Αφγανιστάν: Η μοναδική χώρα στον κόσμο που διώχνει τις γυναίκες από τα σχολεία

28/08/2024 7:00

«Τα ζώα μπορούν να πάνε οπουδήποτε μόνα τους. Οι γυναίκες όχι. Δεν μας επιτρέπεται να βγούμε από τα σπίτια μας χωρίς την έγκριση ή τη συνοδεία ενός άντρα. Δεν μπορούμε να μπούμε σε Πανεπιστήμιο, όσο κι αν το λαχταράμε. Καμιά φορά σκέφτομαι ότι θα ήταν καλύτερα ο Θεός να μην είχε δημιουργήσει τις γυναίκες»… Μια 19χρονη Αφγανή μιλά στην κάμερα του BBC με τη μαντίλα της και με «θολό» στο πρόσωπό της, για να μη χρειαστεί να πληρώσει με τη ζωή της αυτές τις δηλώσεις. Η νεαρή γυναίκα θα ήταν η πρώτη από την οικογένειά της που θα εισερχόταν στο Πανεπιστήμιο. Τώρα πια αυτό δεν θα συμβεί. Όχι άμεσα, τουλάχιστον

Τρία χρόνια μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία, και με τον κόσμο να αποσπάται από άλλες μεγάλες κρίσεις, το Αφγανιστάν σπάνια γίνεται πλέον πρωτοσέλιδο. Αλλά η πραγματικότητα παραμένη απογοητευτική: οι συνθήκες στη χώρα συνεχίζουν να επιδεινώνονται, με καταστροφικές συνέπειες για τους απλούς Αφγανούς, ιδιαίτερα τα κορίτσια και τις γυναίκες.

Το Αφγανιστάν μέσα από δεκαετίες εμφυλίων πολέμων και ξένων επεμβάσεων έχει καταστεί μία από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, μια κατάσταση που το καθεστώς των Ταλιμπάν δείχνει να έχει επιδεινώσει.
Εκατομμύρια Αφγανοί δεν ξέρουν αν θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν το επόμενο γεύμα τους με την οικονομία της χώρας να έχει καταρρεύσει.

Επιπλέον, η θρησκευτική ηγεσία των Ταλιμπάν συνεχίζει να παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα μέσω αυτού που τα Ηνωμένα Έθνη περιγράφουν ως «θεσμοποιημένο σύστημα καταπίεσης με βάση το φύλο».

Αυτή η συστημική διάκριση περιλαμβάνει τον αυστηρό περιορισμό της ελευθερίας κίνησης, έκφρασης και συνεταιρίζεσθαι των κοριτσιών και των γυναικών, την απαγόρευση σχεδόν όλων των μορφών απασχόλησης και τον περιορισμό της πρόσβασής τους στη δικαιοσύνη.
Οι γυναίκες αποκλείστηκαν επίσης από τους αθλητικούς χώρους, τα χαμάμ, τα μουσεία, τα πάρκα ή τα κέντρα αισθητικής, ενώ και η πρόσβαση στο χώρο εργασίας περιορίστηκε σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό, σβήνοντας σιγά σιγά από το κάδρο την παρουσία των γυναικών στους δημόσιους χώρους υπό την διακυβέρνηση των Ταλιμπάν.
Αυτό το ζήτημα της μεταχείρισης των γυναικών είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων με τη διεθνή κοινότητα που αντιμετωπίζει το Αφγανιστάν, την κυβέρνηση του οποίου δεν έχει αναγνωρίσει μέχρι σήμερα καμία χώρα.
Ίσως το πιο ανησυχητικό από όλα αυτά να είναι η απαγόρευση από τους Ταλιμπάν της φοίτησης των κοριτσιών σε σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η ζημιά που προκαλείται από την απαγόρευση –τόσο σε μια ολόκληρη γενιά κοριτσιών όσο και στο μέλλον της χώρας– μπορεί να γίνει εύκολα μη αναστρέψιμη.
Εκτός από κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο αποκλεισμός κοριτσιών και γυναικών από το Αφγανιστάν από την εκπαίδευση είναι εξαιρετικά κοντόφθαλμος, καθώς οι δυνατότητές τους θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την ανοικοδόμηση της χώρας. Αυτή η έλλειψη προοπτικής για τα κορίτσια στο Αφγανιστάν πιέζει ακόμη περισσότερο τις οικογένειες που έχουν πληγεί από την κρίση.
Η απαγόρευση της εκπαίδευσης συνδέεται με αύξηση 25% στο ποσοστό των παιδικών γάμων, που τείνει να ακολουθείται και από μια πρόωρη εγκυμοσύνη. Αυτά τα παιδιά θα γεννηθούν από μητέρες που είναι αναλφάβητες, κάτι που σίγουρα δεν εξυπηρετεί το μακροπρόθεσμο συμφέρον του Αφγανιστάν.

Για τους γνωρίζοντες την ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας το έμφυλο αυτό απαρτχάιντ των Ταλιμπάν δεν έχει καμία βάση στην αφγανική κουλτούρα με το Αφγανιστάν να είναι σήμερα παγκοσμίως η μόνη μουσουλμανική χώρα που απαγορεύει στα κορίτσια και τις γυναίκες να πηγαίνουν σχολείο.
Στην πραγματικότητα, η εκπαίδευση για όλους αποτελεί θεμελιώδης αρχή στο Ισλάμ. Όπως υπενθύμισε πρόσφατα στον κόσμο η Αναπληρώτρια Γενική Γραμματέας του ΟΗΕ, Amina J. Mohammed , ο Προφήτης Μωάμεθ είπε ότι «η αναζήτηση γνώσης είναι υποχρεωτική για κάθε μουσουλμάνο», συμπεριλαμβανομένων ανδρών και γυναικών, αγοριών και κοριτσιών.
Η καταστροφή που συντελείται αυτές τις μέρες, δεν αφορά μόνο το Αφγανιστάν, αλλά θεωρείται βόμβα στα θεμέλια του Ισλάμ. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμα και συντηρητικοί αρθρογράφοι του Al Jazeera θεωρούν εφιαλτική την εξέλιξη της απομάκρυνσης των γυναικών από την εκπαίδευση, καθώς «υπομονεύει περαιτέρω την ελάχιστη ελπίδα για πρόοδο που είχε απομείνει στη χώρα».

Ανεξάρτητα από το τι λένε οι κληρικοί στην Κανταχάρ, οι Αφγανοί σε όλη τη χώρα θέλουν οι γιοι και οι κόρες τους να λάβουν εκπαίδευση. Ένας έντονα ανεξάρτητος λαός, οι Αφγανοί ενδιαφέρονται βαθιά για την ευημερία των οικογενειών τους, των κοινοτήτων τους και της χώρας τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι οργανισμοί που παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης και τηλεμάθησης στο Αφγανιστάν αγωνίζονται να ανταποκριθούν σε αυτή τη ζήτηση. Και οι ισχυρές μαρτυρίες κοριτσιών από το Αφγανιστάν που επηρεάστηκαν από την απαγόρευση, που κοινοποιήθηκαν ως μέρος της εκστρατείας #AfghanGirlsVoices του Education Cannot Wait , καταδεικνύουν την επιθυμία τους να σπουδάσουν.

Η αλήθεια για το Αφγανιστάν είναι πολύ διαφορετική από αυτή που συνήθως παρουσιάζεται στα Μέσα ενημέρωσης. Η χώρα έχει μια αξιοσημείωτη πολιτιστική και εθνοτική τους ποικιλομορφία – μιλιούνται πάνω από 30 διαφορετικές γλώσσες – και όλοι μαζί θεωρούν ότι είναι Αφγανοί. Αυτός ο σπάνιος συνδυασμός υπερηφάνειας, ταπεινότητας και ανεκτικότητας είναι ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό του αφγανικού λαού, ο οποίος απέχει πολύ από το να μοιάζει με τη συχνή παρουσίασή του ως μία φονταμενταλιστική μονολιθική χώρα καρφωμένης στο παρελθόν.

Για να βοηθήσει τη συντριπτική πλειονότητα των Αφγανών που δεν υποστηρίζουν αυτές τις πολιτικές διακρίσεων που επιβάλλουν οι Ταλιμπάν, το Education Cannot Wait προσφέρει χιλιάδες τάξεις εκπαίδευσης εκτός του επίσημου εκπαιδευτικού συστήματος – σε πολλές από τις πιο απομακρυσμένες και υποεξυπηρετούμενες περιοχές της χώρας. Με τη βοήθεια του τοπικού πληθυσμού και στρατηγικών εταίρων, τα προγράμματα αυτά έχουν φτάσει σε περισσότερα από 200.000 παιδιά και εφήβους, εκ των οποίων σχεδόν το 60% είναι κορίτσια.
Οι υπηρεσίες του ΟΗΕ και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών θα πρέπει να συνεργαστούν για την επέκταση της μη τυπικής εκπαίδευσης στο Αφγανιστάν ανταποκρινόμενοι στη συντριπτική ζήτηση για μάθηση με βάση την κοινότητα. Εναλλακτικές λύσεις υπάρχουν στο διαδίκτυο, αλλά αυτές είναι μόνον για τις έφηβες Αφγανές που έχουν πρόσβαση στο ίντερνετ. Η διαδικτυακή γνώση πάντως δεν αλλάζει το γεγονός πως τα κορίτσια υστερούν ακαδημαϊκά σε σχέση με τα αγόρια και επίσης δεν κοινωνικοποιούνται.
Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Μια ολόκληρη γενιά κοριτσιών κινδυνεύει να χάσει την εκπαίδευση. Και το μέλλον μιας ολόκληρης χώρας τίθεται σε κίνδυνο από διατάγματα χωρίς βάση στο Ισλάμ. Μια κοινωνία αναλφάβητων θα αντιμετωπίζει πάντα τον κίνδυνο να μείνει στάσιμη» και αυτό είναι κάτι που σίγουρα δεν αξίζει τόσο για την πλούσια σε ιστορία και πολιτισμό χώρα όσο και για την παγκόσμια κοινότητα αφού η ύπαρξη ενός σταθερού Αφγανιστάν είναι προς το συμφέρον της διεθνούς κοινότητας στο σύνολό της, για την πρόληψη της περιφερειακής αστάθειας, των τρομοκρατικών απειλών, του αναγκαστικού εκτοπισμού και της αντικανονικής μετανάστευσης.