PLUS
Η είδηση του θανάτου του ακτιβιστή Αλεξέι Ναβάλνι, πολιτικού αντιπάλου του Πούτιν και σφοδρού επικριτή της διαφθοράς της ρωσικής κυβέρνησης, αν και δεν προκάλεσε έκπληξη, έχει ξεσηκώσει αντιδράσεις παγκοσμίως αναφορικά με τον τρόπο που πολιτεύεται ο Πούτιν.
Του Νίκου Βασιλειάδη
Η φωνή της αντιπολίτευσης
Ο Ναβάλνι ήταν μέλος του Συντονιστικού Συμβουλίου της Ρωσικής Αντιπολίτευσης. Αρχηγός του κόμματος Ρωσία του Μέλλοντος και ιδρυτής του Ιδρύματος κατά της Διαφθοράς (FBK). Η Διεθνής Αμνηστία τον αναγνώριζε επίσημα ως πολιτικό κρατούμενο και του απονεμήθηκε το Βραβείο Ζαχάρωφ για το έργο του στα ανθρώπινα δικαιώματα. Είχε διοργανώσει πλήθος αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, και μάλιστα είχε θέσει υποψηφιότητα με προεκλογικό πρόγραμμα ένα πλήθος μεταρρυθμίσεων κατά της καταγγελλόμενης διαφθοράς και κατά του καθεστώτος του Πούτιν.
Για χρόνια ήταν ένα «αγκάθι» για το Κρεμλίνο, καθώς συνέχιζε να δημοσιεύει επιβαρυντικά στοιχεία για τον Πούτιν και άλλα κυβερνητικά στελέχη. Μεταξύ άλλων κατηγορούσε τον Ρώσο πρόεδρο για την απόκτηση μιας «κρυφής περιουσίας» ακινήτων και πολυτελών σκαφών με κρατικό χρήμα.
Από το 2021 εξέτιε ποινή κάθειρξης 19 ετών, καταδικασμένος για αδικήματα που σχετίζονταν κυρίως με την πολιτική του δράση. Από τον Δεκέμβριο του 2023 το καθεστώς τον είχε μεταφέρει στη σωφρονιστική αποικία IK-3 στο Χαρπ, σε μια περιοχή της Αρκτικής, στη Γιαμάλ-Νένετς στη βόρεια Ρωσία, σε απόσταση περίπου 1.900 χιλιομέτρων βορειοανατολικά της Μόσχας. Πρόκειται για μια φυλακή «ειδικού καθεστώτος», τη σκληρότερη βαθμίδα στο σωφρονιστικό σύστημα της Ρωσίας, που φιλοξενεί πολλούς δημοσιογράφους αντικρεμλινικούς, ακτιβιστές και πολιτικούς αντιπάλους του Ρώσου ηγέτη, ο οποίος ακολουθεί μια μακρά παράδοση των ρωσικών ηγεσιών που εκτοπίζουν ή «εξαφανίζουν» μυστηριωδώς όσους τους αντιπολιτεύονται.
Οι ρωσικές αρχές ανακοίνωσαν ότι δεν θα παραδώσουν τη σορό του για δύο εβδομάδες, με σκοπό να πραγματοποιήσουν «χημικές αναλύσεις» επιμένοντας ότι ο Ναβάλνι υπέστη «σύνδρομο αιφνίδιου θανάτου», αλλά όλοι γνωρίζουν ότι το καθεστώς Πούτιν εμπλέκεται και σε αυτόν τον θάνατο και πως κρατούν τη σορό του για να «εξαφανίσουν» τα ενοχοποιητικά στοιχεία.
Ο «Θάλαμος»
Από τα πρώτα της χρόνια, η Σοβιετική Ένωση είχε αναπτύξει ένα μυστικό εργαστήριο δηλητηριάσεων στις υπηρεσίες ασφαλείας της. Το εργαστήριο, που ήταν γνωστό μεταξύ των πρακτόρων ασφαλείας ως το μυστικό χημικό εργαστήριο που οι άνθρωποι της KGB ονόμαζαν «Kamera» –που σημαίνει ο «θάλαμος» στα ρωσικά–, ένα μπεζ κτίριο στα περίχωρα της Μόσχας με το αξιοσημείωτο όνομα: Ινστιτούτο Επιστημονικών Ερευνών No 2, ή NII-2 για συντομία, φιλοξενούσε το διαβόητο εργοστάσιο δηλητηρίων του Κρεμλίνου, που ιδρύθηκε το 1921 με εντολή του Βλαντιμίρ Λένιν.
Για δεκαετίες το εργαστήριο αυτό ειδικευόταν στην ανάπτυξη δηλητηρίων που ήταν δύσκολο να ανιχνευθούν και, υπό τον Ιωσήφ Στάλιν, δοκίμαζε τα προϊόντα του σε κρατούμενους γκουλάγκ, σύμφωνα με σοβιετικούς αποστάτες.
Η πιο ολοκληρωμένη περιγραφή αυτού που αναφέρεται στα σοβιετικά επίσημα έγγραφα και ως Lab X προέρχεται από τον Πάβελ Σουνταπλάτοφ, τον πρώην αρχηγό κατασκόπων του Στάλιν. Ο Σουνταπλάτοφ έγραψε για το εργαστήριο και τον διευθυντή του, καθηγητή Γκριγκόρι Μαριανόφσκι, στα απομνημονεύματά του το 1994.
Σύμφωνα με τον Σουνταπλάτοφ, ο Μαριανόφσκι πειραματιζόταν κάνοντας ενέσεις στους ανθρώπους με το πρόσχημα ενός ιατρικού ελέγχου ρουτίνας. Μεταξύ των θυμάτων του ήταν και ο Ραούλ Βάλενμπεργκ, ένας Σουηδός διπλωμάτης που έσωσε χιλιάδες Ούγγρους Εβραίους από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί, που πέθανε μυστηριωδώς στη σοβιετική κράτηση και που η δημοσίευση των ημερολογίων ενός άλλου επικεφαλής της KGB, του Ιβάν Σερόφ από το 1954 έως το 1958, που βρέθηκαν στον τοίχο μιας ντάτσας, αποκάλυψε ότι ο Σουηδός διπλωμάτης εκτελέστηκε σε φυλακή της Μόσχας.
Σκοπός των «ειδικών» του εργαστηρίου ήταν «να κάνουν τον θάνατο ή την ασθένεια του θύματος να φαίνεται φυσικός ή τουλάχιστον να προκαλεί συμπτώματα που θα μπερδεύουν τους γιατρούς και τους ιατροδικαστές. Για τον σκοπό αυτόν, η Kamera ανέπτυξε την καθοριστική της ειδικότητα: συνδυάζει γνωστά δηλητήρια σε πρωτότυπες και μη ανιχνεύσιμες μορφές», έγραφε ο Μπόρις Βολντάρσκι, πρώην αξιωματικός της σοβιετικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών, σε ένα άρθρο του για τη Wall Street Journal το 2005.
Τα θύματα
Υπήρξαν πολλά διάσημα επεισόδια δηλητηρίασης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, πρακτική η οποία συνεχίζεται και μετά την πτώση της ΕΣΣΔ και σίγουρα από την αρχή της πολιτικής καριέρας του Πούτιν μέχρι σήμερα.
Το 2004, ο Βίκτορ Γιουντσένκο, Ουκρανός πολιτικός που είχε θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία της Ουκρανίας εναντίον του υποψήφιου που υποστήριζε το Κρεμλίνο δηλητηριάστηκε με διοξίνη αφού δείπνησε με τον επικεφαλής της υπηρεσίας ασφαλείας της Ουκρανίας. Mεταφέρθηκε επειγόντως σε κλινική της Βιέννης, όπου διαγνώστηκε με οξεία παγκρεατίτιδα λόγω ιογενούς λοίμωξης. Στον οργανισμό του όμως ανιχνεύτηκαν χημικές ουσίες οι οποίες δεν υπάρχουν στα συνηθισμένα τρόφιμα. Το πρόσωπό του παραμορφώθηκε από τη δηλητηρίαση, ενώ ανακαλύφθηκε ότι τα επίπεδα διοξινών στο αίμα του ήταν 6.000 υψηλότερα από το κανονικό όριο. Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο πως στην περίπτωσή του το Κρεμλίνο συνεργάστηκε με την υπηρεσία ασφαλείας της Ουκρανίας για να τον δηλητηριάσει.
Την ίδια χρονιά και η δημοσιογράφος και συγγραφέας Άννα Πολιτκόφσκαγια έπεσε θύμα δηλητηρίασης, πίνοντας τσάι κατά τη διάρκεια μίας πτήσης. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, ανάρρωσε αλλά δεν γλίτωσε τη ζωή της, αφού το έγκλημα τελικά ολοκληρώθηκε δύο χρόνια αργότερα στο ασανσέρ της πολυκατοικίας της με 4 σφαίρες.
Μία εβδομάδα μετά τον θάνατό της, ο ομοσπονδιακός πράκτορας Αλεξάντερ Λιτβινένκο κατηγόρησε ανοιχτά τον Πούτιν για τη δολοφονία της Πολιτκόφσκαγια. Το αποτέλεσμα ήταν να βρεθεί λίγο αργότερα δηλητηριασμένος με ραδιενεργό πολώνιο που ήταν μέσα στο τσάι που ήπιε κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης με δύο άλλους Ρώσους πρώην πράκτορες σε ένα ξενοδοχείο στο κεντρικό Λονδίνο.
Άλλος ένας επίσης σφοδρός επικριτής του Πούτιν, ο Βλαντιμίρ Καρά-Μούζρα, ισχυρίζεται ότι έχει πέσει θύμα απόπειρας δηλητηρίασης δύο φορές, ενώ επίσης ο ακτιβιστής Πιοτρ Βερζιλόβ αρρώστησε αιφνιδίως το 2018 και μεταφέρθηκε στο Βερολίνο για θεραπεία. Μια επίσης ολοφάνερη απόπειρα δηλητηρίασης ήταν και η υπόθεση του Σεργκέι Σκριπάλ, πρώην αξιωματικού των ρωσικών υπηρεσιών πληροφοριών, που καταδικάστηκε για την κατηγορία της κατασκοπείας υπέρ του Ηνωμένου Βασιλείου. Ο Σκριπάλ κατέφυγε στη Βρετανία στο πλαίσιο μιας «ανταλλαγής πρακτόρων» μέχρι τις 4 Μαρτίου του 2018 που βρέθηκε αναίσθητος, μαζί με την κόρη του, σε ένα παγκάκι, στην πόλη Σόλσμπερι έχοντας «ψεκαστεί» με το δηλητήριο Novichok, μια νευροτοξική ουσία πολύ γνωστή στα εργαστήρια των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών στο Γιασένοβο, κοντά στη Μόσχα.
Η μεγαλύτερη δολοφονία πολιτικού αντιπάλου τα τελευταία χρόνια ήταν και αυτή του Μπόρις Νεμτσόφ, σημαντικού παράγοντα στην εισαγωγή του καπιταλιστικού συστήματος στη μετασοβιετική ρωσική οικονομία, ο οποίος υπήρξε και αναπληρωτής πρωθυπουργός υπό τον Μπόρις Γέλτσιν και σφοδρός επικριτής του Πούτιν. Σύμφωνα με έρευνα του 2015, ο ηγέτης της ρωσικής αντιπολίτευσης βρισκόταν υπό στενή παρακολούθηση από τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες. O Nέμτσοφ ζητούσε την επιβολή διεθνών κυρώσεων κατά της ρωσικής ηγεσίας, είχε αντιταχθεί στον πόλεμο στο Ντονμπάς και στην προσάρτηση της Κριμαίας και είχε ζητήσει ανεξάρτητη έρευνα για την κατάρριψη του αεροσκάφους της Malaysian Airlines στην ελεγχόμενη από τις δυνάμεις των φιλορώσων αυτονομιστών ανατολική Ουκρανία. Μια κρύα νύχτα Φεβρουαρίου του 2015, δολοφονήθηκε από επιτιθέμενους σε μια γέφυρα δίπλα στο Κρεμλίνο, καθώς περπατούσε με την κοπέλα του λίγες ώρες αφότου είχε κάνει έκκληση στον ρωσικό λαό να υποστηρίξει μια πορεία ενάντια στην εμπλοκή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
«Αντιφρονούντες»
Ο κατάλογος των «αντιφρονούντων» και περιέργως εξαφανισμένων ή νεκρών επικριτών του Βλαντιμίρ Πούτιν είναι μακρύς, με τελευταίο τον Γεβγένι Πριγκόζιν, ιδρυτή και αρχηγό της ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας Βάγκνερ που ένα αεροπορικό δυστύχημα τον περασμένο Αύγουστο στοίχισε τη ζωή του μαζί με τους επικεφαλής της ιδιωτικής στρατιωτικής του εταιρείας, δύο μήνες μετά την ημέρα κατά την οποία ξεκίνησε το πραξικόπημά του, που ο Πούτιν χαρακτήρισε «μαχαίρι στην πλάτη» και «προδοσία». Αν και δεν ήταν επικριτικός με τον Πούτιν, ο Πριγκόζιν επέκρινε τη ρωσική στρατιωτική ηγεσία και αμφισβήτησε τις ρωσικές αποφάσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Είτε είναι δηλητήριο, είτε δολοφονία, είτε μία «τυχαία» πτώση αεροπλάνου, η γραμμή του ρωσικού καθεστώτος είναι ξεκάθαρη απέναντι στους αντιπάλους του Πούτιν και στέλνει ηχηρό μήνυμα σε οποιονδήποτε τολμήσει να σταθεί εμπόδιο στην πολιτική του καθεστώτος: «Αυτά παθαίνει όποιος τα βάζει με τον Πούτιν».
Του Πούτιν, που μετά τον θάνατο του Ναβάλνι έχει πια τον απόλυτο έλεγχο της αυτοκρατορίας του, αφού από τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης μόνο ελάχιστα αναφέρονται στον θάνατό του.
Άλλωστε γι’ αυτά και για μια μεγάλη μερίδα Ρώσων πολιτών ,που πλέον ακροβατούν μεταξύ φόβου και απάθειας, δεν πέθανε ένας εξέχων πολιτικός, παρά ένας κρατούμενος στην Ποινική Πτέρυγα Νούμερο 3 στην πόλη Χαρπ της Σιβηρίας, σύμφωνα με το Κρεμλίνο, ενισχύοντας την άποψη πως μια μεγάλη μερίδα πολιτών έχει «εκπαιδευτεί» να αποφεύγει τα πολιτικά θέματα, επειδή φοβάται μην μπλέξει.
Ο Πούτιν είναι ο ηγέτης που κανείς δεν μπορεί να τον αγγίξει και που μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Και η αδυναμία των Δυτικών συμμάχων, ως συνέπεια της εσωτερικής πολιτικής παράλυσης των ΗΠΑ, ενισχύει αυτή την εικόνα.
Από την άλλη πλευρά, το καθεστώς Πούτιν μπορεί να γιορτάζει ατιμώρητα την ίδια του τη βαρβαρότητα βομβαρδίζοντας Ουκρανούς αμάχους, καταστρέφοντας πόλεις και εκβιάζοντας τον κόσμο με ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα.
Όπως δημοσιεύθηκε στην “ΜΠΑΜ στο ρεπορτάζ που κυκλοφορεί
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
