το 2019. Τα κέρδη προ φόρων, χρηματοδοτικών, επενδυτικών αποτελεσμάτων και αποσβέσεων μειώθηκαν σε 106.200.000 ευρώ από 134.000.000 ευρώ, τα κέρδη μετά από φόρους διαμορφώθηκαν σε 48.700.000 ευρώ από περίπου 72.000.000 ευρώ, ενώ τα κέρδη προ φόρων ανήλθαν σε 63.300.000 ευρώ από 91.500.000 ευρώ.

Κόστη

Αττική Οδός

Το κόστος πωληθέντων της Αττικής Οδού είναι αυξημένο ως ποσοστό επί των εσόδων, καθώς διαμορφώνεται σε 90.700.000 ευρώ από 98.700.000 ευρώ. Στην περίπτωση της Αττικής Οδού, το κόστος πωληθέντων δεν είναι άλλο από τις δαπάνες για τη συντήρηση του δρόμου, οι οποίες αφαιρούνται από τα έσοδα, πρακτική όμως που δεν συναντάται σε αντίστοιχες συμβάσεις παραχώρησης. Πάντως, η εταιρεία αναφέρει στην οικονομική έκθεσή της ότι η αρχική πρόβλεψη για βαριά συντήρηση στα μέσα του 2007, βασισμένη στη μέχρι τότε εμπειρία για το έργο, αναθεωρήθηκε το 2012, έχοντας μια καλύτερη τεχνογνωσία των συνθηκών λειτουργίας του αυτοκινητόδρομου, η οποία αφενός αποδεικνύεται από έρευνες και μελέτες που γίνονται από εξωτερικούς συμβούλους σε τακτική βάση και αφετέρου έχοντας μειωμένη κυκλοφορία λόγω της οικονομικής κρίσης που έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη ανάγκη συντήρησης. «Η διοίκηση παρακολουθεί τις ανωτέρω πληροφορίες και αναθεωρεί το πρόγραμμα μελλοντικών συντηρήσεων όταν οι πληροφορίες αυτές αποκλίνουν σημαντικά από τις προβλεπόμενες», αναφέρεται.

Η εταιρεία στο τέλος του 2020 είχε ταμειακά διαθέσιμα ύψους 170.800.000 ευρώ και συσσωρευμένα κέρδη 67.400.000 ευρώ.

Μέσα στο 2020 η Αττική Οδός διένειμε ως μέρισμα το ποσό των 82.600.000 ευρώ, εκ του οποίου 52.600.000 ευρώ αντιστοιχούν σε μέρισμα του 2019 και 30.000.000 ευρώ σχετίζεται με το προμέρισμα έναντι των κερδών του 2020.
Για το 2020 το μέρισμα διαμορφώθηκε σε 70.200.000 ευρώ ή 29,69 ευρώ ανά μετοχή. Δηλαδή οι μέτοχοι της Αττικής Οδού μέσα σε δύο χρόνια εισέπραξαν το ποσό των 153.000.000 ευρώ από μερίσματα.

Η μείωση των μεγεθών το 2020 σχετίζεται με τις επιπτώσεις της πανδημίας και των lockdowns, που συρρίκνωσαν την κυκλοφορία στους αυτοκινητοδρόμους κατά 21,4% σε σχέση με το 12μηνο του 2019. Η κυκλοφορία για τους δύο πρώτους μήνες του 2021 (Ιαν.-Φεβ.) είχε μειωθεί σημαντικά (~ 36,84%) έναντι των αντίστοιχων μηνών του προηγούμενου έτους, ενώ από τον μήνα Μάρτιο υπάρχει σταθερά ανοδική πορεία.

Επισημαίνεται ότι η Αττική Οδός διεκδικεί αποζημιώσεις λόγω COVID, δηλαδή ζητά να αποζημιωθεί με 87.000.000 ευρώ για τις απώλειες που προέκυψαν λόγω της μείωσης της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων από τα μέτρα που έλαβε για τον περιορισμό των μετακινήσεων η κυβέρνηση.

Αρχικά στράφηκε προς το Δημόσιο ζητώντας τα χρήματα χωρίς θετική ανταπόκριση. Η εταιρεία έτσι στρέφεται κατά του γκρουπ των ασφαλιστικών της εταιρειών διεκδικώντας αποζημίωση.

Το Δημόσιο, από την πλευρά του, απορρίπτοντας το αίτημα της Αττικής Οδού να καταβάλει αυτό την αποζημίωση, ισχυρίζεται ότι τα ασφαλιστήρια συμβόλαια προβλέπουν τον κίνδυνο της πανδημίας. Ως εκ τούτου οι ασφαλιστικές είναι υποχρεωμένες να καταβάλουν αποζημίωση, όπως συνέβη στο εξωτερικό.

Στα δικαστήρια

Οι αντασφαλιστές έχουν αρνηθεί να καταβάλουν την αποζημίωση από την πανδημία, καθώς υποστηρίζουν ότι στο ασφαλιστήριο υπερισχύει η ζημία στο έργο. Στην περίπτωση της Αττικής Οδού θεωρούν ότι τη στέρηση εσόδων προκάλεσε η λήψη των περιοριστικών μέτρων του Ελληνικού Δημοσίου και όχι κάποια ζημία εντός των δύο οδικών έργων.

Βέβαια, αν τα δικαστήρια δεν υπέχουν υποχρέωση αποζημίωσης, τότε τον λογαριασμό θα κληθεί να πληρώσει το Ελληνικό Δημόσιο. Οι δικαστικές διαμάχες είναι βέβαιο ότι θα τραβήξουν χρόνια και έτσι η μάχη δεν θα έχει τελειώσει όταν λήξει η παραχώρηση, δηλαδή τον Οκτώβριο του 2024.