PLUS
Μια συνέπεια της επίθεσης της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, η οποία πυροδότησε τον πόλεμο στη Γάζα και τις περαιτέρω εντάσεις σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, ήταν η σημαντική αποδυνάμωση της ιρανικής αποτροπής.
Σε λιγότερο από ένα χρόνο, το Ισραήλ εξόντωσε αρκετούς διοικητές του Ιρανικού Σώματος Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), επιτέθηκε σε ιρανικό διπλωματικό χώρο, δολοφόνησε τον αρχηγό της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια ενώ βρισκόταν στην ιρανική πρωτεύουσα και σκότωσε τον ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα έναν από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές του ιρανικού καθεστώτος, τόσο που ορισμένοι από τους οπαδούς του τον θεωρούσαν υποψήφιο για τον επόμενο ανώτατο ηγέτη του Ιράν.
Το περασμένο Σάββατο, το Ιράν δέχθηκε ένα ακόμη σοβαρό πλήγμα όταν η σύγκρουση έφτασε στο έδαφός του – ένα σενάριο που η Τεχεράνη επιδιώκει εδώ και καιρό να αποφύγει. Το Ισραήλ σύμφωνα με τα Ιρανικά Μέσα ενημέρωσης επιτέθηκε ανοιχτά σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων εργοστασίων πυραύλων, στο Ιράν. Οι αεροπορικές επιδρομές σκότωσαν τουλάχιστον τέσσερις στρατιώτες και έναν άμαχο, σύμφωνα με το Ιράν.
Ήταν η πρώτη μεγάλης κλίμακας επίθεση στο Ιράν μετά τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ της δεκαετίας του 1980. Ήταν επίσης η πιο σημαντική επιχείρηση που πραγματοποιήθηκε από το Ισραήλ εναντίον του Ιράν μέχρι σήμερα.
Η ισραηλινή επίθεση «αντιπροσωπεύει το σπάσιμο ενός μεγάλου ταμπού και είναι μια ανησυχητική εξέλιξη που θα μπορούσε να είναι προάγγελος περισσότερων τέτοιων επιθέσεων στο μέλλον», δήλωσε στο Al Arabiya ανώτερος ερευνητικός συνεργάτης στο Graduate Institute της Γενεύης.
Αυτή η μετάβαση από την έμμεση στην άμεση σύγκρουση ξεκίνησε με την άνευ προηγουμένου επίθεση με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη του Ιράν στο Ισραήλ τον Απρίλιο, ως απάντηση σε μια θανατηφόρα επίθεση στο προξενείο του Ιράν στη Δαμασκό, που αποδίδεται στο Ισραήλ.
Οι αναλυτές υποστηρίζουν τώρα ότι αυτή η αλλαγή μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ στο Ιράν. « Βγάζοντας την αντιπαράθεσή του με το Ισραήλ από τη σκιά, το Ιράν εκτέθηκε σε έναν πόλεμο στον οποίο όμως βρίσκεται σε μειονεκτική θέση», δηλώνει ο Γκρέγκορι Μπρου, ανώτερος αναλυτής του Eurasia Group.
Μετά την επίθεση του Ιράν τον Απρίλιο στο Ισραήλ, εκρήξεις συγκλόνισαν την επαρχία Ισφαχάν του Ιράν οι οποίες σύμφωνα με πληροφορίες ήταν ισραηλινά αντίποινα. Το Ισραήλ όμως δεν ανέλαβε την ευθύνη, ενώ το Ιράν υποβάθμισε το περιστατικό και αυτή η σύγκρουση έφτασε στο τέλος της.
Στη συνέχεια, την 1η Οκτωβρίου, το Ιράν εξαπέλυσε ένα πυραυλικό μπαράζ εναντίον του Ισραήλ, ως αντίποινα για τις δολοφονίες του Νασράλα, του Χανίγια και του Ιρανού ταξίαρχου του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, Αμπάς Νιλφορουσάν.
Από τους περίπου 200 πυραύλους που εκτόξευσε το Ιράν την 1η Οκτωβρίου οι περισσότεροι αναχαιτίστηκαν.
Αυτή τη φορά, μετά το κτύπημα του Οκτωβρίου το Ισραήλ απάντησε ανοιχτά. Ισραηλινά αεροσκάφη πραγματοποίησαν τρία κύματα αεροπορικών επιδρομών νωρίς το περασμένο Σάββατο, με στόχο εργοστάσια πυραύλων και άλλες τοποθεσίες στις δυτικές περιοχές του Ιράν και κοντά στην Τεχεράνη. Το Ισραήλ κήρυξε την επιχείρησή του επιτυχημένη, λέγοντας ότι πέτυχε όλους τους στόχους.
Αμέσως μετά την επίθεση, τα κρατικά μέσα ενημέρωσης του Ιράν υποβάθμισαν, ακόμη και χλεύασαν την επίθεση, αλλά οι αναλυτές παρατήρησαν μια λεπτή αλλαγή στη ρητορική του καθεστώτος.
Παρακολουθώντας τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης, οι αναλυτές εκτιμούν πως υπάρχει μια συνεχής συζήτηση για το αν και πώς να απαντηθεί η Ισραηλινή επίθεση, συνεπώς η ρητορική του Ιρανικού καθεστώτος μετατοπίζεται από την υποβάθμιση της επίθεσης στην υπόσχεση απάντησης.
Αυτή η αλλαγή φάνηκε στις δηλώσεις του Ανώτατου Ηγέτη Αλί Χαμενεΐ, οι δηλώσεις του οποίου δίνουν συχνά τον τόνο σε αξιωματούχους και κρατικά μέσα ενημέρωσης. Στα πρώτα σχόλιά του για τα ισραηλινά χτυπήματα, ο Χαμενεΐ είπε την Κυριακή ότι η επίθεση «δεν πρέπει ούτε να υποβαθμίζεται ούτε να υπερβάλλεται». Ο Χαμενεΐ δεν ζήτησε άμεσα αντίποινα, αλλά είπε ότι το Ισραήλ πρέπει να κατανοήσει τη «δύναμη του ιρανικού έθνους».
Ώρες αργότερα, ο Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν υποσχέθηκε ότι η Τεχεράνη θα παράσχει μια «κατάλληλη απάντηση» στην επίθεση του Ισραήλ. Την επόμενη μέρα, ο Hossein Salami, επικεφαλής των Φρουρών της Επανάστασης, προειδοποίησε για «πικρές και αδιανόητες» συνέπειες για το Ισραήλ.
Το δίλημμα του Ιράν
Οι επιλογές του Ιράν να απαντήσει είναι λίγες και καμία από αυτές δεν είναι καλή, εκτιμούν οι αναλυτές.
Η επιλογή να μην απαντήσει κινδυνεύει να αποδυναμώσει περαιτέρω την αποτρεπτικότητα και την αξιοπιστία του Ιράν και θα μπορούσε να ενθαρρύνει περισσότερες ισραηλινές επιθέσεις στη γραμμή.
Εάν όμως η Τεχεράνη επιλέξει να χτυπήσει το Ισραήλ για τρίτη φορά, κινδυνεύει με μια ισχυρότερη ισραηλινή απάντηση, στοχεύοντας ενδεχομένως κρίσιμες υποδομές, όπως εγκαταστάσεις ενέργειας ή πυρηνικές εγκαταστάσεις. Η αεράμυνα του Ιράν, ήδη αποδυναμωμένη από τα πλήγματα του Σαββάτου, το αφήνει πιο ευάλωτο στις ισραηλινές επιθέσεις.
Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Yoav Gallant ενίσχυσε αυτό το μήνυμα , λέγοντας τη Δευτέρα ότι η πρόσφατη επίθεση του Ισραήλ θέτει το Ιράν σε μειονεκτική θέση που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί το Ισραήλ στο μέλλον.
«Έχετε πραγματοποιήσει ακριβή χτυπήματα στα ραντάρ και τα συστήματα αεράμυνας τους, γεγονός που δημιουργεί τεράστιο μειονέκτημα για τον εχθρό όταν θα θελήσουμε να χτυπήσουμε αργότερα», ανέφερε σε δήλωση που δόθηκε στη δημοσιότητα από το γραφείο του Gallant κατά τη διάρκεια συνάντησης με τους αρχηγούς της Πολεμικής Αεροπορίας.
Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι οι προηγούμενες πυραυλικές επιθέσεις του Ιράν στο Ισραήλ ήταν περισσότερο συμβολικές παρά καταστροφικές, με σκοπό να σηματοδοτήσουν τη δύναμη χωρίς να προκαλέσουν κλιμάκωση. Αλλά ακόμα κι αν η Τεχεράνη διαθέτει την ικανότητα να προκαλέσει σημαντική ζημιά στο Ισραήλ, είναι απίθανο να το κάνει. Η ηγεσία του Ιράν δίνει προτεραιότητα στη διατήρηση του καθεστώτος πάνω από όλα και είναι προσεκτική στο να πυροδοτήσει μια απάντηση που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την επιβίωσή του.
Μια μέση λύση για το Ιράν θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια «μικρή και σε μεγάλο βαθμό συμβολική» απάντηση, ίσως μέσω των περιφερειακών αντιπροσώπων του, να προσπαθήσει να «διατηρήσει μια φαινομενική αποτροπή χωρίς να προκαλέσει κλιμάκωση», αλλά ακόμη και μια περιορισμένη ιρανική απάντηση, κινδυνεύει με περαιτέρω ισραηλινά πλήγματα.
Το Ιράν θα μπορούσε να κλιμακώσει την σύγκρουση έμμεσα προωθώντας το πυρηνικό του πρόγραμμα ή αλλάζοντας το πυρηνικό του δόγμα, κάτι με το οποίο είχαν απειλήσει στο παρελθόν Ιρανοί αξιωματούχοι . Ωστόσο, τέτοιες ενέργειες κινδυνεύουν να προκαλέσουν ισχυρές απαντήσεις από το Ισραήλ και σίγουρα από τις ΗΠΑ, οι οποίες και οι δύο είναι σθεναρά αντίθετες στην απόκτηση πυρηνικών όπλων από το Ιράν.
Το Ιράν θα μπορούσε επίσης να επιλέξει να επαναλάβει αυτό που έκανε μετά τη δολοφονία του Χανίγια: να υποσχεθεί αντίποινα αλλά να μην προχωρήσει σε καμία ενέργεια. Αυτή η προσέγγιση, ωστόσο, δεν λειτούργησε καλά για την Τεχεράνη, καθώς το Ισραήλ συνέχισε να εξοντώνει στόχους όπως τον Νασράλα όσο και τον Νιλφορουσάν λίγο αργότερα, αναγκάζοντας το Ιράν να απαντήσει και πυροδοτώντας τον τρέχοντα κύκλο κλιμάκωσης.
Μελλοντική δυναμική
Οι αναλυτές συμφωνούν ότι το Ιράν θα προτιμούσε να αποφύγει κάθε ανοικτή αντιπαράθεση με το Ισραήλ καθώς το πλεονέκτημα του Ιράν είναι ισχυρότερο όταν η βία βρίσκεται στη γκρίζα ζώνη, κάτω από το όριο του άμεσου πολέμου. Και τώρα το Ιράν είναι πιθανό να επαναφέρει την αντιπαράθεση σε αυτό το επίπεδο, όπου οι αδυναμίες του είναι λιγότερο εμφανείς και όπου μπορεί να μεγιστοποιήσει τα εναπομείναντα δυνατά του σημεία.
Η Τεχεράνη θα προσπαθήσει να βρει έναν τρόπο να αποτρέψει ξανά το Ισραήλ από τη διεξαγωγή τέτοιων απροκάλυπτων επιθέσεων, είτε μέσω της ανοικοδόμησης του «Άξονα της Αντίστασης» στο Λεβάντε, του άτυπου αντι-ισραηλινού και αντιδυτικού πολιτικού και στρατιωτικού συνασπισμού υπό την ηγεσία της κυβέρνησης του Ιράν που περιλαμβάνει μαχητικές ομάδες στην Παλαιστίνη, τη συριακή κυβέρνηση και τη λιβανέζικη σηιτική οργάνωση Χεζμπολάχ, είτε της επιδίωξης να ενισχύσει το πυρηνικό της πρόγραμμα, ή να προχωρήσει αναγκαστικά προς μια διπλωματική επίλυση αυτής της σύγκρουσης.
Ν.Β.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Γεωργία: Άλλη μια νίκη της Ρωσίας ενάντια στη φιλελεύθερη δημοκρατία
