PLUS
Αναμφίβολα η οικογένεια Ελευθερουδάκη αποτελεί τη ζωντανή ιστορία του βιβλίου στη χώρα μας. Μια οικογένεια που περισσότερο από 100 χρόνια ήταν πρωταγωνίστρια, ξεκινώντας την τεράστια αυτή ιστορία από ένα βιβλιοπωλείο στο Σύνταγμα και στήνοντας μια αλυσίδα καταστημάτων σε όλη την Ελλάδα.
Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΖΑΓΚΑΝΑ
Η σύλληψη και φυλάκιση της Μαρίνας ήταν η τελευταία πράξη του δράματος που ταλανίζει τον εμβληματικό εκδοτικό οίκο τα τελευταία χρόνια μέχρι τη χρεωκοπία.
Η σύλληψη, ωστόσο, της Μαρίνας Ελευθερουδάκη ήταν η τελευταία –χρονικά– πράξη του δράματος που εκτυλίσσεται εδώ και μερικά χρόνια στην επιχείρηση και που την έχει οδηγήσει στο χείλος της χρεοκοπίας. Με πολλά οικονομικά προβλήματα, οι εκδόσεις Ελευθερουδάκη έπεσαν θύμα επιχειρηματικών συμφωνιών τρίτων, αλλά και άστοχων κινήσεων των ιδίων, που οδήγησαν σε πλειστηριασμούς, ακάλυπτες επιταγές, απλήρωτους εργαζομένους και εντέλει δεκάδες λουκέτα σε καταστήματα της επιχείρησης σε όλη τη χώρα. Βέβαια, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν ήταν ο μοναδικός επιχειρηματικός όμιλος του χώρου που έφτασε στην οικονομική κατάρρευση, αφού μέσα στη δεκαετία της κρίσης στη χώρα μας έβαλαν «λουκέτο» κολοσσοί του βιβλίου, όπως η Εστία, ο Παπασωτηρίου, ο Φλωράς κ.ά.
Η αρχή του τέλους
Εγγονή του Κωνσταντίνου Ελευθερουδάκη, ιδρυτή των γνωστών ομώνυμων εκδόσεων από το 1897, η Μαρίνα Ελευθερουδάκη επί χρόνια κατείχε ηγετικό ρόλο στη μεγάλη αλυσίδα των εκδόσεων. Υπήρξε πρώην σύζυγος του γνωστού δημοσιογράφου και πρώην βουλευτή Τέρενς Κουίκ και έχει μία κόρη, την Τερέζα, που ασχολείται με την υποκριτική. Η οικονομική κρίση που χτύπησε τη χώρα μας πριν από κάποια χρόνια αποτέλεσε την αρχή του τέλους και της ίδιας.
Η κατάρρευση του ιστορικού οίκου είχε ξεκινήσει από το 2011 με κλείσιμο βιβλιοπωλείων, χρέη εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ σε τράπεζες και προμηθευτές, απολύσεις και απλήρωτους υπαλλήλους. Ακολούθησαν τα «λουκέτα» και στα υπόλοιπα στα βιβλιοπωλεία, με αποκορύφωμα το κλείσιμο και του τελευταίου καταστήματος στο κέντρο της Αθήνας το 2016. Η οικογένεια Ελευθερουδάκη κυριάρχησε στον χώρο του βιβλίου πάνω από έναν αιώνα. Έζησε ένδοξες εποχές με 20 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα, αποτελώντας τη μεγαλύτερη αλυσίδα βιβλιοπωλείων στη χώρα μας. Η ιστορία της οικογένειας Ελευθερουδάκη άρχισε να γράφεται στις αρχές του 20ού αιώνα. Όταν ο Κωνσταντίνος Ελευθερουδάκης εργάστηκε στο διεθνές βιβλιοπωλείο Μπεκ και Μπαρτ στην οδό Μητροπόλεως και το 1898 κατάφερε να συνεταιριστεί μαζί τους. Έπειτα από 20 χρόνια το βιβλιοπωλείο ανήκε μόνο στον Ελευθερουδάκη.
Πρόκειται για τον άνθρωπο που συνέθεσε την πρωτοποριακή ελληνική εγκυκλοπαίδεια των 24 τόμων. Το πρώτο κατάστημα στην πλατεία Συντάγματος, γωνία Σταδίου και Καραγεώργη Σερβίας, εξελίχθηκε σε έναν πραγματικό ναό του βιβλίου. Στη συνέχεια ο εκδοτικός οίκος πέρασε στα χέρια του γιου του Ελευθερουδάκη. Το βιβλιοπωλείο το 1962 μεταφέρθηκε στην οδό Νίκης, όπου και παρέμεινε περισσότερο από 30 χρόνια. Ωστόσο, 6 χρόνια αργότερα και με τον πρόωρο θάνατο του γιου του ιδρυτή του οίκου Ελευθερουδάκη, το 1968, η επιχείρηση πέρασε στα χέρια της συζύγου του Βιργινίας, του γένους του Κωνσταντίνου Γκίνη, ανακτορικού αρχιτέκτονα, που γνώρισε τον σύζυγό της σε μια παρέα κοινή με τη Μαρίκα Μητσοτάκη. Τότε ιδρύθηκε το πρώτο υποκατάστημα στον Πύργο Αθηνών και άνοιξαν σχεδόν 20 καταστήματα σε διάφορες περιοχές της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης κ.ά. Το 1995 ο εκδοτικός οίκος Ελευθερουδάκη δημιουργεί το πρώτο 8ώροφο βιβλιοπωλείο στη χώρα, στην οδό Πανεπιστημίου, σε μία έκταση που έφτανε τα 2.300 τ.μ. Ένα σημείο αναφοράς στο κέντρο της Αθήνας, το στέκι όλων των βιβλιόφιλων. Είναι η εποχή που η επιχείρηση πέρασε στα χέρια της τρίτης γενιάς της οικογένειας, με τη Μαρίνα και τη Σοφία Ελευθερουδάκη να παίρνουν τα ηνία. Το 1995 ήταν ένα έτος-σταθμός με την τολμηρή απόφαση για τη δημιουργία του πρώτου οκταώροφου βιβλιοπωλείου στην Ελλάδα –επί της Πανεπιστημίου– συνολικής επιφάνειας 2.300 τ.μ., το οποίο άντεξε μέχρι το 2011.
Τα «πέτρινα χρόνια»
Ακολούθησε η οικονομική κρίση, που ανάγκασε τον εκδοτικό οίκο να κλείσει βιβλιοπωλεία του. Μεταξύ αυτών και εκείνο το περίφημο στον Πύργο των Αθηνών, αλλά και στη Γλυφάδα, την Κηφισιά και τη Μύκονο. Όλα αυτά τα «πέτρινα χρόνια» έγιναν διάφορες κινήσεις από πλευράς της διοίκησης για τη διάσωση της επιχείρησης, ενώ υπήρξαν συζητήσεις με τις τράπεζες πάνω σε ένα σχέδιο εξυγίανσης. Ωστόσο, ούτε αυτό μπόρεσε να δώσει το «φιλί της ζωής». Το 2018 έγινε, κατά πληροφορίες, μια προσπάθεια να βρεθεί λύση στο θέμα των χρεών, μέσω του εργαλείου του εξωδικαστικού συμβιβασμού. Η εταιρεία φέρεται να κατέθεσε αίτηση στη σχετική πλατφόρμα, με το σύνολο των οφειλών της να φτάνει τα 30 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων περί τα 17 εκατ. αφορούσαν δάνεια προς τις τράπεζες και άλλα 13 εκατ. οφειλές προς το Δημόσιο και άλλους πιστωτές. Μιλώντας το 2016 η αδελφή της συλληφθείσας συνέδεσε την κρίση στον χώρο του βιβλίου με το κακό επιχειρηματικό κλίμα που επικρατούσε στην Ελλάδα. «Εμάς μας επηρέασε πάρα πολύ η διεθνής κρίση, η ελληνική κρίση και η κρίση του βιβλίου. Αρκεί να σας πω ότι το 2008 κάναμε 24 εκατομμύρια τζίρο και το 2015 κλείσαμε με μισό εκατομμύριο… Μας πέτυχε η διεθνής κρίση σε άνοιγμα», δήλωνε τότε.
Το ηλεκτρονικό κατάστημα
Με το «λουκέτο» στο τελευταίο και εμβληματικό κατάστημα στην Πανεπιστημίου άρχισε μια νέα εποχή για την Ελευθερουδάκης, όπως η ίδια οικογένεια στέλνοντας το αποχαιρετιστήριο μήνυμα είχε πει: «Κλείνουμε το βιβλιοπωλείο μας και σκεφτόμαστε “έξω από το κουτί”, συμμετέχουμε στον διεθνή προβληματισμό με θέμα το βιβλίο και προετοιμαζόμαστε για το επόμενο μας “βιβλιοπωλείο”, αλλά αρνούμαστε να το κάνουμε όσο δεν υπάρχει θετικό και σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον στη χώρα μας…». Ανακοινώνοντας παράλληλα με το τέλος και μια νέα αρχή, όπως χαρακτηριστικά είχαν αναφέρει. Έκτοτε ο Ελευθερουδάκης εξακολουθεί να υπάρχει, αλλά λειτουργεί αποκλειστικά μέσω του e-shop «books.gr». Η εταιρεία, πρόεδρος της οποίας είναι η Μαρίνα Ελευθερουδάκη, με βάση τις τελευταίες δημοσιευμένες οικονομικές καταστάσεις που αναρτήθηκαν στο ΓΕΜΗ, το 2021 είχε κύκλο εργασιών 130.000 ευρώ και ζημιές ύψους 1,8 εκατ. ευρώ. Οι συνολικές υποχρεώσεις ανέρχονταν στα 38,2 εκατ. ευρώ.
Η περιπέτεια των πλειστηριασμών
Η οικογένεια λόγω των συσσωρευμένων χρεών και των τραπεζικών δανείων δεν ξέφυγε από τη δίνη των πλειστηριασμών. Η περιπέτεια για την οικογένεια Ελευθερουδάκη ξεκίνησε το 2020, όταν βρέθηκε στο στόχαστρο το αρχοντικό της στις Σπέτσες. Το σφυρί για τις κατοικίες της Μαρίνας και Σοφίκας Ελευθερουδάκη στο Ψυχικό «χτύπησε» για τρίτη φορά, μετά από δύο αποτυχημένες προσπάθειες λίγες ημέρες πριν. Και όπως φαίνεται θα χτυπήσει για τέταρτη φορά στις 21 Δεκεμβρίου του 2023. Με επισπεύδουσα τη Silverton, με συνολική τιμή εκκίνησης τις 902.400. ευρώ. Πρόκειται για μία αυτοτελή και ανεξάρτητη οριζόντια ιδιοκτησία-διαμέρισμα του πρώτου ορόφου ιδιοκτησίας Μαρίνας Ελευθερουδάκη, με επιφάνεια 199,65 τ.μ., μια αυτοτελή και ανεξάρτητη οριζόντια ιδιοκτησία-διαμέρισμα του δευτέρου ορόφου ιδιοκτησίας Σοφίας Ελευθερουδάκη, που έχει επιφάνεια 199,65 τ.μ., καθώς και για το δικαίωμα υψούν του τετάρτου ορόφου το οποίο ανήκει στις οφειλέτριες κατά ποσοστό 1/3 εξ αδιαιρέτου σε καθεμία από αυτές.
Ο ιδρυτής
Ο Κωνσταντίνος Ελευθερουδάκης ήταν ο ιδρυτής του εκδοτικού οίκου Ελευθερουδάκη. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1877 και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στην Οδησσό, σπουδάζοντας Φιλολογία και Οικονομικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Ρίγα;, του οποίου αναγορεύθηκε και διδάκτωρ. Το 1901 εξαγόρασε το μερίδιο του Μπαρτ στο βιβλιοπωλείο Μπαρτ – Μπεκ επί της οδού Ερμού στην Αθήνα και το 1918 εξαγόρασε το μερίδιο του Μπεκ ιδρύοντας το «Διεθνές Βιβλιοπωλείο Ελευθερουδάκη» και το 1924 μετέτρεψε την επιχείρηση σε Εκδοτική Ανώνυμη Εταιρεία «Ελευθερουδάκης». Υπήρξε διευθυντής του δωδεκάτομου εγκυκλοπαιδικού λεξικού Ελευθερουδάκη, καθώς και εκδότης δεκάδων βιβλίων, χαρτών, λεξικών κ.ά. μεταξύ των οποίων και της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου. Το 1896 έφερε στην Ελλάδα το πρώτο ζευγάρι σκι, το οποίο φυλάσσεται στο καταφύγιο Μπάφι στην Πάρνηθα και υπήρξε από τους πρώτους αθλητές σκι στην Ελλάδα. Διετέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Εθνικού Κήπου, προς τον οποίο πραγματοποίησε αρκετές δωρεές (κυρίως προτομών), ενώ έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα το 1962. Ήταν παντρεμένος και είχε αποκτήσει τρία παιδιά: τον Γεώργιο, τον Παύλο και την Ρούση, σύζυγο του Γουλιέλμου Άμποτ.
[postgallery]
