PLUS
Το ρήγμα στους κόλπους της τουρκικής αντιπολίτευσης, μόλις τρεις μήνες πριν από τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, δεν κράτησε παρά τέσσερις μέρες.
Του ΝΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ
Η Μεράλ Ακσενέρ, ηγέτιδα του εθνικιστικού «Καλού Κόμματος», η οποία την περασμένη βδομάδα αποχώρησε από το «Τραπέζι των Έξι» (το εξακομματικό μέτωπο της αντιπολίτευσης), διαπίστωσε ότι έκανε λάθος και επέστρεψε την ημέρα ανακήρυξης του κοινού υποψηφίου για την προεδρία Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Η διαφωνία της Ακσενέρ είχε επικεντρωθεί στο αν ο κοινός προεδρικός υποψήφιος της αντιπολίτευσης θα ήταν ο ηγέτης του μεγαλύτερου εκ των έξι κομμάτων, δηλ. ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου του CHP, ή ένας εκ των δημάρχων της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου και της Άγκυρας Μανσούρ Γιαβάς, οι οποίοι κατά την Ακσενέρ είχαν περισσότερες πιθανότητες να επικρατήσουν του Ερντογάν, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις.
Όμως, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, με μια σειρά από ενέργειες του άλλοτε πρωθυπουργού του Ερντογάν, Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος επίσης συμμετέχει στο «Τραπέζι των Έξι», η Ακσενέρ συναντήθηκε με τους δύο δημάρχους και κατόπιν με τον Κιλιτσντάρογλου και τελικά, σαν να μην είχε μεσολαβήσει τίποτε, εμφανίστηκε στην προγραμματισμένη συνάντηση των ηγετών του αντιπολιτευτικού μπλοκ, στο τέλος της οποίας ανακοινώθηκε ενώπιον χιλιάδων συγκεντρωμένων ότι κοινός υποψήφιος της αντιπολίτευσης και αντίπαλος του Ερντογάν στην προεδρική κάλπη θα είναι ο αρχηγός του CHP.
Ο μεγάλος συμβιβασμός
Ο συμβιβασμός χάρη στον οποίο επιλύθηκε το θέμα της διάσπασης της συμμαχίας της αντιπολίτευσης προβλέπει ότι οι δύο δήμαρχοι των μεγαλύτερων πόλεων της Τουρκίας, Κωνσταντινούπολης και Αγκύρας, Ιμάμογλου και Γιαβάς, θα ορισθούν αντιπρόεδροι εάν ο Κιλιτσντάρογλου κατακτήσει την προεδρία και πως θα συγκροτηθεί ένας μόνιμος μηχανισμός επίτευξης συναίνεσης μεταξύ των έξι κομμάτων και καθένα από αυτά θα εκπροσωπηθεί στη μελλοντική κυβέρνηση με τουλάχιστον έναν υπουργό.
Στόχος της ετερόκλητης εξακομματικής συμμαχίας αλλά και κυριότερο συγκολλητικό της στοιχείο είναι η επαναφορά του προεδρευομένου κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, οπότε ο Κιλιτσντάρογλου, εάν εκλεγεί πρόεδρος, θα αποποιηθεί την κομματική του ιδιότητα και θα αποκατασταθεί το αξίωμα του πρωθυπουργού το οποίο φιλοδοξεί να καταλάβει η Ακσενέρ.
Ποιος κάνει «κουμάντο»;
Γνώστες των πολιτικών πραγμάτων στην Τουρκία βέβαια εκτιμούν πως η σύγκρουση της Ακσενέρ είχε βαθύτερο περιεχόμενο, του οποίου πιθανότατα δεν είναι εμφανείς όλες οι πτυχές, με βασικό χαρακτηριστικό τον ρόλο της ηγέτιδος του «Καλού Κόμματος»,
Η ερώτηση στο αν η Άκσενερ θα διατηρεί «βέτο» στις αποφάσεις της συμμαχίας ή ο Κιλιτσντάρογλου θα επιβεβαιώσει τον ηγετικό του ρόλο μάλλον απαντήθηκε χάρη στη συσπείρωση των άλλων τεσσάρων ηγετών και των δύο δημάρχων γύρω από το πρόσωπό του, στη σύγκληση του «Τραπεζιού των Έξι» χωρίς την Άκσενερ το προπροηγούμενο Σάββατο, και στα μηνύματα ότι ίσως η κρίση να είναι ευκαιρία για περαιτέρω διεύρυνση προς άλλες κατευθύνσεις τις οποίες εμπόδιζαν οι εθνικιστές.
Όπως για παράδειγμα η δυνατότητα συνεργασίας με το τρίτο σε κοινοβουλευτική δύναμη φιλοκουρδικό κόμμα HDP, το οποίο τελεί υπό διωγμόν, αλλά και έχει αποκλειστεί από το αντιπολιτευτικό μέτωπο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά τους καταστροφικούς σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου και ιδίως μετά την κρίση στις σχέσεις Κιλιτσντάρογλου – Ακσενέρ, η ηγεσία του HDP (συμπεριλαμβανομένου του φυλακισμένου συνιδρυτή του Σελαχατίν Ντεμίρτας) εξέπεμψε μηνύματα πιθανής στήριξης του ηγέτη του CHP στην προεδρική κάλπη, εάν υπάρξουν από μέρους του χειρονομίες διαλόγου. Μάλιστα, άμα τη ανακοινώσει, ήρθε και μήνυμα από το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), που καλούσε σε συζητήσεις για προσπάθεια εύρεσης κοινού εδάφους συνεργασίας.
Δημοσιεύματα στην Τουρκία θέλουν επίσης την Ακσενέρ να διαφωνεί με την οξύτητα των τόνων αντιπαράθεσης με τη «διαπλοκή», όρο που υιοθέτησε ο Κιλιτσντάρογλου αφότου επήλθε η τεράστια καταστροφή στις σεισμόπληκτες περιοχές.
Ποιος από τους δύο, ο Κιλιτσντάρογλου ή η Άκσενερ, έβαλε «νερό στο κρασί του» και επήλθε ο μέγας συμβιβασμός ξεπερνώντας τα εμπόδια που λέγονται διαπλοκή και Κουρδικό ζήτημα απομένει να φανεί μέχρι τις εκλογές της 14ης Μαΐου.
Προς το παρόν ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Τουρκία, μαζί με τη Μεράλ Ακσενέρ του Καλού Κόμματος (İyi parti), τον Τεμέλ Καραμολάογλου από το Κόμμα Ευδαιμονίας (SP), τον πρώην αναπληρωτή πρωθυπουργό της Τουρκίας Αλί Μπαμπατζάν από το Κόμμα Δημοκρατίας και Προόδου (DEVA), τον πρώην πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου από το Κόμμα του Μέλλοντος (Gelecek Partisi) και τον Γκιουλτεκίν Ουισάλ από το Δημοκρατικό Κόμμα (DP) έβαλαν τις υπογραφές τους σε ένα έγγραφο 12 σημείων που σκιαγραφεί τα βήματα που θα ακολουθηθούν την επόμενη ημέρα των εκλογών.
Ποιος είναι ο Κιλιτσντάρογλου;
Ο Κιλιτσντάρογλου γεννήθηκε το 1948 στην ανατολική πόλη Τούντζελι ως ένα από τα επτά παιδιά μιας οικογένειας από τη θρησκευτική μειονότητα των Αλεβιτών – ο αλεβισμός (ή αλεβιτισμός ή μπεκτασισμός) έχει ορισμένες ομοιότητες με το σιιτικό Ισλάμ, αλλά θεωρείται μία ανεξάρτητη μουσουλμανική θρησκεία, με επιρροές από τη φιλοσοφία των Σούφι.
Ο πατέρας του ήταν υπάλληλος στο τουρκικό κτηματολόγιο και η μητέρα του νοικοκυρά.
Η οικογένειά του είναι γνωστή ως Τζεμπελιγκιλέρ και ανήκει στη φυλή Κουρεϊσάν, μία από τις πιο εξέχουσες φυλές των Ζαζά Κούρδων. Κατά τη δεκαετία του 1950, ο πατέρας του άλλαξε το οικογενειακό τους όνομα από Καραμπουλούτ σε Κιλιτσντάρογλου, αφού όλοι οι άνθρωποι στο χωριό που ζούσαν είχαν το ίδιο επίθετο.
Ορισμένα περιοδικά και εφημερίδες επεσήμαιναν την αλεβιτική του ταυτότητα, ωστόσο ο Κιλιτσντάρογλου δεν έκανε κάποια δήλωση σχετικά με τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τον Ιούλιο του 2011 είπε «πάντοτε αρνούμουν να κάνω πολιτική για εθνοτικές ταυτότητες και θρησκεία. Είμαι αλεβίτης. Από πότε είναι έγκλημα να είσαι αλεβίτης σε αυτή τη χώρα;».
Αποφοίτησε από την Ακαδημία Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών της Άγκυρας (τώρα Πανεπιστήμιο Gazi), με πτυχίο Οικονομικών επιστημών.
Παρά τις οικονομικές του δυσκολίες, ήταν ένας καλός μαθητής, κορυφαίος της τάξης και του σχολείου, που τελικά σπούδασε Οικονομικά και εισήλθε στο δημόσιο ως εφοριακός το 1971.
Στην επαγγελματική του πορεία έφτασε να κατέχει ανώτατους χρηματοοικονομικούς και οικονομικούς ρόλους σε τουρκικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένου του υπουργείου Οικονομικών, της Γενικής Διεύθυνσης Εσόδων και δύο φορέων κοινωνικής ασφάλισης.
Ήταν μέλος αριστερών πολιτικών οργανώσεων μέχρι την αρχή της σταδιοδρομίας του στη δημόσια διοίκηση, η οποία περιελάμβανε μια θητεία ως γενικός διευθυντής του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων (SSK), που διαχειριζόταν υπηρεσίες Υγείας και ασφάλισης εκ μέρους του τουρκικού κοινού. Ο Ερντογάν συνεχίζει να «χρησιμοποιεί» το χαρτί αυτό, ισχυριζόμενος ότι η κακοδιαχείριση του Κιλιτσντάρογλου χρεοκόπησε το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Ο ηγέτης του CHP απαντά ότι ήταν απλώς ένας γραφειοκράτης που δεν έφτιαχνε τους νόμους και υποστηρίζει ότι η ηλικία της συνταξιοδότησης, που ήταν τα 33 στη δεκαετία του ’90, χρεοκόπησε το σύστημα, αντί για τις όποιες ενέργειές του.
Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Hacettepe της Άγκυρας και ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου της τουρκικής İş Bank, της μεγαλύτερης ιδιωτικής τράπεζας στη χώρα.
Αποσύρθηκε από δημόσιο το 1999 και προσπάθησε να εισέλθει στην πολιτική μέσα από το Δημοκρατικό Αριστερό Κόμμα (DSP) του Μπουλέντ Ετζεβίτ.
Ο Κιλιτσντάρογλου αναφέρθηκε συχνά με το προσωνύμιο «αστέρι του DSP». Υποστηρίχθηκε ότι θα ήταν υποψήφιος του DSP στις γενικές εκλογές του 1999 (στις οποίες το DSP ήρθε πρώτο). Ωστόσο, δεν κατάφερε να μπει στη λίστα υποψηφίων του κόμματος.
Τελικά εισήλθε στο κοινοβούλιο ως βουλευτής του CHP από την Κωνσταντινούπολη στις γενικές εκλογές του 2002, όταν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν ανέβηκε στην εξουσία μετά τη μεγάλη οικονομική κρίση.
Επανεξελέγη το 2007 και διετέλεσε αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματός του υπό τον Ντενίζ Μπαϊκάλ, αρχηγό του CHP εκείνη την εποχή.
Σύντομα κέρδισε εξέχουσα θέση και δημοτικότητα προβάλλοντας καταγγελίες διαφθοράς εναντίον σημαντικών στελεχών του AKP όπως οι πρώην αντιπρόεδροι Σαμπάν Ντισλί, Ντενγκίρ Μιρ και Μεχμέτ Φιράτ το 2008. Και οι δύο αναγκάστηκαν να παραιτηθούν από τις ανώτερες θέσεις τους μέσα στο κόμμα μετά τις αποκαλύψεις του Κιλιτσντάρογλου.
Έθεσε υποψηφιότητα για δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης το 2009. Αν και αύξησε τα ποσοστά του CHP κατά 25%, έχασε τις εκλογές. Δεν βοήθησε και το γεγονός ότι δεν είχε ζήσει ποτέ στην πόλη μέχρι που έθεσε υποψηφιότητα για δήμαρχός της.
Μετά την παραίτηση του Μπαϊκάλ, λόγω διαρροής μιας κασέτας με σεξουαλικό περιεχόμενο για τον ίδιο, ο Κιλιτσντάρογλου κατέβηκε χωρίς αντίπαλο για την κούρσα της ηγεσίας του CHP στο συνέδριο του κεντροαριστερού κόμματος τον Μάϊο του 2010 και έγινε πρόεδρός του.
Το κόμμα του έχει χάσει όλες τις γενικές και προεδρικές εκλογές από το ΑΚΡ και τον Ερντογάν από τότε, και αυτός είναι ο κύριος λόγος που θεωρήθηκε και χαρακτηρίζεται «αδύναμος» από την Ακσενέρ και πολλούς άλλους.
Η πιο σημαντική επιτυχία του CHP και των συμμάχων του σημειώθηκε στις τοπικές εκλογές του 2019, όταν το κόμμα κέρδισε δημαρχιακές αναμετρήσεις σε πέντε από τις έξι μεγαλύτερες επαρχίες της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της Άγκυρας και της Κωνσταντινούπολης.
Η υποτιθέμενη απόπειρα του στρατιωτικού πραξικοπήματος του 2016 που αναστάτωσε το πολιτικό σκηνικό και άνοιξε στον Ερντογάν τον δρόμο για τη μετατροπή του κοινοβουλευτικού συστήματος της Τουρκίας σε προεδρικό ήταν η αιτία για ένα σχέδιο σαρωτικής καταστολής, συμπεριλαμβανομένων μαζικών απολύσεων από κρατικούς θεσμούς και ελέγχου του δικαστικού σώματος.
Τότε ο Κιλιτσντάρογλου ξεκίνησε μια πορεία για τη Δικαιοσύνη από την Άγκυρα στην Κωνσταντινούπολη, περπατώντας για 25 ημέρες φωνάζοντας το σύνθημα «δικαιώματα, κράτος δικαίου και δικαιοσύνη».
Χιλιάδες άνθρωποι από διαφορετικά πολιτικά και κοινωνικά υπόβαθρα προσχώρησαν στον Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος τελικά πραγματοποίησε μια μεγάλη συγκέντρωση στην Κωνσταντινούπολη για να επιδείξει την πολιτική του για τις συμμαχίες.
Πόλεμο στην Ελλάδα
Αν η εικόνα που έχετε μέχρι τώρα για τον πρόεδρο του «κεμαλικού» Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού κόμματος (CHP), Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, είναι η εικόνα της εναλλακτικής απέναντι στον «σκληρό» και «τραχύ» Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για μια πιο «δημοκρατική» και δυτική Τουρκία, ίσως είναι καλό να θυμηθούμε τις κατά καιρούς δηλώσεις του που αφορούν τη χώρα μας.
Ο Κιλιτσντάρογλου είναι αυτός που επανειλημμένα έχει δηλώσει πως αν κερδίσει τις εκλογές θα κάνει πόλεμο εναντίον της Ελλάδας για να ανακαταλάβει τα 18 νησιά του Αιγαίου, για τα οποία ισχυρίζεται ότι η Αθήνα δεν έχει έγγραφα που να αποδεικνύουν την κυριότητά τους. «Θα εισβάλουμε και θα καταλάβουμε τα 18 ελληνικά νησιά στο Αιγαίο όπως έκανε και ο πρωθυπουργός Ετζεβίτ στην Κύπρο το 1974», είχε δηλώσει στα βρετανικά ΜΜΕ πριν από τις εκλογές του 2019.
Στο μετέπειτα διάστημα και ενόσω ο Ερντογάν έπαιζε με τα νεύρα ολόκληρου του δυτικού κόσμου απειλώντας σχεδόν καθημερινά την Ελλάδα, ο Κιλιτσντάρογλου θέλοντας να φανεί βασιλικότερος του βασιλέως φώναζε στον «ενδοτικό» Ερντογάν: «Είναι επιτακτική ανάγκη να αυξήσουμε την πίεση σε Μεσόγειο και Αιγαίο. Αυτές οι δουλειές δεν γίνονται βγάζοντας το πλοίο και μετά αποσύροντάς το να λες: “Μακάρι να με καλέσει ο Μπάιντεν”. Αν έχεις ψυχή, κάνε ένα βήμα για τα νησιά τα οποία καταλήφθηκαν. Θα σε στηρίξουμε!».
Έχοντας μάλιστα υιοθετήσει… επιστημονικές μελέτες, ο Κιλιτσντάρογλου υποστηρίζει ότι από όλη την Κρήτη μόνο τα Χανιά ανήκουν στην Ελλάδα και πως τα δικαιώματα επί των 3/4 στην Κρήτη μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης ανήκουν στον πρώτο τους κάτοχο που ήταν το οθωμανικό κράτος, και φυσικά κληρονομήθηκαν στην Τουρκία.
Όλες αυτές οι δηλώσεις βέβαια έρχονται σε αντίθεση με το μανιφέστο που παρουσίασαν τη Δευτέρα τα έξι κόμματα της αντιπολίτευσης, όπου σημείωναν πως θα αποκαταστήσουν την ισορροπία τις με χώρες άμεσης γειτνίασης και θέτουν ως στόχο τη συνεργασία στο πιο προηγμένο και ανεπτυγμένο επίπεδο ώστε να αποτραπεί η απομόνωση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στις προγραμματικές τους θέσεις τονίζουν ότι το Αιγαίο θα πρέπει να θεωρείται περιοχή ειρήνης, συνεργασίας και καλής γειτονίας και πως τα άλυτα ζητήματα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας θα επιλυθούν με διπλωματία, διάλογο και διαπραγματεύσεις με βάση το διεθνές δίκαιο και την ευθυδικία.
Όσον αφορά το Κυπριακό, γίνεται λόγος για «εθνική υπόθεση» και για να βρεθεί μια δίκαιη και μόνιμη λύση.
Ποια είναι η γραμμή που θα ακολουθήσει ο Κιλιτσντάρογλου αν τελικά καταφέρει να εκλεγεί πρόεδρος είναι κάτι που κανείς δεν μπορεί να προκαταβάλλει με βάση τα όσα έχουν ειπωθεί στο παρελθόν.
Θα «γκρεμίσει» τον Ερντογάν;
Μπορεί ο Κιλιτσντάρογλου να εκθρονίσει τον Ερντογάν μετά από δύο δεκαετίες παραμονής του στην εξουσία; Σίγουρα η οικονομική κρίση έχει αποδυναμώσει τη δημοτικότητα του ΑΚΡ, αλλά ο Ερντογάν εξακολουθεί να ασκεί μεγάλη επιρροή στο εκλογικό σώμα και η ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού αναφορικά με βοήθεια προς τους σεισμόπληκτους δεν φαίνεται να του έχει στοιχίσει όσο θα ήλπιζαν οι αντίπαλοί, του.
Η μάχη που θα δώσει ο Κιλιτσντάρογλου στο οικονομικό πεδίο με στόχο να ανατρέψει την ανορθόδοξη οικονομική πολιτική του αλλά και η ολοκλήρωση της ενταξιακής διαδικασίας στην ΕΕ, η αναθεώρηση των συμφωνιών για το μεταναστευτικό και οικοδόμηση νέων σχέσεων με τις ΗΠΑ είναι τα βαριά χαρτιά του στον δρόμο για την προεδρία. Έτσι ίσως, και με την προϋπόθεση πως οι εκλογές θα είναι «δίκαιες», θα έχει την ευκαιρία να πάρει την τύχη της χώρας στα χέρια του και να την οδηγήσει (όπως ευαγγελίζεται) σε μια ομαλή μετάβαση σε μια ισχυρή δημοκρατία.
Όπως δημοσιεύθηκε στην “ΜΠΑΜ στο ρεπορτάζ” που κυκλοφορεί
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Εκλογές στην Τουρκία: Θρίαμβο Κιλιτσντάρογλου από τον πρώτο γύρο δείχνει νέα δημοσκόπηση
