Στις βεντέτες της Κρήτης δεν χωράει πάντα σασμός…

Αυτοί είναι οι στίχοι ενός παλιού ριζίτικου τραγουδιού που αναφέρεται στην κρητική βεντέτα. Μια αιματηρή παράδοση η οποία κόστισε ανθρώπινες ζωές, ξεκλήρισε ολόκληρες οικογένειες, ερήμωσε χωριά σε όλη την Κρήτη. Έκανε ανθρώπους να ξενιτευτούν για να γλιτώσουν, χωρίς πάντα να τα καταφέρνουν.

Του ΦΩΤΗ ΑΝΔΡΕΟΥ

Με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό στον Μυλοπόταμο Ρεθύμνου, η «Μ» φέρνει στο φώς τις πιο γνωστές περιπτώσεις που αιματοκύλισαν οικογένειες στην Μεγαλόνησο κυρίως για κτηματικές διαφορές με κάποιες από αυτές να φτάνουν στην ελληνική Βουλή αλλά και στις αίθουσες δικαστηρίων!

Η λέξη «βεντέτα» έχει τη ρίζα της στο ιταλικό ρήμα «vendico», που σημαίνει παίρνω εκδίκηση, αλλά ποιος μπορεί εκτός από τους Κρητικούς και του Μανιάτες να την κατανοήσει; Ποιος μπορεί να «δικαιολογήσει» τόσο εύκολα την αφαίρεση μιας ζωής; Οι αιτίες που την συντηρούν πολλές… Κτηματικές ή προσωπικές διαφορές, μικρές ή μεγάλες παρεξηγήσεις που οπουδήποτε αλλού θα μπορούσαν να λυθούν πολύ εύκολα, προτιμούν να τις «λύνουν», παλιότερα με τα μαχαίρια, αλλά στις μέρες μας ακόμα και με καλάσνικοφ.

Η «ΜΠΑΜ στο Ρεπορτάζ» παρουσιάζει τις πιο γνωστές κρητικές βεντέτες, κάποιες από τις οποίες φτάνουν στην ελληνική Βουλή αλλά και στις αίθουσες δικαστηρίων.

ΒΕΝΤΕΤΑ ΣΑΡΤΖΕΤΑΚΗΔΩΝ – ΠΕΝΤΑΡΗΔΩΝ

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη και φονικότερη βεντέτα. Ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’40 εξαιτίας κτηματικών διαφορών. Οι Αρχές υπολόγιζαν τα θύματα της βεντέτας σε περισσότερα από 140! Σε αυτήν τη βεντέτα, κάτι που δεν συνηθίζεται, σκοτώθηκαν και γυναίκες. Οι δύο πλευρές, παρά το γεγονός ότι πολλοί προσπάθησαν να βάλουν τέλος στη βεντέτα, δεν έκαναν βήμα πίσω. Αν συνεχιζόταν ίσως να μην προλάβαινε να γίνει ποτέ Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Χρήστος Σαρτζετάκης, καθώς ήταν πιθανό να έπεφτε νεκρός από κάποιο μέλος της «αντίπαλης» οικογένειας. Οι τίτλοι τέλους έπεσαν όταν το 1985 ο βουλευτής Βαγγέλης Πεντάρης διαβεβαίωσε τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, Ανδρέα Παπανδρέου, ότι είχε ψηφίσει και στις δύο ψηφοφορίες τον Χρήστο Σαρτζετάκη για Πρόεδρο της Δημοκρατίας, καθώς είχε αφήσει πίσω του το μίσος μεταξύ των δύο οικογενειών.

ΒΕΝΤΕΤΑ ΜΟΥΖΟΥΡΑΚΗΔΩΝ – ΔΙΚΟΝΥΜΑΚΗΔΩΝ

Η βεντέτα αυτή μετέτρεψε το Πάτημα Αποκορώνου σε ένα χωριό-φάντασμα. Όταν ξεκίνησε η βεντέτα πολλοί ήταν αυτοί που έφυγαν και πήγαν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας για να γλιτώσουν. Δυστυχώς όμως και εκεί τα όπλα τούς… βρήκαν.
Ήταν 23 Μαΐου 1994 όταν το πρώτο θύμα της βεντέτας, η 53χρονη Φωτούλα Μουζουράκη, βρέθηκε βιασμένη και στραγγαλισμένη. Συνελήφθη ο Νίκος Πολάκης 27 ετών και οι αστυνομικοί αναζητούσαν τον 25χρονο Μιχάλη Δικονυμάκη, που είχε κτηματικές διαφορές με το θύμα. Μέσα σε μία εβδομάδα ολόκληρη η οικογένεια Δικονυμάκη εγκατέλειψε το χωριό κάτω από απόλυτη μυστικότητα. Στις 19 Ιουνίου του ίδιου χρόνου, ο Μιχάλης Δικονυμάκης συνελήφθη σε ξενοδοχείο στο κέντρο της Αθήνας. Οι Πολάκης και Δικονυμάκης καταδικάστηκαν σε ισόβια και, όταν τελείωσε η δίκη, η Νεκταρία Μουζουράκη, σύζυγος του Γιάννη Μουζουράκη, φέρεται να είπε ότι «έπρεπε να τους αφήσουν στα χέρια μας…».

Η απάντηση δεν άργησε να έρθει… Στις 16 Αυγούστου 1994 βρέθηκε το πτώμα του 24χρονου Κώστα Μουζουράκη, γιου της Φωτούλας, σε ορεινή περιοχή της κοινότητας Κουρνά Αποκορώνου. Ο μεγαλύτερος αδελφός του, Γιάννης, ορκίστηκε εκδίκηση. Ως δράστης του εγκλήματος θεωρήθηκε ο Ευάγγελος Σελιανάκης ο οποίος είχε κτηματικές διαφορές με το θύμα. Την επόμενη ημέρα άγνωστοι έσφαξαν 60 πρόβατα της οικογένειας Σελιανάκη. Ο Βαγγέλης Σελιανάκης συνελήφθη τον Φεβρουάριο του 1995 στο αεροδρόμιο της Αθήνας ενώ ετοιμαζόταν να φύγει για τον Καναδά. Απέδρασε όμως λίγους μήνες αργότερα από τις φυλακές Αλικαρνασσού.

Η βεντέτα συνεχίστηκε τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου. Ο 54χρονος Μανώλης Δικονυμάκης, πατέρας του Μιχάλη και άλλων τεσσάρων παιδιών, είχε βρει καταφύγιο σε σπίτι συγγενών του στην Αμαλιάδα αλλά δεν γλίτωσε. Οι δράστες τού είχαν στήσει ενέδρα πίσω από ένα δέντρο. Για το έγκλημα συνελήφθησαν ο 27χρονος Μιχάλης Γλεντζάκης, ο 24χρονος ανθυπολοχαγός του Μηχανικού Νίκος Νικολακάκης και ο Γιάννης Μουζουράκης που μπήκε στη λίστα των καταζητούμενων.

Τον Δεκέμβριο του 1994 στη Μυτιλήνη σκοτώθηκε ο 28χρονος Ιωσήφ Δικονυμάκης, αδελφός του Μιχάλη. Φοβόταν για τη ζωή του και κυκλοφορούσε με καραμπίνα αλλά στάθηκε άτυχος. Κάποια στιγμή έπεσε από το μοτοποδήλατό του και, σύμφωνα με την Αστυνομία, εκπυρσοκρότησε η καραμπίνα του και τα σκάγια τον τραυμάτισαν θανάσιμα. Οι συγγενείς του θύματος θεώρησαν το περιστατικό ως δολοφονία και την απέδωσαν στον φυγόδικο Γιάννη Μουζουράκη. Πέρασαν πέντε χρόνια, μέχρι τις 6 Ιανουαρίου 1999. Στην οδό Τζον Κένεντι στο Περιστέρι δολοφονήθηκε με καλάσνικοφ ο Γιάννης Μουζουράκης. Ο εκτελεστής τον περίμενε στον πρώτο όροφο νεοαναγειρόμενης οικοδομής και τον γάζωσε. Το θύμα είχε εφοδιαστεί με πλαστή ταυτότητα στο όνομα «Γιώργος Μπουζάκης» και μάλιστα είχε στείλει τη σύζυγο και τα δύο ανήλικα παιδιά του στο Βέλγιο θέλοντας να τους προστατέψει.

ΒΕΝΤΕΤΑ ΣΤΡΙΛΙΓΚΑΔΩΝ

Ήταν Μάιος του 1987 όταν στα Λιβάδια Μυλοποτάμου σκοτώθηκε ο 15χρονος Μανώλης Χαρ. Στριλιγκάς. Ήταν πιθανότατα ατύχημα κατά τη διάρκεια ενός παιχνιδιού με όπλα, αλλά η οικογένεια του παιδιού ποτέ δεν πίστεψε αυτή την εκδοχή. Τον Σεπτέμβριο του 1988 ο πατέρας του 15χρονου, Χαρίδημος Ε. Στριλιγκάς, αποπειράθηκε να σκοτώσει τον εξάδελφό του Χαρίδημο Ι. Στριλιγκά, αλλά δεν τα κατάφερε καθώς μόνο τον τραυμάτισε. Τον Αύγουστο του 1989 ένας άγνωστος πυροβόλησε τον 24χρονο Γιάννη Στριλιγκά, γιο του Χαρίδημου, και τον άφησε ανάπηρο. Τον επόμενο Ιούνιο έπεσε νεκρή η γυναίκα του Χαρίδημου Ι. Στριλιγκά, Αγάπη. Κατηγορήθηκε ο άντρας της, ο οποίος φυγοδίκησε επί δύο χρόνια και όταν συνελήφθη, αποφυλακίστηκε μετά την παρέλευση του 18μηνου. Τον Ιούνιο του 1994 ο 47χρονος Χαρίδημος Ι. Στριλιγκάς δολοφονήθηκε με σκάγια για αγριογούρουνα στο μαντρί που διατηρούσε στην περιοχή Κακό Σκουρί. Η βεντέτα είχε ένα ακόμα θανατηφόρο επεισόδιο. Τον Αύγουστο του 1995 δυο άτομα εκτέλεσαν με καλάσνικοφ τον Χαρίδημο Ε. Στριλιγκά έξω από το σπίτι του. Συνελήφθησαν τα αδέλφια Μανώλης 28 και Νίκος Στριλιγκάς 29 ετών, γιοι του δολοφονημένου Χαρίδημου Ι. Στριλιγκά. Τα δύο αδέλφια ισχυρίστηκαν ότι είχαν άλλοθι, αλλά η γυναίκα του θύματος κατέθεσε ότι τους είχε δει.

ΒΕΝΤΕΤΑ ΒΕΛΟΝΑΚΗ – ΒΟΥΡΒΑΧΑΚΗ

Τον Ιούνιο του 1995 στο Πετρέ Ρεθύμνου ο Αντώνης Βουρβαχάκης και ο αδελφός του Βαγγέλης πήγαν να βρουν τον Ανδρέα Βελονάκη για να λύσουν τις διαφορές τους. Τον βρήκαν σε ένα βενζινάδικο μαζί με τον 24χρονο γιο του Δημήτρη. Τράβηξαν αμέσως όπλο, σκότωσαν τον Βελονάκη ενώ τραυμάτισαν τον γιο του. Ο 24χρονος, αν και τραυματισμένος, πήρε το όπλο του νεκρού πατέρα του και σκότωσε τον Αντώνη Βουρβαχάκη. Ο Βαγγέλης Βουρβαχάκης διέφυγε.

ΒΕΝΤΕΤΑ ΦΟΥΝΤΟΥΛΑΚΗΔΩΝ – ΤΣΑΠΑΚΗΔΩΝ

Η αντιπαράθεση των δύο οικογενειών ξεκίνησε όταν οι Φουντουλάκηδες, οι οποίοι διατηρούσαν καφετέρια έξω από το χωριό Κομιτάδες Σφακίων, έχτισαν σε κοινοτικό χώρο μια σκάλα για να διευκολύνουν την πρόσβαση των πελατών τους. Οι καταστηματάρχες της περιοχής διαμαρτυρήθηκαν στην Κοινότητα και απαίτησαν από τον κοινοτάρχη, Σταύρο Τσαπάκη, να την γκρεμίσει. Στις 8 Ιουνίου 1995 ο κοινοτάρχης μαζί με τον αδελφό του Νίκο Τσαπάκη πήγαν στο κατάστημα έχοντας μαζί τους όπλα. Όμως ο ιδιοκτήτης είχε πάρει τα μέτρα του και μαζί του είχε τον 14χρονο γιο του, τον πατέρα του και δύο ακόμη άνδρες. Η συμπλοκή δεν άργησε να γίνει. Ο 32χρονος Σταύρος Τσαπάκης έπεσε νεκρός. Ο Φουντουλάκης καταδικάστηκε τελεσίδικα από το Εφετείο του Πειραιά σε κάθειρξη 14 ετών και 4 μηνών. Ο γιος του Τσαπάκη, που κατηγορήθηκε για απόπειρα ανθρωποκτονίας, αθωώθηκε.

ΥΠΟΘΕΣΗ ΠΑΠΑΔΟΣΗΦΟΥ

O Γιάννης Βενιεράκης θέλησε να λύσει τις διαφορές που είχε με τον Μανόλη Παπαδόσηφο σε μια καφετέρια του Ρεθύμνου. Τον σκότωσε όμως με ένα όπλο μπροστά στα μάτια των θαμώνων της καφετέριας και στη συνέχεια εξαφανίστηκε για περίπου δυόμισι μήνες. Τελικά ο Γιάννης Βενιεράκης εντοπίστηκε, συνελήφθη και οδηγήθηκε στη Δικαιοσύνη. Ήταν Δεκέμβριος του 1988 και το Μικτό Ορκωτό Εφετείο του Πειραιά συνεδρίαζε. Στο εδώλιο καθόταν ο Γιάννης Βενιεράκης, 37 ετών, κατηγορούμενος για τη δολοφονία του 27χρονου Μανόλη Παπαδόσηφου. Μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου ήταν ο πατέρας του θύματος Γιάννης Παπαδόσηφος. Ξαφνικά, και ενώ η ακροαματική διαδικασία είχε τελειώσει, ο 63χρονος σηκώθηκε από τη θέση του και πλησίασε τον κατηγορούμενο από πίσω. Έβγαλε ένα όπλο από τη μέση του και σημάδεψε αριστερά στην πλάτη του Βενιεράκη. Τρεις σφαίρες καρφώθηκαν στο ίδιο σημείο όπου είχε χτυπηθεί και ο γιος του. Ο Γιάννης Βενιεράκης έπεσε νεκρός, ενώ οι δικηγόροι κρύφτηκαν όπως όπως. Όμως ο 63χρονος δεν ήθελε να κάνει σε κανέναν άλλο κακό. «Το πένθος τελείωσε. Γι’ αυτό ήρθα στην Αθήνα. Μόνο για να τον σκοτώσω. Δεν μετανιώνω, είμαι ευχαριστημένος που τον σκότωσα. Τώρα το παιδί μου μπορεί να κοιμάται ήσυχο. Και η οικογένεια του Βενιεράκη έκλαψε το παιδί μου όσο κι εμείς. Αν είχε ο γιος μου άδικο, δεν θα έκανα τίποτε. Τον σκότωσε όμως άνανδρα κι έπρεπε να πληρώσει…» έλεγε λίγο αργότερα ο Γιάννης Παπαδόσηφος ο οποίος παρέμεινε στη φυλακή πέντε χρόνια.

Το αντιπεπονθός, η βεντέτα δηλαδή, αποτελούσε, σύμφωνα με πολλούς μελετητές τη βάση του ποινικού δικαίου της Κρήτης σχεδόν μέχρι την απελευθέρωσή της από τους Τούρκους. Όμως η βεντέτα, όσο έντονο έχει το στοιχείο του παραλογισμού, διαθέτει κανόνες και χαρακτηριστικά. Μπροστά από την κάννη του όπλου δεν μπαίνουν παιδιά, ανάπηροι και γυναίκες, παρά μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις. Αυτόν που σκοτώνουν είναι το πιο δυνατό μέλος της οικογένειας και όχι ένας «κακουρέ», δηλαδή ένας αδύναμος. Οι άνδρες της οικογένειας του θύματος φοράνε μαύρα πουκάμισα και αφήνουν γένια, όπως συνηθίζουν και σε κάθε πένθιμο γεγονός. Παλιότερα, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία έβαφαν τα ραβδιά τους μαύρα, ενώ κάποιες φορές έβαφαν μαύρες τις πόρτες των σπιτιών και κρεμούσαν μαύρες κουρτίνες στα παράθυρα. Η βεντέτα δεν έχει χρονικό περιορισμό και μπορεί το επόμενο χτύπημα να γίνει οποιαδήποτε στιγμή. Η δολοφονία μπορεί να γίνει και ύστερα από ενέδρα που θα στηθεί.

Όλα αυτά όμως μπορούν να τελειώσουν και να υπάρξει ο λεγόμενος «σασμός». Το δύσκολο αυτό έργο αναλαμβάνουν οι λεγόμενοι «σαστάδες», οι οποίοι είναι ένα είδος διαμεσολαβητών ανάμεσα στις δύο αντιμαχόμενες οικογένειες. Τα πρόσωπα που το κάνουν αυτό δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για ανθρώπους με κύρος, τα οποία χαίρουν εκτίμησης απ’ όλους και πολλές φορές, ιδιαίτερα παλιότερα, ήταν είτε ο δήμαρχος είτε ο ιερέας είτε κάποιος μεγαλύτερος σε ηλικία. Το προσπαθούσαν για χρόνια, εν κρυπτώ, χωρίς να υπάρχει πάντα θετικό αποτέλεσμα. Ο πιο σίγουρος και αποδεκτός τρόπος για να σταματήσει μια βεντέτα ήταν ο γάμος και ακόμα πιο ισχυρό «δέσιμο» γινόταν με τη βάφτιση ενός παιδιού.

Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Πάτρα: Βόμβα Κατερινόπουλου – Πληροφορία ότι θα κληθεί να ξανακαταθέσει η Δήμητρα Πισπιρίγκου

Πάτρα: Τι κατέθετε επί 10 ώρες η Δήμητρα Πισπιρίγκου – Ήταν ψύχραιμη, χαλαρή, χωρίς καμιά στιγμή να «σπάσει», να λυγίσει – Δεν ζήτησε κάτι από τους αστυνομικούς