PLUS
Μία μία οι ευρωπαϊκές χώρες βιώνουν την ψυχρολουσία ενός δυσθεώρητα υψηλού ποσοστού της εκάστοτε ακροδεξιάς στις εκλογές, γεγονός που δεν είναι πια… σύμπτωση ή κακή συγκυρία, αλλά μαζικό, ευρύ, πανευρωπαϊκό φαινόμενο
Του ΝΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ
Όσοι μεγαλώσαμε τους νεότερους χρόνους με την εικόνα μιας ηπείρου που ήταν γνωστή για τον αριστερόστροφο ακτιβισμό των νέων, μάλλον θα πρέπει σιγά σιγά να αναθεωρούμε αυτή την άποψή μας καθώς οι τελευταίες δημοσκοπήσεις και τα εκλογικά αποτελέσματα καταγράφουν την τάση οι νέοι να τροφοδοτούν την άνοδο της ακροδεξιάς από τη Γαλλία μέχρι τη Σουηδία και την Ολλανδία. Και αυτό συμβαίνει σε μια χρονική συγκυρία όπου στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού φαντάζει ως πολύ πιθανό να επιστρέψει ο Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Κοινή διαπίστωση ότι οι νέοι στην Ευρώπη ανταποκρίνονται στις «Σειρήνες» των ακροδεξιών κομμάτων, τα οποία δείχνουν να έχουν μια ιδιαίτερη δυναμική αναδεικνύοντας νεαρά στελέχη που αξιοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και υπόσχονται ότι δεν θα ακολουθήσουν την πεπατημένη στην πολιτική η οποία έχει «κουράσει».
Υψηλά ποσοστά
Στην Ολλανδία, για παράδειγμα, η ανάδειξη του κόμματος του Γκερτ Βίλντερς στην πρώτη θέση στηρίχθηκε στο υψηλό ποσοστό που έλαβε στις ηλικίες 18-34 ετών. «Ψήφισα τον Βίλντερς και πολλοί από τους φίλους μου τον ψήφισαν επίσης», λέει ο 24χρονος Γκέραλντ από το Άμστερνταμ στον Guardian, «επειδή δεν θέλω να ζήσω για πάντα με τους γονείς μου. Θέλω το δικό μου σπίτι και να μπορώ να φροντίζω την οικογένειά μου αργότερα. Ο Βίλντερς θέλει να διορθώσει τη στεγαστική κρίση και να βελτιώσει την υγειονομική μας περίθαλψη. Αυτά είναι τα πιο σημαντικά θέματα για μένα», εξηγεί.
Σε αυτή την ηλικιακή ομάδα στοχεύει και στην Αυστρία το Κόμμα της Ελευθερίας για τις φετινές εθνικές εκλογές, ενώ στη Γαλλία έχει αναδειχθεί ως πρόεδρος του ακροδεξιού κόμματος της οικογένειας Λεπέν, Εθνικός Συναγερμός, ο 28χρονος Ζορντάν Μπαρντελά, σύντροφος της ανιψιάς της Μαρίν Λεπέν, που πρόσφατα συμπεριελήφθη στις 50 κορυφαίες προσωπικότητες της Γαλλίας από το «Le Journal du Dimanche». Σημειωτέον πως στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών της Γαλλίας, το περασμένο έτος, η Μαρίν Λεπέν κέρδισε το 39% των ψήφων από άτομα ηλικίας 18-24 ετών και το 49% στις ηλικίες 25-34.
Στη Γερμανία και ειδικότερα στις τοπικές εκλογές της Βαυαρίας η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), η οποία ελέγχεται για τις σχέσεις της με τη ριζοσπαστική ακροδεξιά και τα νεοφασιστικά κινήματα, όπως αυτό των «Πολιτών του Ράιχ», κατάφερε πέρυσι να έρθει πρώτη στους ψηφοφόρους κάτω των 25 ετών (συνολικά ήρθε τρίτη) και τώρα ελπίζει ότι η δυναμική της μεταξύ των νέων θα την οδηγήσει στην πρώτη θέση στις εκλογές του φθινοπώρου σε Βρανδεμβούργο, Σαξονία και Θουριγγία.
Το επόμενο «σοκ» ήρθε από τις εκλογές στην Πορτογαλία, όπου οι δημοσκοπήσεις προέβλεπαν μάχη στήθος με στήθος μεταξύ της (κεντροδεξιάς) συμμαχίας γύρω από τους Σοσιαλδημοκράτες και των (κεντροαριστερών) Σοσιαλιστών, αλλά τελικά η μεγάλη έκπληξη των εκλογών ήταν η κατακόρυφη άνοδος του ακροδεξιού Chega (Αρκετά!), το οποίο ήταν η επιλογή μεταξύ των ψηφοφόρων ηλικίας 18-34 ετών με 22,5%. Και το Chega αξιοποίησε στο έπακρο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με κορυφαία παρουσία την 25χρονη Ρίτα Ματίας η οποία έσπασε τα κοντέρ με 3.600.000 θεάσεις, σε μια χώρα με πληθυσμό 10.000.000, ανεβάζοντας χιουμοριστικά βίντεο στο Instagram, όπως αυτό με τον 41χρονο ηγέτη του κόμματος, Αντρέ Βεντούρα, να φοράνε γυαλιά ηλίου.
Επίσης, στη γειτονική μας Ιταλία, όπου θριάμβευσε η Τζόρτζια Μελόνι, το κόμμα της ήταν το δημοφιλέστερο μεταξύ των κάτω των 35 ετών ψηφοφόρων, με ποσοστό 22%. Και στην Ισπανία το μερίδιο του υπερσυντηρητικού κόμματος Vox σε ψήφους κάτω των 35 ετών αυξήθηκε από 22% τον Απρίλιο του 2019 σε 34% τον Νοέμβριο του 2022, απηχώντας το εκλογικό σώμα στο σύνολό του. Υποχώρησε τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται στο 27%. Τέλος, στις εκλογές του 2022 στη Σουηδία το 22% του εκλογικού σώματος στις ηλικίες 18-21 ψήφισε υπέρ των ακροδεξιών Σουηδών Δημοκρατών, έναντι 12% το 2018.
Στροφή της νεολαίας
Η στροφή των νέων στην ακροδεξιά είναι ένα φαινόμενο που όσο πάει και παγιώνεται, με τους ειδικούς αναλυτές να προσπαθούν να το εξηγήσουν ως φαινόμενο θεωρώντας πως μπροστά σε ένα αβέβαιο μέλλον η ψήφος τους προς την ακροδεξιά είναι η «ασφάλεια διαβίωσης».
Μάλιστα, η ολλανδική λέξη bestaanszekerheid μεταφράζεται περιφραστικά ως «ζωή με επαρκές και προβλέψιμο εισόδημα, ικανοποιητικό σπίτι, επαρκή πρόσβαση στην εκπαίδευση και στην υγειονομική περίθαλψη και ένα “μαξιλάρι” ενάντια σε απροσδόκητα ενδεχόμενα», και αυτά τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν καθοδηγούν την ψήφο των νέων απέναντι στην «αιώνια λιτότητα» που έχουν επιβάλει τα κυβερνητικά σχήματα στην Ευρώπη.
Όλοι αυτοί οι νέοι δεν αισθάνονται «ρατσιστές» επειδή επέλεξαν να υποστηρίξουν ένα ακροδεξιό κόμμα, αισθάνονται ανασφαλείς και η οικονομική αυτή ανασφάλεια φαίνεται ότι είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας των επιλογών τους.
Στον αντίποδα, τα ακροδεξιά κόμματα δείχνουν να πείθουν τους νέους ότι προσφέρουν μια αξιόπιστη εναλλακτική για την οικονομία. Και κατορθώνουν να την επικοινωνούν με εξίσου νέους, συχνά χαρισματικούς πολιτικούς, ανθρώπους που μιλούν τη γλώσσα των νέων χρησιμοποιώντας στο έπακρον τη δύναμη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Παράδειγμα ο Σλαβομίρ Μέντζεν, ο 37χρονος ηγέτης του ακροδεξιού Konfederacj της Πολωνίας, με 800.000 ακολούθους στο TikTok.
Καθώς λοιπόν οι νεότεροι ψηφοφόροι έχουν μεγαλώσει με τα ακροδεξιά κόμματα ως μέρος της ζωής τους, απαλλαγμένοι από το στίγμα του φασισμού που έφεραν πάνω τους οι μεταπολεμικές γενιές, αναζητούν μια άλλη πρόταση για μια καλύτερη ζωή, που τα μετριοπαθή κόμματα δεν καταφέρνουν να τους δώσουν.
Οι κοινωνίες σήμερα δεν έχουν καμία σχέση με τις κοινωνίες ακόμη και της δεκαετίας του 1960 και του 1970. Τις εποχές εκείνες τα κόμματα της Αριστεράς είχαν μια εργατική βάση, η οποία στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχει αποδυναμωθεί σημαντικά. Επιπλέον, ο πολιτικός λόγος τους έχει υιοθετηθεί εδώ και πολλά χρόνια από τα συντηρητικά κόμματα υπό το πρίσμα ενός νέου φιλελευθερισμού ο οποίος αντιλαμβάνεται ως ανάπτυξη οποιαδήποτε επικερδή οικονομική δραστηριότητα μπορεί να φέρει κέρδος, ανεξαρτήτως του ποιος μπορεί να ωφελείται και ποιες μπορεί να είναι οι επιπτώσεις που αυτή θα έχει στην οικονομία και την ευρύτερη κοινωνία. Μια ανάπτυξη που απολαμβάνουν όσοι ελέγχουν το κεφάλαιο και την αγορά, να αναπτύσσονται οικονομικά χωρίς όρια, κανόνες και φραγμούς.
Έτσι λοιπόν ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού που βρίσκεται και νιώθει αποκλεισμένο από τα οφέλη της οικονομικής ανάπτυξης εύλογα στρέφεται προς τα πιο αντισυστημικά – ριζοσπαστικά κόμματα, τα οποία είναι σε θέση να ικανοποιήσουν τον θυμό του για την οικονομική ανέχεια, την κοινωνική αδικία και τον αποκλεισμό που υφίσταται.
Παγκοσμιοποίηση
Οι επικρατούσες συνθήκες χωρίς ελέγχους και φραγμούς της αγοράς, με την απόλυτη ελευθερία στη διακίνηση του κεφαλαίου και των εργατικών χεριών, που επιτρέπουν στην εποχή της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας τη συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια μιας μικρής ολιγαρχίας -οδηγώντας αφενός τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών στη φτώχεια και αφετέρου τον πλανήτη στην υποβάθμιση και την εξάντληση των φυσικών πόρων, καθώς και σε μη αντιστρεπτές κλιματικές αλλαγές-, είναι η γενεσιουργός αιτία αυτής της στροφής προς την άκρα Δεξιά που εκμεταλλευόμενη τα σκάνδαλα, τους χρηματισμούς, τις κομπίνες, τα ψέματα, τις φούσκες, τις απάτες, και τα πολύ βρώμικα πια, κοινά οικονομικά μυστικά αφαιρεί με τον λόγο της, που συνοδεύεται από οξύτατη κριτική στα πάντα και λεκτικές κραυγές, από τα συστημικά κόμματα το όποιο κύρος αξίζουν να έχουν και αποκτά επιρροή πολύ πέραν των ψηφοφόρων της.
Όπως δημοσιεύθηκε στην “MΠΑΜ στο ρεπορτάζ” που κυκλοφορεί
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Εκλογές στη Ρωσία: Πού «κλειδώνει» το ποσοστό του Πούτιν
Έκτακτο ψήφισμα της ΝΔ στο ΕΛΚ για τον Μπελέρη
