Welt: Πως ο Ερντογάν θέλει να μετατρέψει την Τουρκία σε “ένα από τα κορυφαία κέντρα παραγωγής στον κόσμο”

25/12/2022 17:40

Μετά τα προβλήματα στην Κίνα λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, πολλές εταιρείες θέλουν να μεταφέρουν την παραγωγή τους στην Ευρώπη. Ο Ερντογάν θέλει να εγκατασταθούν στην Τουρκία και τους προσφέρει ελκυστικά πλεονεκτήματα. Ωστόσο, οι επενδύσεις στη χώρα συνδέονται με σημαντικό κίνδυνο, σημειώνει η Welt.

Το λιμάνι DP World Yarimca κοντά στην τουρκική μεγαλούπολη της Κωνσταντινούπολης είναι ήσυχο για τα διεθνή δεδομένα. 1,3 εκατομμύρια εμπορευματοκιβώτια, μήκους περίπου έξι μέτρων το καθένα, μπορούν να διακινούνται κάθε χρόνο. Συγκριτικά, το λιμάνι του Αμβούργου, το τρίτο μεγαλύτερο της Ευρώπης, έχει χωρητικότητα 8,7 εκατομμυρίων εμπορευματοκιβωτίων.

Ωστόσο, ο επικεφαλής της εταιρείας, Kρις Άνταμς βλέπει μεγάλες ευκαιρίες στον τερματικό σταθμό εμπορευματοκιβωτίων στη Θάλασσα του Μαρμαρά – γεγονός που οφείλεται κυρίως στην τοποθεσία. “Βλέπουμε με καλό μάτι τις επενδυτικές ευκαιρίες στην Τουρκία”, λέει. “Η χώρα έχει τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης”. Πολλοί εκπρόσωποι του κλάδου των logistics το βλέπουν με τον ίδιο τρόπο.

Επειδή οι μακρές αλυσίδες εφοδιασμού αποδείχθηκαν ευάλωτες στην πανδημία, οι εταιρείες βασίζονται όλο και περισσότερο στη μεταφορά διαδικασιών παραγωγής από την Άπω Ασία πίσω στην άμεση γειτονιά. Χώρες όπως το Μεξικό για την αμερικανική αγορά και τα Βαλκάνια, η Βόρεια Αφρική και η Τουρκία για τους Ευρωπαίους επωφελούνται από αυτό.

Οι γερμανικές εταιρείες βλέπουν επίσης καλές συνθήκες στην Τουρκία. Ωστόσο, οι επενδύσεις στη χώρα αυτή συνδέονται με κινδύνους – γεγονός που δεν οφείλεται τουλάχιστον στην εγγύτητα του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η παγκοσμιοποίηση αποτελούσε συνταγή επιτυχίας για τις μεγάλες επιχειρήσεις: οι αλυσίδες εφοδιασμού τους ήταν συνήθως ιδιαίτερα διεθνοποιημένες και κατακερματισμένες. Τα αγαθά παρήχθησαν στο εξωτερικό επειδή οι μισθοί ήταν χαμηλότεροι εκεί. Για παράδειγμα, περίπου τα μισά iPhone της Apple εξακολουθούν να συναρμολογούνται από έναν κατασκευαστή στην Κίνα- οι πρώτες ύλες και τα προκαταρκτικά προϊόντα, με τη σειρά τους, προέρχονται από άλλες περιοχές του κόσμου. Η Volkswagen παράγει επίσης τα περισσότερα αυτοκίνητά της στο εξωτερικό.

Όμως, οι αποκλεισμοί λόγω κορονοϊού σε όλο τον κόσμο προκάλεσαν την κατάρρευση αυτού του συστήματος. Και τώρα αρχίζει μια νέα εποχή, την οποία η εταιρεία συμβούλων AlixPartners συνοψίζει ως εξής: “Οι εταιρείες θα πρέπει να επανεξετάσουν πλήρως τις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο στις τοπικές και περιφερειακές ευκαιρίες εφοδιασμού”, αναφέρει έκθεση σχετικά με τις διαταραχές που προκάλεσε η Corona.

“Nearshoring” ή “reshoring” είναι ο τεχνικός όρος για αυτή την εξέλιξη, που σημαίνει μετακίνηση της παραγωγής πιο κοντά στην πατρίδα. Ο αυξανόμενος πολιτικός σκεπτικισμός όσον αφορά τις εξαρτήσεις από την Κίνα και ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας ενισχύουν την επανεξέταση στα κεντρικά γραφεία των επιχειρήσεων. Τέλος, οι μικρότερες αλυσίδες εφοδιασμού μπορούν να μειώσουν το οικολογικό αποτύπωμα.

Η Τουρκία θέλει να είναι μεταξύ των ωφελημένων από την τάση αυτή – και ετοιμάζεται να γίνει “ένα από τα κορυφαία κέντρα παραγωγής στον κόσμο”, όπως ανακοίνωσε ο Ερντογάν. Οι συνθήκες είναι καλές: η Τουρκία έχει έναν νέο και καλά εκπαιδευμένο πληθυσμό, τα επίπεδα μισθών είναι σημαντικά χαμηλότερα από ό,τι στις χώρες της ΕΕ και οι υποδομές έχουν επεκταθεί μαζικά υπό την παρούσα κυβέρνηση. Η θέση της ανάμεσα στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική καθιστά τη χώρα κατάλληλο κόμβο. Επιπλέον, το εμπόριο με την ΕΕ είναι ελεύθερο, επειδή η Τουρκία είναι μέλος της Τελωνειακής Ένωσης.

Τα πρώτα σημάδια είναι ήδη εκεί. Η γερμανική εταιρεία Tesa, η οποία παράγει συγκολλητικά υλικά, θέλει να επεκτείνει τις δραστηριότητές της στην Εγγύς και Μέση Ανατολή από την Τουρκία στο μέλλον. “Η Κωνσταντινούπολη θα γίνει η έδρα των ομάδων πωλήσεών μας, καθώς η μητρόπολη είναι σημαντικός κόμβος logistics και αποτελεί γεωγραφικό κόμβο για την Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική”, δήλωσε εκπρόσωπος στη Welt.

Ο ιταλικός κατασκευαστής μόδας Benetton ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να μειώσει στο μισό την παραγωγή στην Ασία από το τέλος του τρέχοντος έτους και να επεκτείνει τη δυναμικότητα στη Σερβία, την Κροατία, την Τουρκία, την Τυνησία και την Αίγυπτο. Η εταιρεία επίπλων Ikea θέλει επίσης να κατασκευάζει περισσότερα προϊόντα στην Τουρκία, όπως πολυθρόνες, βιβλιοθήκες, ντουλάπες και ντουλάπια κουζίνας. Η εταιρεία έχει μέχρι στιγμής σιωπήσει σχετικά με την έκταση της επέκτασης.

Όπου παράγονται περισσότερα, πρέπει να μεταφέρονται περισσότερα. Ο κλάδος της εφοδιαστικής ετοιμάζεται για επέκταση. Το ίδιο ισχύει και για τη γερμανική εταιρεία μεταφορών Rhenus. “Αυτή τη στιγμή επενδύουμε σε μεγάλο βαθμό στην επέκταση των τουρκικών υπηρεσιών logistics”, δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος Toμπίας Μπαρτς στην εφημερίδα Handelsblatt. Η εταιρεία διαθέτει ήδη 14 υποκαταστήματα εκεί. “Σχεδιάζουμε όμως να διπλασιάσουμε τις δραστηριότητές μας μέχρι το 2024”, δήλωσε ο Μπαρτς.

Σύμφωνα με συνομιλητές στην Τουρκία, η εξέλιξη αυτή βρίσκεται ακόμη σε νηπιακό στάδιο. Ο Μουσταφά Τονγκούκ, επικεφαλής της DHL Express Türkiye, του περιφερειακού υποκαταστήματος της γερμανικής ναυτιλιακής εταιρείας, είναι πεπεισμένος: “Η Τουρκία θα είναι ένας από τους ωφελημένους των αλλαγμένων αλυσίδων εφοδιασμού. Αυτό δεν αντικατοπτρίζεται ακόμη στον πραγματικό όγκο, αλλά στις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται στο παρασκήνιο. Ωστόσο, το κατά πόσον η Τουρκία θα επωφεληθεί ως τόπος εγκατάστασης μακροπρόθεσμα μένει να φανεί.

Όσο ευνοϊκές και αν φαίνονται οι συνθήκες του πλαισίου, ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι οι κίνδυνοι για τους επενδυτές είναι επίσης σημαντικοί. Ο Ερντάλ Γιαλτσίν, οικονομολόγος και καθηγητής διεθνών οικονομικών σχέσεων, πιστεύει ότι η ευφορία σε τμήματα της τουρκικής πολιτικής και των επιχειρήσεων είναι αβάσιμη. Η χώρα ως μεγάλος νικητής του nearshoring είναι “επιθυμία της τουρκικής κυβέρνησης”.

Αντιθέτως, λέει, οι εταιρείες έχουν απομακρυνθεί από την Τουρκία στο πρόσφατο παρελθόν. “Εδώ και αρκετά χρόνια παρατηρούμε μαζική μείωση των επενδύσεων στην Τουρκία και ένας σημαντικός παράγοντας είναι το πολιτικό πλαίσιο στη χώρα”, λέει. Η μόνη σημαντική αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Τουρκία σημειώθηκε το 2021.

Οι κίνδυνοι των επενδύσεων στην Τουρκία

Η Volkswagen είχε απορρίψει τα σχέδια για ένα νέο εργοστάσιο μόλις πριν από δύο χρόνια. Εκτός από την κρίση της κορονοϊού, ο αυταρχικός τρόπος διακυβέρνησης του Ερντογάν θεωρήθηκε επίσης ως λόγος για αυτό. Υπό την ηγεσία του, το τουρκικό συνταγματικό κράτος έχει αποδυναμωθεί και τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι ελευθερίες έχουν περιοριστεί. Η οικονομική του πολιτική έχει επίσης επικριθεί. Παρά τον υψηλό πληθωρισμό, η τουρκική κεντρική τράπεζα έχει μειώσει το βασικό επιτόκιο αρκετές φορές το τελευταίο έτος.

Με τον τρόπο αυτό, ακολουθεί τη βούληση του Ερντογάν, ο οποίος είναι δηλωμένος πολέμιος των υψηλών επιτοκίων, επειδή δεν θέλει να θέσει σε κίνδυνο την τουρκική ανάπτυξη. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι, από την άλλη πλευρά, συνιστούν την αύξηση των επιτοκίων ως μέσο κατά του ισχυρού πληθωρισμού. Μέχρι στιγμής, η τουρκική κυβέρνηση έχει επικεντρώσει τις προσπάθειές της στην αντιστάθμιση της μειωμένης αγοραστικής δύναμης των πολιτών. Το καλοκαίρι αύξησε τον κατώτατο μισθό για δεύτερη φορά φέτος- τον Δεκέμβριο θα ακολουθήσει και τρίτη προσαρμογή.

Αυτό που θα πρέπει να απασχολήσει ιδιαίτερα τις ευρωπαϊκές εταιρείες, λέει ο Γιαλτσίν, είναι η πολιτική της Τουρκίας έναντι της Ρωσίας. Η χώρα δεν συμμετέχει στις κυρώσεις της ΕΕ. “Αντιθέτως, οι τουρκικές εταιρείες συναλλάσσονται μαζικά με τη Ρωσία”, δήλωσε ο εμπειρογνώμονας. Ο όγκος του εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών αυξήθηκε κατά περίπου 200% μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

“Δεδομένου ότι η Τουρκία είναι μέλος της Τελωνειακής Ένωσης, μπορεί να παρακάμψει τις κυρώσεις της ΕΕ κατά 100%”, λέει ο Γιαλτσίν. Όταν μάλιστα οι τουρκικές τράπεζες εισήγαγαν για ένα διάστημα το ρωσικό σύστημα πληρωμών Mir, αυτό τράβηξε την προσοχή των αμερικανικών αρχών. Φοβούμενες τιμωρητικά μέτρα, οι τράπεζες αναγκάστηκαν να σταματήσουν να χρησιμοποιούν ξανά το σύστημα.

Οι Βρυξέλλες σφίγγουν επίσης τον κλοιό γύρω από όσους παρακάμπτουν τα τιμωρητικά μέτρα. Πρόσφατα σηματοδότησε μια αλλαγή πολιτικής με μια δέσμη κυρώσεων: οι νέες εξουσίες επιτρέπουν στην ΕΕ να επιβάλλει κυρώσεις σε “φυσικά ή νομικά πρόσωπα, οντότητες ή φορείς” εάν καταστρατηγούν τα μέτρα κατά της Ρωσίας.

Για τις ευρωπαϊκές εταιρείες που σκέφτονται να επενδύσουν στην Τουρκία, αυτό αποτελεί “πολύ πραγματικό κίνδυνο”, λέει ο Γιαλτσίν. Εάν η Τουρκία μια μέρα υποβληθεί πράγματι σε δευτερογενείς κυρώσεις, οι επιχειρηματίες θα πρέπει να φοβούνται απώλειες. “Η χώρα είναι ελκυστική από μόνη της όσον αφορά το επιχειρηματικό περιβάλλον”, λέει. “Είναι οι πολιτικές αποφάσεις που έχουν μετατρέψει αυτό το δυναμικό σε αρνητικό”.