PLUS
Ο ζεστός μήνας Αύγουστος μας αποχαιρετά σε λίγες μέρες και μαζί του τελειώνουν και οι ξέγνοιαστες μέρες των παιδιών, δίνοντας τη… σκυτάλη στον Σεπτέμβριο που φέρνει και το πρώτο κουδούνι στα σχολεία!
Της Αλεξίας Σβώλου
Τα…γόνιμα νηπιαγωγεία της Άγονης Γραμμής των νησιών μας φανερώνουν ένα εκπαιδευτικό σύστημα που «αγκαλιάζει» τα παιδιά με φροντίδα η οποία ξεπερνά το αυστηρό ωράριο του σχολείου!
Η άλλη όψη της εκπαίδευσης ανθεί στα μικρά νησιά της άγονης γραμμής. Εκεί είναι αφιερωμένο σήμερα το οδοιπορικό της «Μ». Εκεί, στα σχολεία με τους λίγους μαθητές, χάρη σε χαρισματικούς καθηγητές που συχνά επιλέγουν να υπηρετήσουν την εκπαίδευση σε τόσο μικρούς τόπους αλλά και στους ισχυρούς δεσμούς που αναπτύσσονται ανάμεσα στις οικογένειες των μικρών κοινωνιών, το εκπαιδευτικό σύστημα «αγκαλιάζει» τα παιδιά με φροντίδα η οποία ξεπερνά το αυστηρό ωράριο του σχολείου.
Ενασχόληση
Η διαφορά ξεκινά από το γεγονός ότι οι εκπαιδευτικοί ασχολούνται ενεργά με τα παιδιά ακόμα και μετά το κουδούνι στο σχόλασμα, αφού όλοι ζουν σε έναν μικρό τόπο, οπότε οι δάσκαλοι γίνονται δεύτεροι γονείς για τους μαθητές τους. Μια άλλη διαφορά έγκειται στην ευελιξία που μπορούν να έχουν αυτά τα σχολεία, καθώς βρίσκονται πολλά ναυτικά μίλια μακριά από το κέντρο της Αθήνας, εκεί που θεσπίζονται οι αυστηροί κανόνες. Στα μικρά νησιά, οι κανόνες τροποποιούνται ανάλογα με τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, και ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το νηπιαγωγείο στην Ηρακλειά, με τους μόλις 80 μόνιμους κατοίκους, που λειτουργεί και σαν βρεφονηπιακός και σαν παιδικός σταθμός, «τρία σε ένα». Βρεθήκαμε μαζί με τους εθελοντές της «Σύμπλευσης» στα νησιά των μικρών Κυκλάδων, και ένας από τους σταθμούς μας στην εθελοντική δράση των δωρεάν ιατρικών προληπτικών εξετάσεων του διάπλου 2022 ήταν η ειδυλλιακή Ηρακλειά με τα καταπράσινα νερά στο λιμάνι.
Μεταξύ των 80 κατοίκων και ένα νεαρό ζευγάρι, η Άννα και ο Δημήτρης, οι οποίοι πριν από έξι μήνες απέκτησαν τον γιο τους, ένα μωράκι με φαφούτικο χαμόγελο που θα βαφτιστεί Σωκράτης. Τους πέτυχα στην απογευματινή βόλτα τους στο λιμάνι, ένα ηλιόλουστο απόγευμα της διήμερης δράσης της Σύμπλευσης στο νησί, και μου είπαν ότι θα μείνουν στην Ηρακλειά για τα πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού και θα σκεφτούν τι θα κάνουν αφού τελειώσει εκεί το δημοτικό.
Ηρακλειά
Ξέροντας ότι η Ηρακλειά δεν διαθέτει παιδικό ούτε βρεφονηπιακό σταθμό, ρώτησα πότε θα πάει ο μικρός σχολείο, και η απάντηση ήταν ότι πριν γίνει δύο ετών, θα ξεκινήσει να πηγαίνει στο νηπιαγωγείο του νησιού, μαζί με άλλα παιδάκια που επίσης είναι κάτω των έξι ετών. Ο μικρός όπως και τα άλλα παιδάκια που θα έπρεπε υπό κανονικές συνθήκες να εγγραφούν σε βρεφονηπιακό ή παιδικό σταθμό θα πάνε όλα μαζί στο νηπιαγωγείο για όσες ώρες καθημερινά αντέχει το καθένα, ώστε εκεί το μάθημα, το παιχνίδι και η διάδραση με τους άλλους λιλιπούτειους μαθητές να τα βοηθήσουν στην κοινωνικοποίησή τους, να τους δώσουν ερεθίσματα και να τα διδάξουν πράγματα που θα τους φανούν χρήσιμα στη μετέπειτα πορεία τους. Παράλληλα οι γονείς θα έχουν λίγο χρόνο είτε προσωπικό είτε για να εργαστούν.
Μετά την τηλεκπαίδευση και τον εγκλεισμό που έζησαν οι μαθητές, η ιδέα μου φάνηκε φανταστική και έμαθα ότι υιοθετείται και από άλλα μικρά νησιά. Ενδεικτικά, εκτός από την Ηρακλειά των 80 μόνιμων κατοίκων που το καλοκαίρι όταν κλείσουν τα σχολεία αποκτά πληθυσμό 1.500 παραθεριστών, «γόνιμα» νηπιαγωγεία για τα παιδάκια διαφορετικών ηλικιών λειτουργούν και στη Σχοινούσα των 200 μόνιμων κατοίκων, που το καλοκαίρι φιλοξενεί 3.000 παραθεριστές, αλλά και στο Κουφονήσι των 300 μόνιμων κατοίκων, που μέσα στους καλοκαιρινούς μήνες αποκτά πληθυσμό 5.000 ατόμων.
Στα «γόνιμα» και διαφορετικά νηπιαγωγεία, η επαφή των παιδιών με άλλα διαφορετικής ηλικίας, πέρα από «βάλσαμο» για την εκπαιδευτική διαδικασία και τη συναισθηματική και κοινωνική τους ανάπτυξη, είναι και εξαιρετική αφορμή για την επαφή τους με κοινά παθογόνα που κυκλοφορούν στον παιδικό πληθυσμό. Ας μην ξεχνάμε πως λόγω της χρήσης μάσκας στο σχολικό περιβάλλον την προηγούμενη χρονιά, τα παιδιά στο εξωσχολικό περιβάλλον κολλούν όλες τις πιθανές και απίθανες ιώσεις επειδή έχουν ζήσει σε αποστειρωμένο περιβάλλον.
Ισοτιμία
Η αξία αυτού του διαφορετικού σχολείου που προσφέρει ισότιμα σε όλα τα παιδιά, από μωρά μέχρι εφήβους, τη δυνατότητα να έχουν πρόσβαση στη βασική συμβουλή των παιδιάτρων «παίξε – λερώσου», αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα αν αναλογιστούμε πως η έλλειψη παιδικών σταθμών στα μικρά νησιά αποτελεί διαχρονικά πληγή για την πατρίδα μας. Με εξαίρεση δύο παιδικούς σταθμούς που έχουν γίνει στην Πάτμο και στους Λειψούς, τα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων δεν έχουν τέτοια δομή, ανάμεσά τους και η Αμοργός των 2.000 μόνιμων κατοίκων, που βουλιάζει με 70.000 επισκέπτες το καλοκαίρι, η οποία δεν διαθέτει παιδικό σταθμό.
