PLUS
Περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων θα κινδυνεύσει μέσα στα επόμενα 25 χρόνια, καθώς μια ταχέως επιταχυνόμενη κρίση νερού πλήττει τον πλανήτη, εκτός εάν ληφθούν επείγοντα μέτρα για τη διατήρηση των υδάτινων πόρων και τον τερματισμό της καταστροφής των οικοσυστημάτων από τα οποία εξαρτάται το πόσιμο νερό, προειδοποιούν οι ειδικοί σε μια σημαντική ανασκόπηση.
Ο μισός πληθυσμός της γης αντιμετωπίζει ήδη λειψυδρία και ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί καθώς επιδεινώνεται η κλιματική κρίση, σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Επιτροπής για την Οικονομία του Νερού που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη.
Επίσης η ζήτηση για πόσιμο νερό θα ξεπεράσει την προσφορά κατά 40% μέχρι το τέλος της δεκαετίας, επειδή τα συστήματα ύδρευσης στον κόσμο υφίστανται «πρωτοφανές στρες», αναφέρει η έκθεση.
Με τα τωρινά στοιχεία περισσότεροι από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό και 3,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι – το 44% του πληθυσμού – δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλή αποχέτευση. Κάθε μέρα, 1.000 παιδιά πεθαίνουν από έλλειψη πρόσβασης σε ασφαλές νερό. Η ζήτηση για πόσιμο νερό αναμένεται να ξεπεράσει την προσφορά της κατά 40% μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας. Αυτή η κρίση επιδεινώνεται και χωρίς δράση, μέχρι το 2050 τα προβλήματα νερού θα μειώσουν περίπου το 8% του παγκόσμιου ΑΕΠ, με τις φτωχές χώρες να αντιμετωπίζουν απώλεια 15%. Πάνω από το ήμισυ της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων προέρχεται από περιοχές που παρουσιάζουν ασταθείς τάσεις στη διαθεσιμότητα νερού.
Η ξηρασία στον Αμαζόνιο, οι πλημμύρες σε όλη την Ευρώπη και την Ασία και το λιώσιμο των παγετώνων στα βουνά, που προκαλεί τόσο πλημμύρες όσο και ξηρασίες, είναι όλα παραδείγματα των επιπτώσεων των ακραίων καιρικών συνθηκών που είναι πιθανό να επιδεινωθούν στο εγγύς μέλλον. Η υπερβολική χρήση του νερού από τους ανθρώπους επιδεινώνει επίσης την κλιματική κρίση – για παράδειγμα, αποστραγγίζοντας τυρφώνες και υγροτόπους πλούσιους σε άνθρακα που στη συνέχεια απελευθερώνουν διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα.
Η επιτροπή διαπίστωσε επίσης ότι οι κυβερνήσεις και οι ειδικοί έχουν υποτιμήσει πολύ την ποσότητα νερού που απαιτείται για να έχουν οι άνθρωποι αξιοπρεπή ζωή. Ενώ για την υγεία και την υγιεινή του καθενός απαιτούνται 50 με 100 λίτρα την ημέρα, στην πραγματικότητα οι άνθρωποι χρειάζονται περίπου 4.000 λίτρα την ημέρα για να έχουν επαρκή διατροφή και αξιοπρεπή ζωή. Για τις περισσότερες περιφέρειες, αυτός ο όγκος δεν μπορεί να επιτευχθεί τοπικά για να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Ο Tharman Shanmugaratnam, πρόεδρος της Σιγκαπούρης και συμπρόεδρος της επιτροπής, είπε ότι οι χώρες πρέπει να αρχίσουν να συνεργάζονται για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων πριν να είναι πολύ αργά.
«Πρέπει να σκεφτούμε ριζικά πώς θα διατηρήσουμε τις πηγές πόσιμου νερού, πώς θα το χρησιμοποιήσουμε πολύ πιο αποτελεσματικά και πώς θα μπορέσουμε να έχουμε πρόσβαση σε νερό που είναι διαθέσιμο σε κάθε κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων των ευάλωτων – με άλλα λόγια, πώς διατηρούμε την ισότητα [μεταξύ πλουσίων και φτωχών]», είπε ο Shanmugaratnam.
Η Παγκόσμια Επιτροπή για την Οικονομία του Νερού ιδρύθηκε από την Ολλανδία το 2022, βασιζόμενη στο έργο δεκάδων κορυφαίων επιστημόνων και οικονομολόγων, για να σχηματίσει μια ολοκληρωμένη άποψη για την κατάσταση των παγκόσμιων υδρολογικών συστημάτων και τον τρόπο διαχείρισής τους. Η έκθεσή των 194 σελίδων είναι η μεγαλύτερη παγκόσμια μελέτη που εξετάζει όλες τις πτυχές της κρίσης του νερού και προτείνει λύσεις για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.
Τα ευρήματα ήταν εκπληκτικά αυστηρά, είπε ο Rockström. «Το νερό είναι το νούμερο ένα θύμα της [κλιματικής κρίσης], οι περιβαλλοντικές αλλαγές που βλέπουμε τώρα να συγκεντρώνονται σε παγκόσμιο επίπεδο, θέτοντας σε κίνδυνο ολόκληρη τη σταθερότητα των συστημάτων της γης». «[Η κλιματική κρίση] εκδηλώνεται πρώτα και κύρια με ξηρασίες και πλημμύρες. Όταν σκέφτεστε τους καύσωνες και τις πυρκαγιές, οι πραγματικά σκληρές επιπτώσεις είναι μέσω της υγρασίας αφού η παγκόσμια άνοδος της θερμοκρασίας στεγνώνει πρώτα τα τοπία έτσι ώστε μπορεί εύκολα να καούν».
Κάθε αύξηση κατά 1C στις παγκόσμιες θερμοκρασίες προσθέτει ένα ακόμη 7% υγρασίας στην ατμόσφαιρα, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να «τροφοδοτεί» τον υδρολογικό κύκλο πολύ περισσότερο από ό,τι θα συνέβαινε υπό κανονικές διακυμάνσεις. Η καταστροφή της φύσης πυροδοτεί επίσης περαιτέρω την κρίση , επειδή η κοπή δασών και η αποξήρανση των υγροτόπων διαταράσσουν τον υδρολογικό κύκλο που εξαρτάται από τη διαπνοή από τα δέντρα και την αποθήκευση νερού στα εδάφη.
Το νερό είναι τεχνητά φθηνό για κάποιους και πολύ ακριβό για άλλους
Οι επιδοτήσεις στη γεωργία σε όλο τον κόσμο έχουν συχνά ανεπιθύμητες συνέπειες για το νερό , παρέχοντας στρεβλά κίνητρα στους αγρότες να αρδεύουν υπερβολικά τις καλλιέργειές τους ή να χρησιμοποιούν το νερό άσκοπα. Οι βιομηχανίες έχουν επίσης επιδοτηθεί τη χρήση του νερού τους ή αγνοείται η ρύπανση τους και δεν ανακυκλώνονται τα λύματά τους σε πολλές χώρες. Εν τω μεταξύ, οι φτωχοί άνθρωποι στις αναπτυσσόμενες χώρες συχνά πληρώνουν υψηλό τίμημα για το νερό ή έχουν πρόσβαση μόνο σε βρώμικες πηγές. Η ρεαλιστική τιμολόγηση του νερού που αφαιρεί τις επιβλαβείς επιδοτήσεις αλλά προστατεύει τους φτωχούς πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις.
Ο Ngozi Okonjo-Iweala, γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, επίσης συμπρόεδρος της επιτροπής, είπε ότι οι χώρες πρέπει να ανακατευθύνουν τις επιδοτήσεις, αποσβένοντας τις επιβλαβείς, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι φτωχοί άνθρωποι δεν βρίσκονται σε μειονεκτική θέση. «Πρέπει να έχουμε ένα καλάθι εργαλείων πολιτικής που να συνεργάζονται αν θέλουμε να επιτύχουμε τα τρία Es – αποτελεσματικότητα, ισότητα και περιβαλλοντική βιωσιμότητα και δικαιοσύνη. Ως εκ τούτου, πρέπει να συνδέσουμε την τιμολόγηση του νερού με τις κατάλληλες επιδοτήσεις».
Οι αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει επίσης να έχουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση που χρειάζονται για να επισκευάσουν τα συστήματα ύδρευσης, να παρέχουν ασφαλές νερό και αποχέτευση και να σταματήσουν την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, αναφέρει η έκθεση.
Η Mariana Mazzucato, καθηγήτρια οικονομικών στο University College του Λονδίνου και συμπρόεδρος της επιτροπής, είπε ότι τα δάνεια που χορηγούνται από τις τράπεζες του δημόσιου τομέα σε αναπτυσσόμενες χώρες θα πρέπει να εξαρτώνται από τις μεταρρυθμίσεις στο νερό. «Αυτά θα μπορούσαν να είναι η βελτίωση της εξοικονόμησης νερού και της αποδοτικότητας της χρήσης του νερού ή οι άμεσες επενδύσεις για βιομηχανίες έντασης νερού», είπε. «[Πρέπει να διασφαλίσουμε] ότι τα κέρδη επανεπενδύονται σε παραγωγική δραστηριότητα, όπως η έρευνα και η ανάπτυξη γύρω από ζητήματα νερού».
Τα προβλήματα με το νερό είχαν επίσης τεράστιο αντίκτυπο σε γυναίκες και κορίτσια , πρόσθεσε ο Mazzucato. «Ένας από τους επιτρόπους μας είναι η Yvonne Aki-Sawyerr, η δήμαρχος του Freetown στη Σιέρα Λεόνε. Λέει ότι οι περισσότεροι από τους βιασμούς και την κακοποίηση γυναικών συμβαίνουν στην πραγματικότητα όταν πρόκειται να φέρουν νερό», είπε ο Mazzucato. «Η παιδική θνησιμότητα, η ισοτιμία των φύλων, το βάρος συλλογής νερού, το βάρος της επισιτιστικής ασφάλειας – όλα συνδέονται μεταξύ τους».
Το νερό είναι κοινό αγαθό
Όλη η ανθρώπινη ζωή εξαρτάται από το νερό, αλλά δεν αναγνωρίζεται ως ο απαραίτητος πόρο που πραγματικά είναι . Οι συντάκτες της έκθεσης προτρέπουν μια επανεξέταση του τρόπου με τον οποίο θεωρείται το νερό – όχι ως ένας ατελείωτα ανανεώσιμος πόρος, αλλά ως παγκόσμιο κοινό καλό, με ένα παγκόσμιο σύμφωνο για το νερό από τις κυβερνήσεις για να διασφαλίσουν ότι προστατεύουν τις πηγές νερού και δημιουργούν μια «κυκλική οικονομία» για το νερό στην οποία επαναχρησιμοποιείται και καθαρίζεται η ρύπανση. Τα αναπτυσσόμενα κράτη πρέπει να έχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση για να τα βοηθήσουν να τερματίσουν την καταστροφή των φυσικών οικοσυστημάτων που αποτελούν βασικό μέρος του υδρολογικού κύκλου.
Ν.Β.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Καιρός: Θυελλώδεις βοριάδες στο Αιγαίο και πτώση της θερμοκρασίας
