PLUS
Η πανδημία με τις ανατροπές που έφερε στην καθημερινότητά μας και το Διαδίκτυο με την καθηλωτική «εισβολή» του στη ζωή των παιδιών και των εφήβων δημιούργησαν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να εξελιχθούν οι διατροφικές διαταραχές σε νεανική μάστιγα.
Της ΑΛΕΞΙΑΣ ΣΒΩΛΟΥ
Νέα έρευνα της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) στη Β΄ Παιδιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Νοσοκομείο Παίδων «Π & Α Κυριακού», καταγράφει την έκρηξη του φαινομένου και τις αιτίες στις οποίες οφείλεται. Όπως εξηγούν η ψυχολόγος Μαρία Κουτρουμάνη και η Άρτεμις Τσίτσικα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής – Εφηβικής Ιατρικής ΕΚΠΑ, επιστημονική υπεύθυνος της ΜΕΥ, αυξήθηκαν σημαντικά η μη υγιεινή διατροφή και η παχυσαρκία, μειώθηκε η σωματική δραστηριότητα, το πρόγραμμα των γευμάτων πλέον δεν τηρείται και ολοένα και πιο λίγες οικογένειες συγκεντρώνονται στο τραπέζι τουλάχιστον μία φορά την ημέρα, προκειμένου να γευματίσουν όλοι μαζί. Όλοι αυτοί οι παράγοντες, σε συνδυασμό με αυτήν καθ’ εαυτή την τόσο ευαίσθητη περίοδο της εφηβείας και με τις πολλαπλές, ορισμένες φορές επιβλαβείς, επιδράσεις και πρότυπα που δέχονται σε καθημερινή βάση οι έφηβοι από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και κυρίως από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (TikTok, Instagram, Twitter) αυξάνουν τον κίνδυνο για την εμφάνιση μιας σειράς διαταραχών στη διατροφή τους αλλά και στη στρέβλωση της εικόνας που έχουν για το σώμα τους.
Ευρήματα
Τα ευρήματα της ΜΕΥ έδειξαν ότι το 71,7% των νεαρών κοριτσιών κι αγοριών είναι ευχαριστημένα από το σώμα τους, το 52,4% θέλουν κάποια αλλαγή, το 50,4% θέλουν να χάσουν βάρος και, στον αντίποδα, το 16,4% θα ήθελαν να έχουν επιπλέον βάρος. Σε σύγκριση με παλαιότερη μελέτη προ πενταετίας, το ποσοστό που ήθελε να χάσει βάρος δεκαπλασιάστηκε, ενώ και η σχέση αγοριών/κοριτσιών μεταβλήθηκε από 8/1 σε ίσα ποσοστά περίπου. Επιπλέον, εκτός από την απώλεια βάρους, και λόγω της επίδρασης των influencers, είναι επιθυμητοί πλέον συγκεκριμένοι σωματότυποι (π.χ. πολύ λεπτή μέση και ενισχυμένες καμπύλες γλουτών τύπου Kardashians) και σημειώνονται υψηλότερα ποσοστά χαμηλής αυτοεκτίμησης.
Υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης διαταραχών πρόσληψης τροφής φάνηκε ότι έχουν τα κορίτσια, οι έφηβοι με χαμηλή ικανοποίηση εικόνας σώματος, οι έφηβοι που έχουν την επιθυμία να κάνουν κάποια αλλαγή στο σώμα τους, οι έφηβοι που θέλουν να χάσουν βάρος, καθώς και οι έφηβοι των οποίων ο πατέρας έχει χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Αντίθετα, προστατευτικός παράγοντας για την εμφάνιση διατροφικών προβλημάτων στην εφηβεία είναι η υψηλή ικανοποίηση από την εικόνα του σώματος και το χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο της μητέρας, που την καθιστά πιο προστατευτική.
Ο υποσιτισμός οδηγεί σε «παιδική» καρδιακή ανεπάρκεια
Όλο το φάσμα των διαταραχών πρόσληψης τροφής έχουν επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα και όταν αφορούν παιδιά, οι επιπτώσεις αυτές αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, σημειώνει η αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής – Εφηβικής Ιατρικής, επιστημονική υπεύθυνος της Μονάδας Εφηβικής Υγείας της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Άρτεμις Τσίτσικα.
Στην ψυχογενή ανορεξία, η απώλεια μυϊκού ιστού λόγω της μειωμένης πρόσληψης ενέργειας/τροφής αφορά και τον καρδιακό μυ, ο οποίος αποδυναμώνεται, με αποτέλεσμα τον μειωμένο όγκο του κάθε παλμού της καρδιάς. Παράλληλα, και λόγω μειωμένης λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα που προσπαθεί να περιορίσει τον μεταβολισμό και τις καύσεις μέσω του υποσιτισμού, μειώνεται και σφυγμός και συνεπώς προκύπτει ένα είδος «καρδιακής ανεπάρκειας», η οποία ωστόσο, αν το άτομο επανασιτιστεί εγκαίρως, είναι αναστρέψιμη.
Η ανορεξία μπορεί να έχει επίσης επιπτώσεις στην ηλεκτροφυσιολογική δραστηριότητα της καρδιάς λόγω ηλεκτρολυτικών διαταραχών, όταν συνυπάρχουν προκλητοί έμετοι ή/και κατάχρηση διουρητικών ή/και καθαρτικών φαρμάκων προκειμένου να επιτευχθεί η επιθυμητή απώλεια βάρους. Δεν είναι μάλιστα καθόλου τυχαίο το γεγονός πως από τις πρώτες αιτίες θανάτου σε άτομα με διαταραχές πρόσληψης τροφής είναι η καρδιακή ανακοπή. Στην ψυχογενή βουλιμία ισχύουν πολλά από τα παραπάνω, οι προκλητοί έμετοι και η χρήση διουρητικών ή/και καθαρτικών σε πολλαπλάσιες από τις θεραπευτικές δόσεις προκαλούν σημαντική ηλεκτρολυτική ανισορροπία με επακόλουθες σημαντικές επιπτώσεις στις διαταραχές του ρυθμού της καρδιάς, ενίοτε θανατηφόρες».
Και η υπερφαγία βλάπτει την καρδιά
Στο φάσμα των διαταραχών πρόσληψης τροφής εντάσσονται και η υπερβαρότητα με την παχυσαρκία που αφορούν όλο και περισσότερα παιδιά και εφήβους στη χώρα μας, λόγω και της έλλειψης διεξόδων εν μέσω της μετα-COVID-19 πραγματικότητας που βιώνει η ελληνική οικογένεια (κατανάλωση ανθυγιεινών τροφών και σνακ, έλλειψης φυσικής άσκησης και υπερβολικός χρόνος μπροστά σε οθόνες). Τα παραπανίσια κιλά, το παρηγορητικό φαγητό και η επεισοδιακή υπερφαγία (binge eating) είναι ύπουλες καταστάσεις με επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα, καθώς οδηγούν σε αντίσταση στην ινσουλίνη, διαβήτη τύπου 2, δυσλιπιδαιμία, υπέρταση και στα κορίτσια στην εμφάνιση συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η αναπληρώτρια καθηγήτρια, ίσως πρόκειται για την πρώτη γενιά στην ιστορία της ανθρωπότητας που μπορεί να έχει χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής συγκριτικά με τους προγόνους της, σε περίοδο ειρήνης.
