PLUS
Η φρίκη ανείπωτη. Εικόνες βγαλμένες από την «Κόλαση» του Δάντη. Πολυκατοικίες να καταρρέουν σαν τραπουλόχαρτα και η ανθρωπότητα να βρίσκεται μπροστά στο θλιβερό καθήκον να μετρήσει χιλιάδες νεκρούς μέσα στα σπλάχνα των πολυκατοικιών.
Του ΝΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ
Όλεθρος, και οι ζωντανοί να ψάχνουν τους θαμμένους τους και πόσα ορφανά παιδιά. Άνθρωποι απελπισμένοι, με παγωμένα δάκρυα στα μάγουλα μέσα στο σκοτάδι και στο κρύο, ανοίγουν τον έναν μετά τον άλλο νεκρικούς σάκους για να βρουν τους δικούς τους ανθρώπους. Ζωντανοί νεκροί που επέζησαν προσπαθούν να αναγνωρίσουν συγγενείς τους ανάμεσα στα παραταγμένα πτώματα.
Οικογένειες που ξεκληρίστηκαν στην τραγωδία η οποία στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 25.000 ανθρώπους στην τουρκική και τη συριακή επικράτεια, κατά τους πιο πρόσφατους προσωρινούς απολογισμούς των θυμάτων.
Θυμός
Διάχυτοι ο πόνος, η απόγνωση αλλά κυρίως ο θυμός. Θυμός γιατί δεν είναι οι σεισμοί που σκοτώνουν τόσους ανθρώπους, αλλά η διαφθορά και η απληστία που φωλιάζουν στην καρδιά της πολιτικής. Για τα χιλιάδες κτίρια που χτίστηκαν χωρίς να συμμορφώνονται με τους κανόνες ασφαλείας.
Οι μηχανικοί και οι επιστήμονες είχαν προειδοποιήσει εδώ και χρόνια, όμως οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι και οι φίλοι τους συνέχισαν να χτίζουν αδύναμα κτίρια και αεροδρόμια πάνω σε ρήγματα. Για να βγάλουν λεφτά.
Τώρα ακόμη και τα αεροδρόμια δεν λειτουργούν και δεν φθάνει εγκαίρως επί τόπου η απαραίτητη άμεση ανθρωπιστική βοήθεια. Το κράτος απέτυχε. Ο κόσμος υποφέρει και η κριτική ενάντια στη διαφθορά μετά το πρώτο σοκ, όταν στερεύουν τα δάκρυα, αυξάνεται.
Λογοκρισία
Και ως αποτέλεσμα αυτής της οργής που βγαίνει από τα ερείπια των πολυκατοικιών η απόφαση της κυβέρνησης να περιορίσει την πρόσβαση στο Twitter, να περιοριστούν οι πολιτικές απώλειες του Ερντογάν μπροστά σε αυτή την καταστροφή σε ανθρώπινο δυναμικό και σε υποδομές. Τίποτε να μη στοιχίσει στον «σουλτάνο». Όμως οι Τούρκοι το χρησιμοποιούν για τις επικοινωνίες τους. Καλούν αδιάκοπα σε βοήθεια δημοσιεύοντας διευθύνσεις και σημεία απ’ όπου ακούγονται ακόμα φωνές παγιδευμένων. Μοιράζονται βοήθεια. Λειτουργούν ως κοινωνία. Όχι. Ο Τούρκος πρόεδρος πρέπει να παραμείνει στην εξουσία, και αυτό δεν είναι κάτι που τον συμφέρει. Τον κατηγορούν για αμέλεια, για έμμεσες δολοφονίες. Δεν τον παίρνει να αφήσει αυτές τις φωνές να μεγαλώσουν και ζητά -χωρίς να πείθει- από τον κόσμο να κάνει υπομονή λόγω της τιτάνιας προσπάθειας που απαιτείται από την κρατική μηχανή προκειμένου να αποκριθεί στην καταμέτρηση και αποκατάσταση των εκτεταμένων ζημιών στη χώρα, τη στιγμή που δεν έχει ολοκληρωθεί ούτε η καταμέτρηση του συνόλου του αριθμού των θυμάτων.
Το συναίσθημα που κυριαρχεί στην τουρκική κοινή γνώμη είναι απόγνωση στον μέγιστό της βαθμό, αφού η καταστροφή έκανε την Αντιόχεια ένα κομμάτι της Ιστορίας και ισοπέδωσε τεράστια κομμάτια της Αλεξανδρέττας, του Αντίγιαμαν, του Γκαζιαντέπ, του Καχραμανμαράς (Γερμανίκεια), των Αδάνων, της Μαλάτια (Μελιτηνής) και του Ελμπιστάν.
Έντεκα πόλεις βυθισμένες στο χάος, να θρηνούν δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, τραυματισμένους, αγνοούμενους, την ώρα που οι κόποι μιας ολόκληρης ζωής, όσων κατάφεραν να ξεγελάσουν τον Χάρο, αποτελούν μια ανάμνηση.
Η «συμμορία των 5»
Τα «γκετζέ κοντού» χτίστηκαν γρήγορα, μέσα σε μία νύχτα, με φθηνά υλικά και ανύπαρκτο αντισεισμικό κανονισμό. Κατά τη διάρκεια των σεισμών, τα συγκεκριμένα κτίσματα, χωρίς να διαφαίνονται καταστροφές στην πρόσοψή τους, κατέρρεαν σαν χάρτινοι πύργοι. Αυτό οφείλεται στις κακοτεχνίες που η «συμμορία των 5» επέτρεψε να γίνουν. Πρόκειται για πέντε εργολάβους στους οποίους ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έδωσε τα μεγάλα έργα, σύμφωνα με την τουρκική αντιπολίτευση.
Οι αντιδράσεις φτάνουν σε άνευ προηγουμένου σημείο, με τους Τούρκους να επιτίθενται ανοιχτά πια κατά της κυβέρνησης για την ανυπαρξία της, για το ότι «έφαγε» δισεκατομμύρια δολάρια με τους «ημετέρους» και τώρα δεν μπορεί να τους βοηθήσει.
Ολόκληρες συνοικίες σε παράνομες δημόσιες εκτάσεις χτίστηκαν μέσα σε μία νύχτα, με την ποιότητα του σκυροδέματος να είναι χείριστη – και οι υπεύθυνοι έχουν ονοματεπώνυμα. Ο πρόεδρος της Cengiz Holding Μεχμέτ Τσενγκίζ, ο διευθύνων σύμβουλος της Limak Holding Νιχάτ Οζντεμίρ, ο πρόεδρος του MNG Holding Μεχμέτ Ναζί Γκιουνάλ, ο διευθύνων σύμβουλος της Kolin Construction Νατσί Κόλογλου και ο Κεμάλ Καλιοντσού της Kalyon Construction είναι οι επιχειρηματίες που έχουν κερδίσει σχεδόν όλες τις μεγάλες δουλειές κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Μπροστά κάλπες
Από τη γεωφυσική στη γεωπολιτική ο δρόμος δεν είναι μακρύς, αν η συγκυρία είναι εκλογική και μεσολαβούν κάλπες. Αν η καθαίρεση του Ερντογάν διά της λαϊκής ψήφου φάνταζε απίθανη προτού γίνει ο σεισμός, τώρα, το παιχνίδι άλλαξε. Και από την κατάληξή του θα υπάρξουν γεωπολιτικά αποτελέσματα.
Αν μέσα σε λίγες εβδομάδες από σήμερα ο κόσμος πειστεί ότι η αντίδραση του τουρκικού κράτους ήταν αποτελεσματική στη συμφορά που προκάλεσε ο σεισμός, τότε τα πράγματα θα εξελιχθούν ομαλώς για τον Ερντογάν. Αλλιώς πρέπει να καταφύγει σε ανορθόδοξα κόλπα, για να αποφύγει την παραίτηση και να μην υποστεί την ήττα που γνώρισε ο προκάτοχός του Μπουλέντ Ερτζεβίτ μετά τον καταστροφικό σεισμό της 17ης Αυγούστου 1999 στην περιοχή της Νικομήδειας που κατεδάφισε το κύρος του πολιτικού προσωπικού και του στρατιωτικο-γραφειοκρατικού κατεστημένου στα μάτια του τουρκικού λαού, ανοίγοντας τον δρόμο για τη σαρωτική αλλαγή που ήλθε τρία χρόνια αργότερα με την ανάρρηση του Ερντογάν στην εξουσία. Ο Εγκέλαδος δεν ισοπεδώνει μόνο φυσικές κατασκευές, αλλά και βεβαιότητες ή στερεότυπα.
Είναι οπωσδήποτε πρόωρο να το συζητά κανείς ενώ βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη μια μεγάλη ανθρωπιστική τραγωδία, ωστόσο δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί κανείς αν ο τωρινός σεισμός των 7,8 Ρίχτερ, ο οποίος έπληξε μια εκτεταμένη περιοχή με 10.000.000 κατοίκους στη νότια Τουρκία, προορίζεται να γράψει, πέρα από τις προφανείς πολιτικοκοινωνικές ή διπλωματικές επιπτώσεις, τον επίλογο της εποχής Ερντογάν, κατά τον ίδιο τρόπο που σημάδεψε το ξεκίνημά της.
Η ειρωνεία της τύχης θέλησε να επέλθει η καταστροφή σε μία συγκυρία που η γειτονική χώρα προετοιμάζεται να προσέλθει στις κάλπες. Και από την ικανότητα του κρατικού μηχανισμού να ανταποκριθεί με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα στην τεράστια αυτή πρόκληση θα κριθούν πολλά και σε ό,τι αφορά τις διαθέσεις του πληθυσμού έναντι των κυβερνώντων.
Όμως η καταστροφή είναι τόσο μεγάλη που αναμφισβήτητα υπονομεύει το αφήγημα Ερντογάν για την «ισχυρή Τουρκία» που «φθονούν οι διεθνείς ανταγωνιστές για την ανάδυσή της». Τα θεμέλια της αυτοκρατορίας του «σουλτάνου», τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά, αποδεικνύεται ότι δεν ήταν ισχυρά.
Θα αλλάξει στάση;
Σημαντικό κομμάτι των εξελίξεων και η βοήθεια που χρειάζεται αυτήν τη στιγμή. Η χώρα έχει στην παρούσα φάση μεγάλη ανάγκη διεθνούς βοήθειας – την οποία πρώτες σπεύδουν να προσφέρουν εκείνες οι δυτικές δυνάμεις για τις οποίες συχνά ο Ερντογάν και οι υπουργοί του εξαπέλυαν μύδρους, κάνοντας πρωτοφανείς διπλωματικές πιρουέτες ανά τον κόσμο (πώληση drones στους Ουκρανούς, μεσολάβηση στη Ρωσία, παρέμβαση στο Λιβυκό, ενίσχυση επιρροής στα «σιγοβράζοντα» Βαλκάνια, προσπάθεια παρεμπόδισης της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, απειλές κατά της Ελλάδος κ.λπ.).
Ο Τούρκος πρόεδρος θέλει τώρα να παρουσιαστεί ως ο διαχειριστής των πρακτικών ζητημάτων της κρίσης, και φυσικά δεν έχει την πολυτέλεια να κάνει λάθη όπως το καλοκαίρι του 2021, όταν η κυβέρνησή του φάνηκε ανεπαρκώς προετοιμασμένη για να αντιμετωπίσει τις χειρότερες πυρκαγιές στην Ιστορία της Τουρκίας και αρχικά αγνόησε τις προσφορές διεθνούς βοήθειας.
Το 2023 αναμενόταν να είναι θριαμβευτικό, όχι μόνο λόγω της επετείου των 100 χρόνων από την ίδρυση του τουρκικού κράτους, αλλά και γιατί ο Ερντογάν ήλπιζε ότι θα επισφραγίσει την πολιτική του καριέρα με άλλη μία εκλογική νίκη. Ωστόσο, τώρα όλα επισκιάζονται από την καταστροφή και ο ίδιος έρχεται αντιμέτωπος με μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη διάρκεια της 20ετούς διακυβέρνησής του.
Αντιπολίτευση
Το αν η καταστροφή που έπληξε τώρα την Τουρκία θα οδηγήσει στο πολιτικό τέλος του Τούρκου προέδρου θα εξαρτηθεί από την αντίδρασή του και μόνον. Αν δηλαδή ο Ερντογάν δεν προσπαθήσει να υποβαθμίσει το μέγεθος της καταστροφής, όπως έκανε το 1999 ο Ετζεβίτ, και δέχεται κάθε βοήθεια από το εξωτερικό και λάβει ως κυβέρνηση μέριμνα για τους ανθρώπους που έχασαν τις εστίες τους, τότε θα μπορεί να ελπίζει σε μια σημαντική νίκη. Αν δεν αποτύχει ο κρατικός μηχανισμός, η καταστροφή θα μπορούσε να προκαλέσει ένα κύμα αλληλεγγύης, από το οποίο σίγουρα θα επωφεληθεί ο Ερντογάν και το ΑΚΡ. Μια αποτυχία να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων τώρα, εν μέσω αυτής της φυσικής καταστροφής μεγάλης κλίμακας, θα μπορούσε να ισοδυναμεί με προαναγγελία πολιτικού «θανάτου» για τον Ερντογάν στις κάλπες της 14ης Μαΐου.
Η τουρκική αντιπολίτευση όμως χτυπά ανελέητα τον Ερντογάν και κατηγορεί την κυβέρνηση για ολιγωρία, καταγγέλλοντας ότι τα 4,3 δισεκατομμύρια ευρώ που πλήρωσαν οι Τούρκοι πολίτες για «φόρο φυσικής καταστροφής», που επιβλήθηκε το 1999, «κατέληξαν σε συμμορίες».
Ο ηγέτης της τουρκικής αξιωματικής αντιπολίτευσης, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, το φωνάζει ξεκάθαρα: «Εάν υπάρχει ένας υπεύθυνος για όλα αυτά είναι ο Ερντογάν».
Κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι απέτυχε να συνεργαστεί με τις τοπικές Αρχές, καθώς και ότι αποδυνάμωσε μη κυβερνητικούς οργανισμούς που θα μπορούσαν να βοηθήσουν.
Αναγκαστικά ο Τούρκος ηγέτης είναι υποχρεωμένος να διαχειριστεί πιο διπλωματικά τα «χαρτιά» του και φυσικά κάτω από το βάρος αυτής της δύσκολης συγκυρίας δεν θα επιθυμεί να ανοίξει περισσότερα «μέτωπα» με τη Σουηδία για την ήδη «παγωμένη» υποψηφιότητα ένταξης στο ΝΑΤΟ ή με την «αιώνια αντίπαλη» Ελλάδα για την κυριαρχία στην ανατολική Μεσόγειο ή ακόμα και με τους Κούρδους μαχητές. Αλλά όταν μιλάμε για τον Ερντογάν, κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει τις επόμενές του κινήσεις.
Η αδικημένη Συρία…
Από την άλλη, η Συρία καλείται να τα βγάλει πέρα μόνη της, με τη διεθνή βοήθεια να περιορίζεται σε ελάχιστες χώρες, ανάμεσά τους και η Ρωσία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενεργοποίησε τον Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας για τη Συρία μόλις την Τετάρτη, ενώ η χαώδης κατάσταση περιπλέκεται εξαιτίας των διεθνών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί σε βάρος της Δαμασκού.
Αυτό σημαίνει ότι τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ε, θα διανείμουν τη βοήθειά τους στη Συρία μέσω δικών τους ΜΚΟ, εάν η κυβέρνηση Άσαντ συμφωνήσει.
Μετά από 12 χρόνια εμφυλίου και βίαιων συγκρούσεων, κατά τις οποίες το συριακό καθεστώς του Μπασάρ Αλ Άσαντ χρησιμοποίησε σχεδόν κάθε διαθέσιμο όπλο εναντίον του ίδιου του λαού, το επίπεδο της καταστροφής που προκάλεσε ο Εγκέλαδος δύσκολα μπορεί να συγκριθεί.
Περίπου οι μισοί από τους Σύρους που επλήγησαν ζουν σε περιοχές που ελέγχονται από το καθεστώς της Δαμασκού, το οποίο τελεί υπό δυτικές κυρώσεις. Η πλειονότητά τους ζει στη βορειοδυτική Ιντλίμπ, το τελευταίο μεγάλο προπύργιο της αντιπολίτευσης στη Συρία.
Μέχρι στιγμής, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ιράκ, το Ιράν, η Λιβύη, η Αίγυπτος, η Αλγερία και η Ινδία έχουν ήδη στείλει βοήθεια απευθείας στα ελεγχόμενα από το καθεστώς αεροδρόμια. Άλλες χώρες όπως το Αφγανιστάν υπό την εξουσία των Ταλιμπάν, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, το Ομάν, η Κίνα, ο Καναδάς και το Βατικανό έχουν υποσχεθεί βοήθεια -κυρίως οικονομική- χωρίς είναι σαφές αν αυτή θα σταλεί απευθείας στο συριακό καθεστώς.
Οι δυτικές κυβερνήσεις αναμένεται να παράσχουν βοήθεια στη Συρία μέσω MKO, με άγνωστο το πώς, προκειμένου να αποφύγουν την εμπλοκή με την κυβέρνηση Άσαντ, την οποία δεν αναγνωρίζουν ως νόμιμη αφού, από την πλευρά του, εκείνος εμμένει στη θέση ότι όλη η βοήθεια προς τη Συρία, συμπεριλαμβανομένης εκείνης που προορίζεται για περιοχές εκτός του ελέγχου του, πρέπει να κατευθύνεται στη Δαμασκό. Όμως εδώ δεν μιλάμε για πολιτική, μιλάμε για ανθρώπινες ψυχές και η περίπλοκη στρατιωτικά και πολιτικά κατάσταση δεν μπορεί να είναι για ακόμη μία φορά αυτή που θα θυσιάσει ανθρώπους κάτω από συντρίμμια.
Όπως δημοσιεύθηκε στην “ΜΠΑΜ στο ρεπορτάζ ” που κυκλοφορεί
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Τσαβούσογλου σε Δένδια: Μην περιμένουμε άλλον έναν σεισμό για να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας
Μητσοτάκης: Οι άνδρες της ΕΜΑΚ μας γέμισαν υπερηφάνεια- Ένα μεγάλο ευχαριστώ
