PLUS
Μετά την ευρωπαϊκή πρωτιά στην παιδική και την εφηβική παχυσαρκία και την ανησυχητική αύξηση του διαδικτυακού εθισμού (στη μετα-COVID εποχή), η χώρα μας κατακτά μια ακόμα αρνητική πρωτιά, με τη νέα γενιά μας να είναι ταυτόχρονα «παγιδευμένη» σε μια εφηβεία που δεν λέει να τελειώσει.
Της ΑΛΕΞΙΑΣ ΣΒΩΛΟΥ
Το νέο φαινόμενο των καιρών δείχνει ότι οι νέοι «αρνούνται» να μεγαλώσουν καθώς οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες δεν τους το επιτρέπουν…
Τα ευρήματα μελετών δείχνουν ότι όσο η κοινωνία παραμένει σε βαθιά κρίση, η μετάβαση στην ενηλικίωση για τους νέους γίνεται ακόμα πιο δύσκολη, καθώς οι έφηβοι δεν βρίσκουν πουθενά τη σταθερότητα που χρειάζονται στη ζωή τους για να εξελιχθούν και να ωριμάσουν. Όπως εξηγεί η Άρτεμις Τσίτσικα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Παιδιατρικής – Εφηβικής Ιατρικής ΕΚΠΑ, επιστημονική υπεύθυνη προγραμμάτων «φιλικών» για εφήβους/νέους ΠΟΥ ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής, τα νέα μέτωπα που έχουν ανοίξει σε πολλούς τομείς της καθημερινότητας, από την ενεργειακή κρίση, την πόλωση που μας διακατέχει ως κοινωνία και την όξυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, έως την πρόσφατη «επιδημία» των απανωτών περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων, με ιστορίες απίστευτης φρίκης να… βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας, συντείνουν στην περαιτέρω αποσταθεροποίηση του κοινωνικού περίγυρου και στην κατάρρευση παραδοσιακών αξιών όπως η οικογένεια, με αποτέλεσμα αγόρια και κορίτσια να «παγιδεύονται» ακόμα περισσότερο «σε μια εφηβεία που δεν λέει να τελειώσει».
Ενηλικίωση
Η ειδικός εξηγεί πως η περίοδος που σηματοδοτεί το τέλος της εφηβείας ή/και την αρχή της ενηλικίωσης αναφέρεται ως «αναδυόμενη ενηλικίωση». Είναι η περίοδος μεταξύ 18-26 ετών, κατά τη διάρκεια της οποίας οι νέοι των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών μπορούν να απολαμβάνουν τις πολυπόθητες ελευθερίες και την ανεξαρτησία που επιζητούσαν, χωρίς αυτό να σημαίνει και επιβάρυνση με τις ευθύνες της πλήρους ενηλικίωσης. Ωστόσο, σημειώνονται σημαντικές αναπτυξιακές προκλήσεις (κατάκτηση ταυτότητας, αυτοεκτίμησης, λειτουργικών σχέσεων, ρεαλιστικών στόχων κ.ά.).
Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από μεγάλη δημογραφική ανομοιομορφία και την ιδιαίτερη συνθήκη της ανάγκης των νέων να ανταποκριθούν διανοητικά στις απαιτήσεις της ενήλικης ζωής, ενώ συναισθηματικά και αναπτυξιακά ανήκουν στην εφηβεία. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος συνεχίζει να αναπτύσσεται έως την πρώτη ενήλικο ζωή (24-25 έτη), όταν και ολοκληρώνεται το κέντρο κριτικής σκέψης και λογικής – ο προμετωπιαίος φλοιός. Συνεπώς, αν και στις περισσότερες κοινωνίες ως ενήλικες θεωρούνται τα άτομα που νομικά έχουν τις ευθύνες ενηλίκου (δηλαδή 18 ετών και άνω), η πλήρης ενηλικίωση ξεκινά αναπτυξιακά μετά τα 21 έτη.
Επιπλέον, στις κοινωνίες σε κοινωνική/οικονομική κρίση οι νεαροί ενήλικοι δυσκολεύονται ιδιαίτερα να υιοθετήσουν αξίες, να αποκτήσουν στόχους και να αποχωριστούν την οικογενειακή εστία.
Οι NEETs
Η Ελλάδα είναι από τις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά «παγιδευμένων» νεαρών ατόμων στην εφηβεία. Για την περιγραφή αυτής της νέας «αναδυόμενης» κοινωνικής ομάδας χρησιμοποιείται διεθνώς το ακρωνύμιο NEETs (non in Education, Employment or Training), πρόκειται δηλαδή για άτομα εκτός εκπαίδευσης, επαγγέλματος και πρακτικής.
Οι NEETs μπορεί να παρουσιάζουν σημαντική ψυχοκοινωνική δυσλειτουργία, με συμπεριφορές «κορυφής του παγόβουνου» τη διαδικτυακή εξάρτηση, την απομόνωση, την παραίτηση και την κοινωνική φοβία. Κατά την περίοδο αυτήν χαρακτηριστική είναι η αστάθεια, η οποία προέρχεται από τις συνεχείς αναζητήσεις και τον πειραματισμό των νέων σε προσωπική και επαγγελματική ζωή, καθώς και από τη σύγκρουση που δημιουργείται μεταξύ του μέχρι τώρα πλάνου ζωής και της πραγματικότητας που βιώνουν.
Η εστίαση στον εαυτό είναι ίσως αυτή την περίοδο πιο έντονη από οποιαδήποτε άλλη περίοδο της ζωής και έχει ως στόχο την απόκτηση προσωπικής επάρκειας. Κατά την «αναδυόμενη ενηλικίωση» υπάρχει πληθώρα εναλλακτικών επιλογών και πιθανοτήτων, καθώς πρόκειται για μία ηλικία που χαρακτηρίζεται από υψηλές προσδοκίες, αλλά και από πολλές ματαιώσεις! Χαρακτηριστική είναι και η αμφιθυμία σχετικά με την ενηλικίωση, η οποία εκπηγάζει από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της αποδοχής ευθύνης, της κατανόησης των δυναμικών των σχέσεων και της λήψης αποφάσεων.
Μετάβαση
Κάθε περίοδος μετάβασης και αλλαγής κοινωνικών ρόλων μπορεί να οδηγήσει σε αμφισβήτηση εαυτού, ακινητοποίηση ή και άρνηση. Η μετάβαση θέτει προ επιλογών τους νεαρούς ενηλίκους και κάθε επιλογή συνιστά και μια απώλεια – μία διάψευση της πεποίθησης ότι «μπορούμε να τα έχουμε όλα». Η άρνηση της απώλειας συνδέεται με καθυστέρηση της κατάκτησης ταυτότητας, γεγονός που ενισχύει περαιτέρω το αίσθημα απώλειας. Ταυτόχρονα, επέρχεται η συνειδητοποίηση για το ότι οι γονείς «δεν έχουν πια όλες τις απαντήσεις» και μπορεί να δεχθούν αμφισβήτηση ή και εκφράσεις θυμού και συμπεριφορές απομάκρυνσης. Τους NEETs χαρακτηρίζουν τα ακραία συναισθήματα, με κάποιους να θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο και κάποιους άλλους να μη θέλουν να κάνουν απολύτως τίποτα και να μη βρίσκουν κανένα νόημα και κανένα κίνητρο για να ξεκινήσουν μια καινούργια ημέρα.
,){kind=link}