Νίκου Βασιλειάδη: Η ανησυχητική “έκθεση βόμβα” στα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης

26/09/2024

Ανάγνωση: λιγότερο από 1 λεπτά

Μετά από τον ολέθριο και καταστροφικό Β Παγκόσμιο πόλεμο το όραμα να δημιουργηθεί μια κοινή υπερεθνική ευρωπαϊκή ταυτότητα ώστε η ήπειρος να μην αντιμετωπίσει ξανά τα δεινά του πολέμου, αποτέλεσε την σπίθα εκείνη που γέννησε την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ένας από τους ιδρυτές της , ο Jean Monnet, ήταν αυτός που μίλησε για την ανάγκη να κάνουμε τους ανθρώπους «να συνεργαστούν, να τους δείξουμε ότι πέρα από τις διαφορές και τα γεωγραφικά τους όρια υπάρχει ένα κοινό συμφέρον».
Η ιστορική επέκταση της ένωσης για να συμπεριλάβει 27 κράτη μέλη ήταν μια δικαίωση αυτού του οράματος, παρά την πρόσφατη σκιά που έπεσε από το αυτοκτονικό Brexit της Βρετανίας.

Η δημοσκόπηση για μια σημαντική έκθεση που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) διαπιστώνει ότι οι περισσότεροι πολίτες, στα περισσότερα κράτη μέλη, παραμένουν συναισθηματικά αφοσιωμένοι στην ΕΕ.
Η κοινή απάντηση στην πρόκληση της πανδημίας του Covid και η εμφάνιση της Ρωσίας του Βλαντιμίρ Πούτιν ως απειλή για την ειρήνη και τη σταθερότητα, είναι δύο από τα βασικότερα στοιχεία που ενισχύουν την αίσθηση ότι η συνεργασία και η αλληλεγγύη εντός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας είναι το κλειδί για την ευημερία και την ασφάλεια των πολιτών της.
Σίγουρα τα αποτελέσματα αυτά της δημοσκόπησης είναι πολύ καθησυχαστικά από τους σύγχρονους διαδόχους του Monnet στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Αλλά τα καλά νέα επισκιάζονται από σοβαρές επιφυλάξεις.
Στο πλαίσιο των ταραγμένων και απειλητικών καιρών που ζούμε με τους πολέμους να μαίνονται γύρω μας, η έρευνα του ECFR εντοπίζει επίσης τρία αναδυόμενα μέτωπα σε μια ευρύτερη μάχη για την ενότητα της Ευρώπης η οποία πρέπει να τα αντιμετωπίσει με πολύ περισσότερο σθένος από ό,τι συνέβαινε μέχρι τώρα.
Καθώς ο εθνοκεντρικός εθνικισμός κερδίζει έδαφος σε όλη τη δυτική Ευρώπη, η έκθεση διαπιστώνει ότι οι μειονοτικές-εθνοτικές ομάδες αισθάνονται ευάλωτες, αποξενωμένες και πως παραγκωνίζονται τα δικαιώματά τους από τα κυρίαρχα κόμματα και τα μέσα ενημέρωσης.

Εν τω μεταξύ, η ακρίβεια, ο πληθωρισμός και η ανεργία ιδιαίτερα στους τους νέους, καθώς οι ευρωπαϊκές οικονομίες συνεχίζουν να λιμνάζουν, έχει οδηγήσει σε μια κρίση πίστης στην ορθόδοξη πολιτική. Όλο και περισσότεροι νεότεροι πολίτες της ΕΕ είτε δεν μπαίνουν στον κόπο να ψηφίσουν καθόλου είτε επιλέγουν κόμματα με λαϊκίστικο και εξτρεμιστικό λόγο.
Η τάση αυτή δεν επιβεβαιώθηκε μόνο στις πρόσφατες ευρωπαϊκές εκλογές αλλά συνεχίζει να έχει μια δυναμική όπως για παράδειγμα η άνοδος του ακροδεξιού Alternative für Deutschland στις γερμανικές πολιτειακές εκλογές, όταν περίπου ένας στους τρεις ψηφοφόρους ηλικίας μεταξύ 16 και 24 ετών ψήφισε υπέρ της ακροδεξιάς – πολύ μεγαλύτερο ποσοστό από οποιοδήποτε άλλο κόμμα.
Τέλος, στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη –όπου το αίσθημα υπέρ των Βρυξελλών έχει εξασθενίσει τα τελευταία χρόνια– οι κυβερνήσεις αντιτάσσουν μια εθνοτικά βασισμένη αντίληψη της ευρωπαϊκής ταυτότητας στην υποτιθέμενη αποτυχία του «πολυπολιτισμισμού» στη φιλελεύθερη Δύση.
Οι ηγέτες στο Βερολίνο και το Παρίσι επιλέγουν τμήματα της ατζέντας της ριζοσπαστικής δεξιάς για το άσυλο και τη μετανάστευση προσφέροντας μια μορφή δικαίωσης στον ρατσιστικό ξενοφοβικό λόγο του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, και των συμμάχων του.

Μπροστά σε αυτά τα προβλήματα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων ECFR ζητά μια συντονισμένη ώθηση για την προώθηση μιας αστικής αντίληψης της ευρωπαϊκής ταυτότητας σύμφωνα με τις ιδρυτικές αξίες της ΕΕ η οποία θα πρέπει επίσης να συνοδεύεται από δράσεις και προπάντων βιώσιμες λύσεις για την αντιμετώπιση της δυσαρέσκειας που που οφείλεται κυρίως στην υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών έχει διαβρώσει σταθερά την εμπιστοσύνη στην πολιτική.

Καθώς οι προεκλογικές δημοσκοπήσεις στην Αυστρία δείχνουν μια πιθανή κατάκτηση της πρώτης θέσης για το ακροδεξιό κόμμα Ελευθερία την Κυριακή, με κεντρικό προεκλογικό του σύνθημα το «Ασφάλεια στην Βιέννη», αυτή η έκθεση θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως η τελευταία υπενθύμιση για κάτι που η Ευρώπη έπρεπε να είχε πράξει όχι σήμερα αλλά χθες.