PLUS
Το Αζερμπαϊτζάν επιτίθεται σε αρμενικά εδάφη, το Τατζικιστάν και το Κιργιστάν εμπλέκονται σε αψιμαχίες και άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες βράζουν επίσης. Η αναζωπύρωση των συγκρούσεων συμπίπτει με τις ρωσικές ήττες στην Ουκρανία. Δεν είναι σύμπτωση, σημειώνει η Welt.
Οι πρόσφατες ήττες του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία παρακολουθούνται επίσης στενά από τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Νέες μάχες ξέσπασαν στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία λίγο μετά την έναρξη της ουκρανικής αντεπίθεσης. Μήπως γινόμαστε μάρτυρες της αρχής του τέλους των ρωσικών φαντασιώσεων περί μεγάλης δύναμης; Η κατάσταση δεν είναι τόσο απλή. Ιδού μία επισκόπηση σε πέντε κεφάλαια:
1. Αρμενία/Αζερμπαϊτζάν
Στην αναζωπυρωμένη σύγκρουση μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας, η Μόσχα πρέπει να συμβιβαστεί με έναν μειωμένο ρόλο. Πριν από δύο χρόνια, όταν τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν ανακατέλαβαν το κατεχόμενο από την Αρμενία Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η Ρωσία ήταν ακόμη σε θέση να οργανώσει μια κατάπαυση του πυρός. Αλλά τώρα η ηγεσία στο Μπακού, τροφοδοτούμενη από τη συνεργασία της με την Τουρκία, επέτρεψε την επίθεση σε αρμενικό έδαφος.
Το Μπακού ενδιαφέρεται φαινομενικά για έναν διάδρομο προς τον αποκλεισμό του Ναχιτσεβάν, ο οποίος περιβάλλεται από την Αρμενία και το Ιράν και μοιράζεται ένα μικρό τμήμα συνόρων με την Τουρκία. Η Αρμενία, μέλος της ρωσικής στρατιωτικής συμμαχίας CSTO (Οργανισμός της Συνθήκης Συλλογικής Ασφαλείας), ήθελε να κηρύξει τη συμμαχία σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Όμως ο οργανισμός, που εδρεύει στη Μόσχα, απέκλεισε τη στρατιωτική βοήθεια και έστειλε αντ’ αυτού μια διερευνητική αποστολή.
Στην πρωτεύουσα της Αρμενίας, το Ερεβάν, οι διαδηλωτές απαίτησαν να αποχωρήσει η χώρα από τον CSTO. Πολλοί Αρμένιοι είναι απογοητευμένοι από τη Ρωσία, διότι ήδη στον πόλεμο του Καραμπάχ πριν από δύο χρόνια, η ονομαστική προστατευτική δύναμη δεν θέλησε να σταθεί στο πλευρό τους.
Η Μόσχα δεν θέλει να σνομπάρει τον ηγέτη του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγεφ, επειδή ο Βλαντιμίρ Πούτιν εξαρτάται από τον υποστηρικτή του, τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η Ρωσία χρειάζεται καλές σχέσεις με την Τουρκία, η οποία δεν συμμετέχει στις δυτικές κυρώσεις.
Έτσι, ο Πούτιν πρέπει να ανεχτεί το γεγονός ότι η Νάνσι Πελόζι, πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, μια κορυφαία Αμερικανίδα πολιτικός, από όλους τους ανθρώπους, ταξιδεύει στο Ερεβάν, δηλώνοντας υποστήριξη και προειδοποιώντας το Αζερμπαϊτζάν για περαιτέρω κλιμάκωση.
2. Κιργιστάν/Τατζικιστάν
Η κατάσταση στη στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ του Κιργιστάν και του Τατζικιστάν είναι ακόμη πιο περίπλοκη. Και οι δύο χώρες είναι μέλη της CSTO και η Μόσχα διαθέτει στρατιωτικές βάσεις και στις δύο: την αεροπορική βάση Kant, όχι μακριά από την πρωτεύουσα της χώρας Μπισκέκ, και τρεις βάσεις στο Τατζικιστάν με έως και 7000 στρατιώτες.
Η Μόσχα φέρεται να έχει αποσύρει περίπου 1.500 από αυτούς για την “ειδική επιχείρηση” στην Ουκρανία, ενώ φέρεται επίσης να έχουν γίνει μεταφορές στρατευμάτων από το Κιργιστάν. Αρκετός λόγος για τον γηραιό δικτάτορα του Τατζικιστάν Ιμομάλι Ραχμόν να επιτεθεί στο Κιργιστάν. Παρατηρητές εικάζουν ότι ο 69χρονος, ο οποίος κυβερνά τη χώρα από το 1994, χρειάζεται μια επίδειξη δύναμης πριν παραδώσει την εξουσία στον γιο του.
Η κλιμάκωση είναι πλέον κάτι πολύ περισσότερο από μια συνοριακή σύγκρουση. Αυτό είχε συμβεί ξανά και ξανά στο παρελθόν, επειδή η πορεία των συνόρων είναι αμφισβητούμενη μεταξύ των δύο χωρών.
Εν τω μεταξύ, όμως, ο Ραχμόν δέχεται επιθέσεις εναντίον πολιτικών στόχων στο Κιργιστάν και η χώρα ήδη θρηνεί δεκάδες νεκρούς και σχεδόν 140.000 εσωτερικά εκτοπισμένους. Η επίσημη αντίδραση της CSTO δεν είναι πιθανό να ικανοποιήσει κανέναν: Η βία δεν είναι μέσο επίλυσης των αμφισβητούμενων ζητημάτων, δήλωσε η Μόσχα.
3. Μολδαβία
Η Μόσχα, από την άλλη πλευρά, μπορεί να είναι ικανοποιημένη με την κατάσταση στη Μολδαβία επί του παρόντος. Η φιλοδυτική πρόεδρος Μάια Σάντου και το κόμμα της βρίσκονται υπό πίεση, με ποσοστά αποδοχής 20% και 25% αντίστοιχα. Η χώρα είναι απελπιστικά εξαρτημένη από τις ρωσικές εξαγωγές φυσικού αερίου- η τιμή του έχει πρόσφατα σχεδόν τριπλασιαστεί λόγω της σημαντικής αύξησης στην αγορά spot.
Το κατά πόσον η Μολδαβία μπορεί να αντέξει ακόμη και την προκαταβολή για την παράδοση της Gazprom τον Σεπτέμβριο είναι αβέβαιο. Υπάρχει επίσης το πρόβλημα των προσφύγων: με πληθυσμό περίπου 2,6 εκατομμύρια, η χώρα φιλοξενεί σχεδόν 100.000 Ουκρανούς. Αυτό αυξάνει την κοινωνική πίεση παρά τη διεθνή βοήθεια.
Όσον αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία, η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση είναι ομόφωνες στην έκκλησή τους για ουδετερότητα. Κανείς στο Κισινάου δεν φαίνεται να σκέφτεται μια στρατιωτική λύση στη σύγκρουση με την αποσχισθείσα δημοκρατία της Υπερδνειστερίας, όπου σταθμεύει ένα μικρό ρωσικό απόσπασμα.
Ωστόσο, η Μόσχα υπολογίζει στην κλιμάκωση. Διατηρεί στενές επαφές με τον εξόριστο Μολδαβό ολιγάρχη Ίλαν Σορ, ο οποίος θέλει να διώξει την κυβέρνηση Σάντου από την εξουσία με μαζικές διαμαρτυρίες. Πριν από λίγες ημέρες, ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Δούμας, Λεονίντ Σλούτσκι, δέχθηκε τους απεσταλμένους του Σορ. Ο Σορ καταζητείται στη Μολδαβία: φέρεται να έχει κλέψει περίπου ένα δισεκατομμύριο δολάρια από το τραπεζικό σύστημα.
4. Γεωργία
Η Γεωργία βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση. Από τη μία πλευρά, η κυβέρνηση της Τιφλίδας τάσσεται επίσημα κατά του ρωσικού επιθετικού πολέμου στην Ουκρανία, ενώ η αλληλεγγύη προς την Ουκρανία αποτελεί μέρος του κυρίαρχου ρεύματος της πολιτικής και της κοινωνίας. Αυτό δεν είναι περίεργο, δεδομένου ότι το κράτος του Καυκάσου δέχθηκε εισβολή από τη Ρωσία το 2008.
Από την άλλη πλευρά, η Γεωργία δεν έχει επιβάλει κυρώσεις κατά της Ρωσίας, τα σύνορα παραμένουν ανοιχτά, οι Ρώσοι πολίτες μπορούν να εισέλθουν χωρίς βίζα όπως και πριν. Η Ρωσία είναι εδώ και χρόνια μία από τις σημαντικότερες χώρες προέλευσης τουριστών στη Γεωργία.
Από την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο, Ρώσοι μετανάστες και πολιτικοί πρόσφυγες έχουν εισρεύσει στη Γεωργία. Τουλάχιστον 100.000 Ρώσοι πολίτες λέγεται ότι βρίσκονται ήδη στη χώρα – η απόκτηση άδειας εγκατάστασης δεν αποτελεί πρόβλημα γι’ αυτούς. Αυτό προκαλεί εντάσεις- οι τιμές των ενοικίων στην πρωτεύουσα και στο Μπατούμι στη Μαύρη Θάλασσα έχουν αυξηθεί απότομα. Πολλοί Γεωργιανοί ενοχλούνται από την έλλειψη πολιτιστικής ευαισθησίας των Ρώσων επισκεπτών.
Στη Γεωργία ακούγονται ολοένα και περισσότερες φωνές που απαιτούν τον τερματισμό της ελεύθερης εισόδου με βίζα για τους Ρώσους. Ο ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος “Γεωργιανό Όνειρο”, Ηρακλί Κομπαχίτζε, ζήτησε πρόσφατα να διεξαχθεί δημοψήφισμα για την ανακατάληψη των κατεχόμενων από τη Ρωσία περιοχών της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας. Αργότερα υπαναχώρησε – η πρόταση λέγεται ότι ήταν ένα αστείο.
5. Καζακστάν
Μόλις στις αρχές του έτους, η δύναμη της Μόσχας στην Κεντρική Ασία φαινόταν αδιαμφισβήτητη. Μονάδες της αμυντικής συμμαχίας CSTO εισήλθαν στο Καζακστάν για να στηρίξουν το αυταρχικό καθεστώς μετά από μαζικές αναταραχές.
Αλλά ο πρόεδρος Κασίμ – Τζομάρτ Τοκάγιεφ, ο οποίος κατάφερε να εκδιώξει τη φατρία του ιδρυτή του κράτους Νουσρουλτάν Ναζαρμπάγιεφ μετά τη ρωσική παρέμβαση, δεν έδειξε καμία ευγνωμοσύνη στον Πούτιν. Δεν αναγνωρίζει τις αυτοανακηρυχθείσες “λαϊκές δημοκρατίες” στη ρωσοκρατούμενη ανατολική Ουκρανία, ούτε θεωρεί την προσαρτημένη Κριμαία ως ρωσικό έδαφος.
Οι σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και του Καζακστάν φαίνεται να επιδεινώνονται σταθερά μετά την αμφισβήτηση της κρατικής υπόστασης του Καζακστάν από Ρώσους προπαγανδιστές και σκληροπυρηνικούς, όπως ο πρώην πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ, και τις δηλώσεις τους σχετικά με την κατάσταση της ρωσικής μειονότητας στο βόρειο Καζακστάν.
Το σύγχρονο κράτος του Καζακστάν ήταν προϊόν της Σοβιετικής Ένωσης, ήταν μια συχνά επαναλαμβανόμενη δυσοίωνη δήλωση. Έτσι αποκαλούσε ο Πούτιν την Ουκρανία – λίγες ημέρες πριν από την εισβολή του Φεβρουαρίου.
Διαβάστε επίσης
Λιζ Τρας: Δεν πρέπει να ακούμε τους εκφοβισμούς του Πούτιν
