PLUS
Οι Ηνωμένες Πολιτείες προειδοποίησαν ότι η Ρωσία επιχειρεί να πουλήσει κλεμμένα ουκρανικά σιτηρά σε χώρες που πλήττονται από ξηρασία στην Αφρική, σύμφωνα με δημοσίευμα των New York Times.
Στα μέσα Μαΐου το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έστειλε τηλεγράφημα σε 14 χώρες, κατά κύριο λόγο αφρικανικές, στο οποίο προειδοποιούσε ότι ρωσικά φορτηγά πλοία έφυγαν από λιμάνια κοντά στην Ουκρανία, φορτωμένα με «ουκρανικά κλεμμένα σιτηρά». Στο τηλεγράφημα κατονομάζονταν τρία ρωσικά πλοία για τα οποία υπήρχαν υποψίες πως μεταφέρουν τέτοιο φορτίο.
Η προειδοποίηση της Ουάσινγκτον για τα σιτηρά όξυνε το δίλημμα των αφρικανικών χωρών, πολλές από τις οποίες ήδη αισθάνονται παγιδευμένες ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, καθώς αντιμετωπίζουν πιθανόν μια δύσκολη επιλογή, σημειώνουν οι New York Times. Από τη μία, να επωφεληθούν από πιθανά εγκλήματα πολέμου και να δυσαρεστήσουν έναν ισχυρό Δυτικό σύμμαχο και από την άλλη να αρνηθούν φτηνά τρόφιμα σε μια περίοδο που οι τιμές έχουν εκτοξευθεί και εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι πεινούν.
Ο συναγερμός που σήμαναν οι ΗΠΑ ενίσχυσε τις κατηγορίες του Κιέβου ότι η Ρωσία έχει κλέψει έως 500.000 τόνους ουκρανικών σιτηρών, αξίας 100 εκατομμυρίων δολαρίων, από την έναρξη του πολέμου. Το μεγαλύτερο μέρος τους έχει μεταφερθεί με φορτηγά σε λιμάνια στην υπό ρωσικό έλεγχο Κριμαία και στη συνέχεια φορτώθηκε σε πλοία, ανάμεσά τους κάποια που έχουν μπει στο στόχαστρο των δυτικών κυρώσεων, σύμφωνα με Ουκρανούς αξιωματούχους.
«Δεν είναι δίλημμα»
Την Παρασκευή ο πρόεδρος της Σενεγάλης Μάκι Σαλ, επικεφαλής της Αφρικανικής Ένωσης, συναντήθηκε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στη Ρωσία, σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει προμήθειες σιτηρών. Οι επικριτές λένε ότι η επίσκεψη- κατά την οποία ο Μάκι Σαλ αναφέρθηκε στον Ρώσο ηγέτη ως «αγαπητό φίλο Βλαντιμίρ»- ήταν άλλο ένα εργαλείο στα χέρια του Πούτιν, για την υπονόμευση της διεθνούς απάντησης στη βάναυση επίθεσή του στην Ουκρανία.
Όμως, πολλές αφρικανικές χώρες ήδη είναι διχασμένες για την τιμωρητική εκστρατεία των κυρώσεων της Δύσης σε βάρος της Ρωσίας, μεταξύ άλλων και λόγω της εξάρτησή τους από ρωσικά όπλα, επισημαίνουν οι New York Times.
Πέρα από αυτό όμως, η Αφρική έχει πληγεί σφοδρά. Η Ρωσία και η Ουκρανία συνήθως καλύπτουν περίπου το 40% των αναγκών της ηπείρου σε σιτηρά, όπου οι τιμές έχουν αυξηθεί κατά 23% τον τελευταίο χρόνο, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη. Στο Κέρας της Αφρικής, μια καταστροφική ξηρασία έχει αφήσει 17 εκατομμύρια ανθρώπους πεινασμένους, κυρίως σε τμήματα της Σομαλίας, της Αιθιοπίας και της Κένυας. Πάνω από 200.000 άνθρωποι στη Σομαλία είναι στα πρόθυρα του λιμού.
Αντιμέτωπες με μία τέτοια πιεστική ανάγκη, πολλές αφρικανικές χώρες είναι απίθανο να διστάσουν να αγοράσουν σιτηρά που προμηθεύει η Ρωσία, ανεξαρτήτως από πού προέρχονται, επεσήμανε ο Χασάν Κανέντζε, διευθυντής του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών HORN, ένας ερευνητικός φορέας στην Κένυα.
«Αυτό δεν είναι δίλημμα. Οι Αφρικανοί δεν ενδιαφέρονται από πού παίρνουν τα τρόφιμά τους και αν κάποιος ηθικολογήσει για αυτό, κάνει λάθος», τόνισε. «Η ανάγκη για τρόφιμα είναι τόσο σοβαρή, που δεν είναι κάτι που χρειάζεται να συζητήσουν», συμπλήρωσε.
«Δεν έχει απομείνει κάτι να κλαπεί»
Η λύση της επισιτιστικής κρίσης στην Αφρική είναι να ασκηθεί μεγαλύτερη παγκόσμια πίεση να τερματιστεί ο πόλεμος, όχι οι αγορές κλεμμένων σιτηρών, τόνισαν Ουκρανοί αξιωματούχοι. «Υπάρχει μια “απλή απάντηση. Σταματήστε τον πόλεμο», δήλωσε ο Τάρας Βισότσκι, αναπληρωτής υπουργός Γεωργίας της Ουκρανίας.
Ο ίδιος και άλλοι Ουκρανοί υπουργοί κατηγορούν εδώ και μήνες τη Ρωσία ότι κλέβει σιτηρά από περιοχές που κατέχει στα νότια της χώρας. Το μεγαλύτερο μέρος έχει κλαπεί από αποθήκες στα κατεχόμενα τμήματα των περιφερειών Ζαπορίζια, Χερσώνα, Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, σύμφωνα με τους ίδιους. «Δεν έχει απομείνει τίποτα άλλο να κλαπεί», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Βισότσκι.
Οι πρώτες αναφορές για κλοπή σιτηρών έγιναν στα μέσα Μαρτίου. Σχολιαστές ρωσικών κρατικών τηλεοπτικών σταθμών κομπάζουν ανοιχτά για τις κατασχέσεις και λένε ότι η Ρωσία σκοπεύει να τις συνεχίσει. Οι Ρώσοι έχουν κλέψει και γεωργικά μηχανήματα αξίας 15-20 εκατ. δολαρίων, σύμφωνα με τον Βισότσκι.
Το μεγαλύτερο μέρος των κλεμμένων σιτηρών, σύμφωνα με Ουκρανούς αξιωματούχους, καταλήγει σε λιμάνια όπως εκείνο της Σεβαστούπολης, στην Κριμαία. Στα τέλη Απριλίου κυκλοφόρησε βίντεο με φορτηγά που μετέφεραν κλεμμένα σιτηρά, σύμφωνα με τους Ουκρανούς. Οι NYT ανέλυσαν το βίντεο και επιβεβαίωσαν ότι ήταν από την υπό ρωσική κατοχή Μελιτόπολη και έδειχνε κονβόι που κατευθυνόταν προς τα νοτιοδυτικά, σε βασική οδική αρτηρία προς την Κριμαία.
Τουλάχιστον 10 πλοία έχουν εξάγει κλεμμένα σιτηρά μέσω του λιμανιού της Σεβαστούπολης από τα τέλη Φεβρουαρίου, σύμφωνα με τους Ουκρανούς. Τον προηγούμενο μήνα τα τρία ρωσικά πλοία που ανέφερε το τηλεγράφημα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ως ύποπτα για τη μεταφορά κλεμμένων ουκρανικών σιτηρών- τα Matros Koshka, Matros Pozynich και Mikhail Nenashev- πέρασαν από τα Στενά του Κερτς, που χωρίζουν την Κριμαία με τη Ρωσία και διάφορα λιμάνια στην ανατολική Μεσόγειο.
Κάποιες φορές «έδεσαν» στην Τουρκία ή τη Συρία, άλλες- σύμφωνα με ιστοσελίδες που παρακολουθούν την κυκλοφορία πλοίων- έκλεισαν τους αναμεταδότες τους ενώ διέσχιζαν τη Μεσόγειο, πιθανότατα για να αποκρύψουν τον τελικό προορισμό τους.
Το τηλεγράφημα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ εστάλη στις 16 Μαΐου σε 14 χώρες, κυρίως στη βόρεια και ανατολική Αφρική, όπως και στο Πακιστάν, το Μπαγκλαντές, τη Σρι Λάνκα και την Τουρκία. Δεν είναι απλό να καθοριστεί η προέλευση ενός φορτίου σιτηρών, αλλά μια ένδειξη μπορεί να είναι αν η Ρωσία τα πουλούσε με μεγάλη έκπτωση, ανέφερε ένας Αμερικανός αξιωματούχος.
Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αρνήθηκε να σχολιάσει το περιεχόμενο του τηλεγραφήματος, αλλά επεσήμανε τις αναφορές του Κιέβου για κλοπή σιτηρών, όπως και τις πολυάριθμες μαρτυρίες Ουκρανών αγροτών. «Οι ΗΠΑ συνεργάζονται με άλλες χώρες για να αποτρέψουν την πώληση σιτηρών που πιθανότατα έχει κλαπεί από την Ουκρανία», συμπλήρωσε.
Αρκετοί ξένοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η Ουάσινγκτον τους ζήτησε να διασφαλίσουν ότι η χώρα τους δεν θα αγοράσει κλεμμένα ουκρανικά σιτηρά, σε πνεύμα καλής συνεργασίας. Η Τουρκία είναι στο επίκεντρο των προσπαθειών για τον εντοπισμό κλεμμένων ουκρανικών σιτηρών, επειδή ρωσικά πλοία που φεύγουν από την Κριμαία συνήθως περνούν από τα τουρκικά χωρικά ύδατα, σημειώνουν οι NYT. Την Παρασκευή, ο Ουκρανός πρέσβης στην Τουρκία κάλεσε τις αρχές να κάνουν έρευνα για την πηγή των σιτηρών που μεταφέρει η Ρωσία.
Εκπρόσωπος του αμερικανικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας δήλωσε ότι οι ΗΠΑ έχουν πληροφορίες πως οι ρωσικές δυνάμεις τακτικά καταστρέφουν εγκαταστάσεις για την αποθήκευση σιτηρών στην ανατολική Ουκρανία. Επιπλέον, ο ρωσικός ναυτικός αποκλεισμός έχει κάνει αδύνατο η Ουκρανία να εξάγει τα σιτηρά που έχει ακόμη. Ουκρανοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι περίπου 20 εκατομμύρια τόνοι είναι εν αναμονή για εξαγωγή στην Οδησσό.
Όμως, η όποια πίεση για τα σιτηρά που προμηθεύει η Ρωσία είναι πιθανό να γυρίσει μπούμερανγκ, εκτός αν η Δύση μπορέσει να καλύψει την έλλειψη, προειδοποίησε ο Κανέντζε. «Αν η Δύση μπορεί να παρέχει εναλλακτικές, οι χώρες θα το ακούσουν αυτό. Αλλά η υστερία για το θέμα το μόνο που θα κάνει είναι να ωθήσει αυτά τα κράτη πιο βαθιά στην αγκαλιά της Ρωσίας», τόνισε ο αναλυτής.
