PLUS
Οι αυγουστιάτικες διακοπές δεν έχουν ακόμα ξεκινήσει, αλλά στη διάρκεια της καλοκαιρινής σεζόν μέχρι την 1η Ιουλίου μετράμε ήδη δύο θανάτους και τέσσερις τραυματισμούς σε περιστατικά που αφορούν τη χρήση σκαφών αναψυχής και θαλάσσιων σπορ, στις θάλασσές μας.
Της ΑΛΕΞΙΑΣ ΣΒΩΛΟΥ
Η εγκληματική απερισκεψία και το κενό στη νομοθεσία κάνουν τα θαλάσσια σπορ να μας βγαίνουν… ξινά!
Τα τελευταία χρόνια τα θαλάσσια ατυχήματα καταγράφουν ανησυχητική αύξηση, αναδεικνύονται σε νέο «πονοκέφαλο» μετά τους πνιγμούς (που επίσης στοιχίζουν αδικαιολόγητα ανθρώπινες ζωές) και αμαυρώνουν την εικόνα του ελληνικού τουρισμού – που όλοι γνωρίζουμε ότι αποτελεί τη βαριά βιομηχανία της χώρας. Προτού αναζητήσουμε τις αιτίες γι’ αυτό το δυσάρεστο φαινόμενο των καιρών πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι τα στοιχεία που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου προέρχονται από την ιδιωτική πρωτοβουλία παθόντων, καθώς όλη η πληροφόρηση έρχεται μέσω της οργάνωσης Safe Waters Sports που ίδρυσε η οικογένεια Πασχαλάκη μετά την τραγική απώλεια του γιου της στην παραλία Καλό Λιβάδι της Μυκόνου.
Για τα σοβαρά ατυχήματα στο νερό, με θανάτους και τραυματισμούς, ευθύνεται μια σειρά παραγόντων, με κυριότερους την ανεξέλεγκτη κυκλοφορία ταχύπλοων σκαφών, τζετ σκι και ενοικιαζομένων πλοιαρίων, αλλά και τα κενά στη νομοθεσία μας που επιτρέπουν σε ανθρώπους χωρίς εμπειρία -και χωρίς δίπλωμα χειριστή- να χειρίζονται σκάφη. Επίσης έχει αυξηθεί κατακόρυφα ο αριθμός ανηλίκων (παιδιών και εφήβων) που χρησιμοποιούν τζετ σκι, παρότι απαιτείται δίπλωμα χειριστή σύμφωνα με τον Νόμο.
Προϋποθέσεις
Η εγκληματική απερισκεψία των γονιών τους που αφήνουν παιδιά χωρίς δίπλωμα να κάνουν ό,τι θέλουν στο νερό με μηχανοκίνητα σκάφη και η εξίσου εγκληματική απερισκεψία επιχειρηματιών που ασχολούνται με τα θαλάσσια σπορ, χωρίς ωστόσο οι επιχειρήσεις τους να διαθέτουν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις, έχουν προκαλέσει τα τελευταία χρόνια σημαντικό αριθμό σοβαρών και κάποιες φορές θανατηφόρων ατυχημάτων.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της οργάνωσης Safe Water Sports που ιδρύθηκε το 2015 από τον Παναγιώτη Πασχαλάκη μετά την τραγική απώλεια του γιου του Μιχαήλ κατά τη διάρκεια θαλάσσιων σπορ στο Καλό Λιβάδι της Μυκόνου, από τις αρχές του 2020 έως το τέλος του 2023 έχουν καταγραφεί 14 θάνατοι και 40 τραυματισμοί σε συμβάντα με εμπλοκή ταχύπλοου σκάφους. Το ίδιο διάστημα καταγράφηκαν 35 τραυματισμοί και δύο θάνατοι κατά τη διάρκεια θαλάσσιων σπορ. Φέτος, μέχρι την 1η Ιουλίου είχαν ήδη καταγραφεί δύο θάνατοι σε θαλάσσια μέσα αναψυχής και τέσσερις τραυματισμοί κατά τη διάρκεια θαλάσσιων σπορ.
Στη θάλασσα επικρατούσε καθώς φαίνεται «ζούγκλα», καθώς έως το 2015 το 80% των επιχειρήσεων θαλάσσιων σπορ λειτουργούσε χωρίς άδεια. Σήμερα, το 100% διαθέτει νόμιμη άδεια και ελέγχεται από το Λιμενικό, όμως πάντοτε υπάρχουν επιχειρηματίες που προσπαθούν να παραβούν τον Νόμο και γι’ αυτό απαιτούνται διαρκείς έλεγχοι από τους αρμόδιους φορείς (Λιμενικό Σώμα) αλλά και από τους ίδιους τους πολίτες-χρήστες των υπηρεσιών τους που πρέπει να γίνουν οι πιο αυστηροί κριτές. Το Safe Water Sports διαθέτει ψηφιακή εφαρμογή στην οποία βρίσκονται αναρτημένες οι σχετικές διατάξεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Λιμενικού Σώματος, το 2023 πραγματοποιήθηκαν 5.936 έλεγχοι σε επιχειρήσεις εκμίσθωσης θαλάσσιων μέσων αναψυχής και βεβαιώθηκαν 498 παραβάσεις, που αντιστοιχούν στο 8,4%. Την ίδια χρονιά πραγματοποιήθηκαν 3.673 έλεγχοι σε ιδιωτικής χρήσης θαλάσσια μέσα αναψυχής (ταχύπλοα κ.λπ.) και βεβαιώθηκαν 275 παραβάσεις, που αντιστοιχούν στο 7,5%. Παρατηρείται μια συνάφεια στα στοιχεία, με περίπου έναν στους δέκα (επιχειρηματίες και ιδιώτες) να παρανομεί.
Ενοικιάσεις
Ένας από τους βασικούς λόγους για τα επαναλαμβανόμενα θαλάσσια ατυχήματα είναι η δυνατότητα ενοικίασης μικρής ιπποδύναμης σκαφών σε ιδιώτες που δεν διαθέτουν δίπλωμα χειριστή. Αυτό ισχύει για τα σκάφη που φέρουν κινητήρες έως 15-30 ίππων, αναλόγως αν πρόκειται για φουσκωτά ή πολυεστερικά, καθώς δεν απαιτείται από την ελληνική νομοθεσία η κατοχή διπλώματος. Παρότι η ιπποδύναμη αυτών των σκαφών είναι μικρή, μπορούν να αναπτύξουν σημαντικές ταχύτητες, με ένα ελαφρύ φουσκωτό να πιάνει τους 20 κόμβους. Από την 1η Μαρτίου 2023 όλα τα σκάφη που ενοικιάζονται χωρίς δίπλωμα πρέπει να διαθέτουν προστατευτικό κάλυμμα στην προπέλα, προκειμένου να αποσοβηθούν κάποιοι (όχι όλοι) κίνδυνοι.
Άλλο τεράστιο πρόβλημα είναι οι επικίνδυνοι ελιγμοί των τζετ σκι κοντά στις ακτές. Βάσει της νομοθεσίας ο χειρισμός τους επιτρέπεται μόνο σε άτομα που διαθέτουν άδεια χειριστή, όμως δίνονται ακόμα και σε παιδιά που αδυνατούν να διαχειριστούν μια μηχανή ισχύος 60-100 ίππων, που πιάνει ταχύτητες 34-43 κόμβων και να αντιληφθούν την επικινδυνότητα της κατάστασης. Πέρα από τα ιδιωτικά τζετ σκι, που έχουν αποκτήσει πολλές οικογένειες και τα δίνουν απερίσκεπτα στα βλαστάρια τους, υπάρχουν επιχειρήσεις που νοικιάζουν τζετ σκι σε ανθρώπους χωρίς δίπλωμα (κάθε ηλικίας) παρανόμως.
Σύμφωνα με την Ένωση Εκπαιδευτών Χειριστών Ταχύπλοων Σκαφών, θα πρέπει να επικαιροποιηθεί το «αρχαίο» πλέον θεσμικό πλαίσιο για την εκπαίδευση των υποψήφιων χειριστών σκαφών, που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1980, καθώς από τότε έχει αλλάξει πολύ η εικόνα στις θάλασσες. Το 1980 ελάχιστοι Έλληνες είχαν ιδιωτικό σκάφος σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα και βέβαια τότε δεν υπήρχαν τζετ σκι. Εκείνη τη δεκαετία έκαναν την παρθενική τους εμφάνιση, αλλά η μανία με τα τζετ σκι ξεκίνησε μετά το 1990 και τα τελευταία χρόνια έχει κορυφωθεί, οπότε το θεσμικό πλαίσιο πρέπει να τροποποιηθεί για να ανταποκρίνεται στις νέες ανάγκες.
Η Ένωση Εκπαιδευτών Χειριστών Ταχύπλοων Σκαφών εκτιμά ότι πρέπει να δημιουργηθούν δύο κατηγορίες διπλωμάτων, με την πρώτη να αφορά πλοιάρια μήκους έως 10 μέτρων και τη δεύτερη μέχρι 24 μέτρων, και τα διπλώματα να δίνονται από πιστοποιημένες σχολές και όχι από «σχολές» που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια και οι οποίες δεν πληρούν τις προϋποθέσεις λειτουργίας.
