PLUS
Στην έκτακτη Αραβική και Ισλαμική Σύνοδο Κορυφής που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα, η οποία συγκέντρωσε ηγέτες από τον αραβικό και τον ισλαμικό κόσμο για να αντιμετωπίσουν τις αυξανόμενες προκλήσεις στην περιοχή, ο Σαουδάραβας διάδοχος πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν επιβεβαίωσε την ανάγκη να υποχρεωθεί «το Ισραήλ να σεβαστεί την κυριαρχία του Ιράν και να απέχει από την επίθεση στο ιρανικό έδαφος».
Το Υπουργείο Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας εξάλλου είχε εκδώσει μια δήλωση τον περασμένο μήνα στην οποία εξέφραζε «την καταδίκη και την καταγγελία του για τη στρατιωτική στόχευση της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, η οποία αποτελεί παραβίαση της κυριαρχίας της και παραβίαση των διεθνών νόμων και κανόνων».
Οι δύο σαφείς αυτές πολιτικές θέσεις της Σαουδικής Αραβίας είναι το κλειδί για την κατανόηση της τροχιάς στην οποία βρίσκονται οι σχέσεις του Ριάντ και της Τεχεράνης από τη «Συμφωνία του Πεκίνου» του Μαρτίου 2023, η οποία διοργανώθηκε και υποστηρίχθηκε από την Κίνα. Και οι δύο χώρες έχουν δεσμευτεί επανειλημμένα να εφαρμόσουν αυτή τη συμφωνία.
Η Σαουδική Αραβία ακολουθεί μια στρατηγική που στοχεύει στη μείωση των εντάσεων στη Μέση Ανατολή και εργάζεται για την επίλυση εκκρεμών ζητημάτων με τις γειτονικές χώρες μέσω του άμεσου διαλόγου. Αυτό είναι μέρος του οράματος του Ριάντ ότι είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την οικοδόμηση ενός περιφερειακού δικτύου ασφάλειας, ειδικά σε αυτήν την κρίσιμη περίοδο στρατιωτικών και θεμάτων ασφαλείας κατά την οποία το Ισραήλ διαπράττει «γενοκτονία» κατά του παλαιστινιακού λαού, όπως είπε ο διάδοχος του θρόνου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Προειδοποίησε ότι ο συνεχιζόμενος πόλεμος του Ισραήλ «υπονομεύει τις προσπάθειες να παραχωρηθούν στους Παλαιστίνιους τα δικαιώματά τους και να επιτευχθεί ειρήνη στην περιοχή».
Η Σαουδική Αραβία αναπτύσσει συνεχώς κρατικούς θεσμούς, επιδιώκοντας τους στόχους του «Οράματος 2030», διαφοροποιώντας τις πηγές εισοδήματος, αντλώντας ξένες επενδύσεις, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες απασχόλησης για τους πολίτες και μετατρέποντας πολλές περιοχές και πόλεις σε τουριστικά αξιοθέατα. Η χώρα προσπαθεί επίσης να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στην απόκτηση και επένδυση σε τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης. Η επίτευξη αυτού του στόχου απαιτεί ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον που επιτρέπει στα μεγάλα έργα να αναπτύσσονται χωρίς φόβο για καταστροφικούς περιφερειακούς πολέμους. Το Ριάντ δεν θέλει οι περιφερειακές αναταραχές να εξαντλήσουν τον προϋπολογισμό του. Αντίθετα, θέλει να διοχετεύσει τα χρήματά του για την ευημερία και την εκπαίδευση των ανθρώπων του, καθώς και για την ανάπτυξη και την οικοδόμηση σύγχρονων πόλεων και έργων.
Για το σκοπό αυτό, το Ριάντ υποστηρίζει τις προσπάθειες συμφιλίωσης μεταξύ των διαφόρων μερών στην Υεμένη, ενισχύοντας τα νότια σύνορά του και επικοινωνεί με τους Χούθι. Μέχρι στιγμής, αυτό έχει οδηγήσει, μέσω μιας στρατηγικής που συνδυάζει στρατιωτική δύναμη και διπλωματία σε ρυθμίσεις που επέτρεψαν στη Σαουδική Αραβία να αποφύγει τα είδη των επιθέσεων που αντιμετώπιζε παλαιότερα.
Προς τα ανατολικά, η Σαουδική Αραβία εργάζεται για την αποκατάσταση των σχέσεών της με το Ιράν, όχι από θέση αδυναμίας, αλλά με στόχο να βρει άμεσες λύσεις.
Οι αμερικανικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν λόγω των ενεργειών των Φρουρών της Επανάστασης IRGC έχουν αποδυναμώσει την οικονομία του Ιράν, πυροδοτώντας συζητήσεις στην Τεχεράνη σχετικά με τη σκοπιμότητα διατήρησης των αναποτελεσματικών πολιτικών της απέναντι στους Άραβες γείτονές της και ανάγκασαν το Ιράν να επιδιώξει μια προσέγγιση με τα αραβικά κράτη του Κόλπου, ιδιαίτερα τη Σαουδική Αραβία.
Η «Συμφωνία του Πεκίνου» μπορεί να θεωρηθεί ο ακρογωνιαίος λίθος των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας-Ιράν καθώς βελτιώνονται μέρα με τη μέρα. Ωστόσο, το Ριάντ θέλει να οικοδομήσει αυτή τη σχέση σε σοβαρές, βιώσιμες βάσεις που θα αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τα αμφιλεγόμενα ζητήματα ασφάλειας. Και η «μη ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις» και ο «σεβασμός της καλής γειτονίας» είναι απαραίτητα για να επιτευχθεί αυτό, όπως και ο τερματισμός των ανατρεπτικών ρόλων των ένοπλων οργανώσεων.
Ασφαλώς δεν υπάρχει συμφωνία σε όλα αυτά τα σημεία, κάτι που απαιτεί αντικειμενικές συνθήκες λειτουργίας και η οικοδόμησή τους χρειάζεται χρόνο. Επιπλέον, οι μεγάλες στρατιωτικές εξελίξεις που γνώρισε η Μέση Ανατολή από τις 7 Οκτωβρίου 2023, έχουν περιπλέξει το πολιτικό τοπίο με απροσδόκητους τρόπους. Είναι κρίσιμο, ωστόσο, ότι η Σαουδική Αραβία και το Ιράν διαχειρίστηκαν τη σχέση τους με σύνεση παρά αυτές τις προκλήσεις, διασφαλίζοντας τη σταθερότητα στον Αραβικό Κόλπο. Και αυτό έχει δημιουργήσει ένα δίχτυ ασφαλείας όπου χωρίς αυτό, η κατάσταση στην περιοχή θα μπορούσε να είχε επιδεινωθεί σημαντικά. Και οι δύο χώρες έχουν μεγάλη επιρροή και δεν πρέπει να λησμονείται ότι το Ιράν είναι η μεγάλη δύναμη στον «Άξονα της Αντίστασης», ο οποίος αυτή τη στιγμή συμμετέχει στον πόλεμο κατά του Ισραήλ από πολλαπλά μέτωπα.
Αν κοιτάξουμε το χρονοδιάγραμμα των σχέσεων των δύο χωρών, διαπιστώνουμε ότι δείχνει μια πορεία μιας σταθερά ανοδικής τροχιάς.
Ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν συναντήθηκε με τον Πρώτο Αντιπρόεδρο της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, Μοχάμαντ Ρέζα Αρέφ, στο περιθώριο της έκτακτης αραβικής και ισλαμικής συνόδου κορυφής στην πρωτεύουσα Ριάντ. Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων της Σαουδικής Αραβίας, οι δύο άνδρες συζήτησαν διμερείς σχέσεις και πολλά θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος.
Από την πλευρά του, το «Ιρανικό Πρακτορείο Ειδήσεων» ανέφερε ότι ο Μοχάμαντ Ρέζα Αρέφ επαίνεσε «τις προσπάθειες του Ριάντ να φιλοξενήσει την έκτακτη σύνοδο κορυφής του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας και του Αραβικού Συνδέσμου», επιβεβαιώνοντας ότι «ο νέος δρόμος που ακολουθήθηκε τους τελευταίους μήνες για την ανάπτυξη και την διεύρυνση της επικοινωνίας και της δέσμευσης μεταξύ των δύο χωρών είναι μη αναστρέψιμη». Είπε επίσης ότι «τα οφέλη από την εμβάθυνση και την ενίσχυση αυτών των διμερών σχέσεων δεν θα περιοριστούν στο Ιράν και τη Σαουδική Αραβία. Θα διευκολύνουν την περιφερειακή συνεργασία και την αλληλεγγύη μεταξύ των ισλαμικών χωρών».
Ήταν η δεύτερη φορά που ένας Ιρανός αξιωματούχος συναντήθηκε με τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν τις τελευταίες πέντε εβδομάδες. Ο διάδοχος είχε προηγουμένως συναντηθεί με τον Ιρανό Υπουργό Εξωτερικών Abbas Araghchi στις 9 Οκτωβρίου.
Πριν από την επίσκεψη του Μοχάμαντ Ρέζα Αρέφ στο Βασίλειο, ο Ιρανός Πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν μίλησε τηλεφωνικά με τον Σαουδάραβα Πρίγκιπα διάδοχο και του είπε ότι ελπίζει να αναπτύξει και να επεκτείνει τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών περισσότερο από ποτέ και σε όλους τους τομείς», σύμφωνα με το IRNA.
Την ίδια μέρα, ο Καζέμ Γκαριμπαμπάντι , Γραμματέας της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ιράν στο Ιράν, πήγε στο Ριάντ για να λάβει μέρος στη συνάντηση του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας.
Μιλώντας στην Αμερικανίδα δημοσιογράφο Becky Anderson κατά τη διάρκεια εκδήλωσης Future Investment Initiative στο Ριάντ, ο υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπας Φαϊσάλ Μπίν Φάρχαν είπε ότι οι σχέσεις Σαουδικής Αραβίας-Ιράν «βαίνουν προς τη σωστή κατεύθυνση», αλλά περιπλέκονται από την «περιφερειακή κατάσταση». Πρόσθεσε όμως ότι το Ιράν κατανοεί τον κίνδυνο κλιμάκωσης και θέλει να τον αποφύγει, και είπε ότι το Βασίλειο είχε ειλικρινείς και ξεκάθαρες συνομιλίες μαζί τους.
Οι ξεκάθαρες συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών έχουν βελτιώσει τις σχέσεις και οικοδομούνται αργά και χωρίς σύγχυση ή αδικαιολόγητη βιασύνη. Ο στόχος είναι να επιδιωχθεί ο διάλογος όχι για να οικοδομηθεί μια επιφανειακή σχέση, αλλά να διασφαλιστεί ότι οι δύο παράγοντες επιρροής θα συμμετάσχουν σε μια εποικοδομητική συνεργασία που θα εξυπηρετεί όχι μόνο τα συμφέροντά τους αλλά και θα επιταχύνει κομβικές αλλαγές στη Μέση Ανατολή. Εάν ο Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν μπορέσει να εφαρμόσει τις πιο ανοιχτές εξωτερικές πολιτικές του και να εξουδετερώσει τις αρνητικές επιπτώσεις των Φρουρών της Επανάστασης και των φατριών που υπάγονται σε αυτούς, τότε οι σχέσεις θα φτάσουν σε νέα επίπεδα.
Ν.Β.
