PLUS
Ο περιορισμός των περιστατικών απάτης στις συναλλαγές κατά το β’ εξάμηνο του 2023, σε σχέση με το α’ εξάμηνο, δεν ήταν αρκετός για να περιορίσει τις απώλειες των καταναλωτών-καταθετών που έχασαν 24 εκατ. ευρώ από τη δράση των επιτηδείων. Η μεγαλύτερη ζημιά προέρχεται από αγορές μέσω Internet, και ιδιαίτερα από εταιρείες του εξωτερικού, ενώ ακολουθούν οι απώλειες από πληρωμές σε POS και συναλλαγές σε ΑΤΜ, με τη μέθοδο της λεγόμενης «κλεμμένης κάρτας».
Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από στοιχεία που δημοσιοποίησαν η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΒΑ) και η ΕΚΤ για το α’ εξάμηνο του 2023, σε συνδυασμό με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για ολόκληρο το 2023. Από τα συγκεντρωτικά στοιχεία και τη σύγκριση προκύπτει ότι οι συναλλαγές που ήταν προϊόν απάτης ήταν διπλάσιες το α’ εξάμηνο, καθώς αποτέλεσαν το 0,04% των συνολικών. Στο σύνολο του έτους, το ποσοστό αυτό υποχώρησε στο 0,02%.
Απώλειες από απάτες στις συναλλαγές
Παρ’ όλα αυτά, οι συνολικές απώλειες από απάτες στις συναλλαγές αυξήθηκαν σημαντικά περισσότερο από το σύνολο των πληρωμών και μεταφορών κεφαλαίων το 2023. Ειδικότερα, το 2023 καταγράφηκε σημαντική αύξηση του αριθμού των συναλλαγών απάτης κατά 43% σε σχέση με το 2022. Αντιστοιχούν σε 1 ευρώ αξία απάτης ανά 4,3 χιλ. ευρώ αξία συναλλαγών, αλλά το ποσοστό αυτό παρουσιάζεται αυξημένο κατά 34% σε σχέση με το 2022.
Το 2023, κάτοχοι καρτών πλήρωσαν το 59% της ζημιάς και οι αποδέκτες (π.χ. έμποροι) το 34%. Οι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών που εκδίδουν κάρτες επιβαρύνθηκαν σε ποσοστό 7% (από 9%), παρά τη σχετική διάταξη για αποζημίωση των καρτούχων σε περιπτώσεις απάτης, με έμφαση στην ευθύνη των τραπεζών για την προστασία των καταναλωτών. Στο α’ εξάμηνο του 2023 σε σχέση με το α’ εξάμηνο του 2022, σύμφωνα με έκθεση της ΕΚΤ, η εικόνα ήταν χειρότερη, καθώς τα ποσοστά απάτης έφταναν στο 0,04% των συναλλαγών.
Από τα 24 εκατ. ευρώ που χάθηκαν, τα 17,5 εκατ. ευρώ αφορούσαν αγορές με κάρτα χωρίς φυσική παρουσία, δηλαδή μέσω online αγορών και κυρίως από επιχειρήσεις του εξωτερικού. Το αντίστοιχο ποσό για το 2022 ήταν 13 εκατ. ευρώ. Μέσω POS και ΑΤΜ χάθηκαν το 2023 6,2 εκατ. ευρώ, έναντι 3,2 εκατ. ευρώ το 2022. Δηλαδή σε αυτή την κατηγορία τα ποσά είναι σχετικά μικρότερα, αλλά οι απάτες σχεδόν διπλασιάστηκαν. Και όλα αυτά σε ένα σύνολο συναλλαγών με κάρτες αξίας 103 δισ. ευρώ.
Στις μεταφορές χρημάτων οι περισσότερες απάτες
Οσον αφορά το α’ εξάμηνο του 2023 που αναλύουν η ΕΒΑ και η ΕΚΤ, η Ελλάδα παρουσιάζει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά απάτης. Οι περισσότερες απάτες συνέβησαν σε μεταφορές πιστώσεων, δηλαδή στην αποστολή χρημάτων από έναν λογαριασμό σε άλλον. Το ποσό των χρημάτων που χάθηκε σε τέτοιες συναλλαγές κατά τους πρώτους έξι μήνες του 2023 ανήλθε σε 19,87 εκατ. ευρώ και αντιστοιχεί στο 0,004% της συνολικής τους αξίας.
Το στοιχείο αυτό δεν περιλαμβάνεται στο συνολικό ποσό για ολόκληρο το 2023, καθώς δεν περιορίζεται μόνο σε συναλλαγές σε κάρτες. Και μπορεί να φαντάζει μικρό, αλλά είναι το δεύτερο μεγαλύτερο πανευρωπαϊκά, πίσω μόνο από το αντίστοιχο της Μάλτας (0,006%) και ίσο με αυτό της Λετονίας. Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει πως 4 στα 100.000 ευρώ που συναλλάσσονται μέσω μεταφοράς πίστωσης χάνεται από απάτη.
Η δεύτερη μεγαλύτερη πληγή προέρχεται από τις συναλλαγές με κάρτα. Η Ελλάδα βρίσκεται περίπου στη μέση της σχετικής κατάταξης, ενώ πρωταθλήτρια είναι η Ισλανδία, με 0,087% της αξίας συναλλαγών με κάρτα να χάνεται σε απάτες.
Οσον αφορά τις αναλήψεις μετρητών, τα στοιχεία της ΕΚΤ και της ΕΑΤ δείχνουν πως οι συναλλαγές απάτης ανήλθαν σε 1,9 εκατ. ευρώ μόνο κατά το α’ εξάμηνο του 2023 και αντιστοιχούσαν στο 0,013% της συνολικής αξίας των εν λόγω συναλλαγών. Πρόκειται για το τέταρτο μεγαλύτερο ποσοστό πανευρωπαϊκά, ενώ στη συγκεκριμένη κατηγορία τα μεγαλύτερα ποσοστά απάτης παρατηρούνται στη Δανία (0,053%) και στην Ολλανδία (0,047%).
Στο «βάθρο» της απάτης
Η Ελλάδα παραμένει στο «βάθρο» της απάτης, με το τρίτο μεγαλύτερο ποσοστό πανευρωπαϊκά στις συναλλαγές με ηλεκτρονικό χρήμα, που στην περίπτωση της χώρας μας σχετίζεται σχεδόν αποκλειστικά με προπληρωμένες κάρτες. Το α’ εξάμηνο του 2023 χάθηκαν στην Ελλάδα λίγο περισσότερα από 178 χιλιάδες ευρώ, με το ποσοστό των συναλλαγών απάτης επί του συνόλου να ανέρχεται σε 0,035%.
Μηδενικό είναι πάντως το ποσοστό συναλλαγών απάτης στις άμεσες χρεώσεις στη χώρα μας, πιθανότατα επειδή αυτές είναι ιδιαίτερα περιορισμένες. Συνολικά όμως τα ευρήματα των ερευνών των ΕΚΤ-ΕΑΤ και της ΤτΕ οφείλουν να προβληματίσουν για την έκταση της απάτης στις χρηματικές συναλλαγές και να οδηγήσουν σε επαγρύπνηση τόσο το καταναλωτικό κοινό όσο και τις τράπεζες που εκδίδουν τις κάρτες.
