Το τέλος της Χεζμπολάχ και οι προοπτικές για έναν νέο απαλλαγμένο από τους πληρεξούσιους του τρόμου και της διαφθοράς Λίβανο

30/10/2024 10:32

Στις αρχές του Οκτωβρίου, μιλώντας μπροστά από ένα σκηνικό με κουρτίνες από μια άγνωστη τοποθεσία, πιθανότατα στο Ιράν, ο Ναΐμ Κασέμ – ο νέος ηγέτης της Χεζμπολάχ του Λιβάνου, είχε πει ότι η σύγκρουση μεταξύ της Χεζμπολάχ και του Ισραήλ είναι ένας πόλεμος για το ποιος κλαίει πρώτος και η Χεζμπολάχ δεν θα ήταν αυτή που θα έκλαιγε πρώτη. Οι δυνατότητες της οργάνωσης παρέμεναν άθικτες παρά τα “επώδυνα χτυπήματα” από το Ισραήλ.

Όσοι μεγάλωσαν στην Βηρυτό τη δεκαετία του 1980, έχουν έντονες μνήμες από την ξαφνική εμφάνιση τεράστιων αφισών στους δρόμους της πόλης που απεικόνιζαν μια απειλητική, σκυθρωπή φιγούρα. Τα μηνύματα στις αφίσες χαρακτήριζαν τις Ηνωμένες Πολιτείες ως τον «Μεγάλο Σατανά» και το Ισραήλ ως τον «Μικρό Σατανά», ζητώντας την καταστροφή τους.
Αυτός ο αινιγματικός άνθρωπος δεν ήταν άλλος από τον Ρουχολάχ Χομεϊνί, τον ηγέτη της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν το 1979 και ιδρυτή της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Η εικόνα του σύντομα υιοθετήθηκε από τη Χεζμπολάχ, την πληρεξούσιο του Ιράν στον Λίβανο, το όνομα της οποίας έγινε γρήγορα συνώνυμο με την απαγωγή δυτικών ομήρων και τις τρομοκρατικές επιθέσεις.

Ξεκινώντας με τους βομβαρδισμούς της αμερικανικής πρεσβείας και του στρατοπέδου των Πεζοναυτών το 1982, οι βίαιες ενέργειες της Χεζμπολάχ κατέληξαν στην φρικώδη «μεταμόρφωση» της Χεζμπολάχ από πολιτικό κόμμα ως μίας από τις πιο επικίνδυνες τρομοκρατικές ομάδες.
Τώρα ο πρόσφατος πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ, σε συνδυασμό με τη δολοφονία του Γενικού Γραμματέα της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα και τον αποδεκατισμό της ανώτατης διοίκησης του, δείχνει να έχει ουσιαστικά «επαναφέρει» το κόμμα στην αρχική του μορφή.

Οι δεκαετίες προσπαθειών για την καλλιέργεια μιας λιβανέζικης ταυτότητας για τη Χεζμπολάχ έχουν καταρρεύσει, καθώς το Σώμα Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν (IRGC) επιχειρεί ξανά να πάρει τον άμεσο έλεγχο του κόμματος. Αυτό που ξεκίνησε ως μία φανατική πολιτοφυλακή έχει εξελιχθεί σε στρατηγικό πυλώνα των περιφερειακών φιλοδοξιών του Ιράν, αλλά η μάσκα της νομιμότητας έχει σπάσει.

Στην πρώτη δεκαετία της λειτουργίας της, η Χεζμπολάχ – επίσημα το «Κόμμα του Θεού» – πάλεψε να αποσπασετί από την φήμη της ως πληρεξούσιου του Ιράν. Πολλοί Λιβανέζοι Σιίτες, οι οποίοι υποστήριξαν σε μεγάλο βαθμό τον κληρικό Μούσα αλ Σαντρ και το κίνημά του Αμάλ, που στα αραβικά σημαίνει «Κίνημα της Ελπίδας», μια πολιτική οργάνωση που ιδρύθηκε από τον Ιμάμη Μούσα Σάντρ και διεκδικούσε την μεγαλύτερη εκπροσώπηση της ιστορικά παραμελημένης και φτωχής μουσουλμανικής σιιτικής κοινότητας του Λιβάνου, χλεύασαν τη Χεζμπολάχ ως «κόμμα κατά του Θεού». Οι ριζοσπαστικές πρακτικές της ομάδας, όπως η αναπαραγωγή των διδασκαλιών του Χομεϊνί, ή ρίχνοντας οξύ σε γυναίκες που κυκλοφορούσαν ακάλυπτες, δεν βρήκαν την απήχηση που θα περίμενε κανείς στον σιιτικό πληθυσμό του Λιβάνου αφού πολλοί Σιίτες του Λιβάνου ήταν ήδη ενεργοί σε κοσμικά και μαρξιστικά πολιτικά κινήματα, περιορίζοντας περαιτέρω την απήχηση της Χεζμπολάχ.

Μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου του Λιβάνου το 1990, η Χεζμπολάχ προσπάθησε να επανατοποθετηθεί εστιάζοντας στην καταπολέμηση της ισραηλινής κατοχής του νότιου Λιβάνου. Ακόμη και μετά την αποχώρηση του Ισραήλ το 2000 από τα Λιβανικά εδάφη, η ομάδα αρνήθηκε να παροπλίσει τα όπλα της.
Με τον καιρό, η λεγόμενη «αντίσταση» της Χεζμπολάχ έγινε απειλή για τον ίδιο τον Λίβανο. Τον Φεβρουάριο του 2005, η ομάδα ενεπλάκη στη δολοφονία του πρώην πρωθυπουργού Ραφίκ Χαρίρι. Ένα χρόνο αργότερα, η Χεζμπολάχ πυροδότησε έναν πόλεμο 34 ημερών με το Ισραήλ με τελική κατάληξη την καταστροφή των υποδομών του Λιβάνου.

Στη συνέχεια, τον Μάιο του 2008, η Χεζμπολάχ επιχείρησε να ανατρέψει την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Φουάντ Σινιόρα, αποκαλύπτοντας τις πραγματικές σεχταριστικές φιλοδοξίες της. Μέχρι το 2011, η ομάδα σφράγισε τη μοίρα της στέλνοντας μαχητές για να υποστηρίξουν τον Σύριο δικτάτορα Μπασάρ αλ Άσαντ, αποξενώνοντάς την περαιτέρω από μεγάλο μέρος του Λιβάνου.
Οι καταστροφικές αποτυχίες που αντιμετωπίζει η Χεζμπολάχ πρόσφατα έχουν πυροδοτήσει θεωρίες συνωμοσίας που υποδηλώνουν ότι το Ιράν «ξεπούλησε» τη Χεζμπολάχ με αντάλλαγμα μια καλύτερη συμφωνία με την κυβέρνηση Μπάιντεν.
Αυτές οι θεωρίες απεικονίζουν το Ιράν ως έναν ρεαλιστικό παίκτη στο παιχνίδι της κυριαρχίας στην περιοχή. Ωστόσο, αυτή η άποψη αγνοεί την πραγματικότητα ότι, από την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003, οι επεκτατικές φιλοδοξίες του Ιράν βασίζονται στη Χεζμπολάχ και άλλες φατρίες ως πληρεξούσιους για την υπεράσπιση της περιφερειακής του ηγεμονίας.

Ο διακηρυγμένος στόχος της Χεζμπολάχ για την «απελευθέρωση της Ιερουσαλήμ» και τη μάχη για τους καταπιεσμένους ήταν πάντα ένα προκάλυμα, ένα εργαλείο για τη μεσσιανική ορμή του Ιράν να κυριαρχήσει στον Λίβανο, τη Συρία, το Ιράκ και την Υεμένη.
Με τη Χεζμπολάχ αποδυναμωμένη από στρατιωτικές αποτυχίες και την επικείμενη απειλή ενός ισραηλινού χτυπήματος στο Ιράν, η χρησιμότητά της ως πληρεξούσιου έχει διακυβευτεί, αν όχι καταστραφεί.

Η αδυναμία της ομάδας να βρει αμέσως διάδοχο του Νασράλα ήταν αυτή που ανάγκασε την Τεχεράνη και τους Φρουρούς της επανάστασης να επέμβουν άμεσα τοποθετώντας ουσιαστικά αυτοί τον Ναΐμ Κασέμ ως διάδοχο του Νασράλα αναθέτοντας στην Χεζμπολάχ, τον ρόλο της οντότητας που δεν θα διαπραγματεύεται με το Ισραήλ και τη Δύση αλλά θα αποτελεί στο διηνεκές την δύναμη πυρός των Φρουρών της Επανάστασης.

Και αυτό γιατί το Ιράν ελπίζει ότι η κλιμάκωση της έντασης στο μέτωπο του Λιβάνου θα αποτρέψει το Ισραήλ από το να εξαπολύσει μία νέα και πιο καταστροφική αυτή τη φορά επίθεση εναντίον της ηπειρωτικής του χώρας με αποτέλεσμα να ξεκινήσει ένας απευθείας πόλεμος μεταξύ Ισραήλ – Ιράν.

Ο Λίβανος, εν τω μεταξύ, θα βρίσκεται κάτω από τρεις κατοχές: τον προωθούμενο ισραηλινό στρατό, ένα ιρανικό καθεστώς που χρησιμοποιεί τον Λίβανο ως ανθρώπινη ασπίδα για πολιτική μόχλευση και μια εγχώρια πολιτική ελίτ πολύ διεφθαρμένη ή δειλή για να χαράξει μια πορεία προς τα εμπρός.

Η Χεζμπολάχ και το Ιράν δείχνουν να έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο τους. Αυτό που ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1982 με την ίδρυση μιας μικρής τρομοκρατικής ομάδας έληξε το φθινόπωρο του 2024 με την κατάρρευση του δικτύου πληρεξουσίων του τρόμου και της διαφθοράς. Ο μόνος βιώσιμος δρόμος για τον λιβανέζικο λαό είναι να αποδεχθεί πως το Ιράν δρα στην χώρα του ως δύναμη κατοχής και να αγωνιστεί για την απελευθέρωσή του. Οτιδήποτε λιγότερο από αυτό θα σπαταλήσει περισσότερο χρόνο, πόρους και αθώες ζωές.

Ν.Β.