PLUS
Του Βαγγέλη Τριάντη
Μία απίστευτη υπόθεση νόμιμης φοροαποφυγής και κερδοσκοπίας σε βάρος ανυποψίαστών πελατών φέρνει στο φως της δημοσιότητας το ereportaz.gr. Τράπεζες, offshore εταιρείες και πελάτες που έχασαν τα χρήματά τους επενδύοντας σε σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα δίχως να το γνωρίζουν, συνθέτουν το «παζλ» της συγκεκριμένης ιστορίας.
Η υπόθεση αφορά την Alpha Bank. Μία από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες η οποία ανακεφαλαιοποιήθηκε με χρήματα του ελληνικού λαού. Μεταξύ των ετών 2003-2007 η Alpha Bank εξέδωσε μία σειρά από δομημένα ομόλογα, τα οποία φέρουν τον χαρακτηρισμό «perpetual». Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά στον «διακριτικό τους τίτλο» είναι τα λατινικά κεφαλαία γράμματα «XS». Οι τίτλοι αυτοί χαρακτηρίζονται και ως «υβριδικοί» και δεν έχουν καμία σχέση με τα παραδοσιακά ομόλογα που όλοι γνωρίζουμε.
Τα προϊόντα αυτά είναι συνήθως ομόλογα αορίστου χρόνου. Για παράδειγμα ορισμένα από αυτά μπορεί να λήγουν έπειτα από 40 ή ακόμη και 50 χρόνια. Μία βασική τους διαφορά με τα συνηθισμένα ομόλογα είναι ότι δεν εγγυώνται την επιστροφή του ποσού της αρχικής καταβληθείσας αξίας. Και επιπλέον η Τράπεζα μπορεί ανά πάσα ώρα και στιγμή να ανακαλέσει το ομόλογο ακόμη και αν βρίσκεται στο 50%, 60% ή ακόμη και 70% της αρχικής καταβληθείσας αξίας. Πιο απλά, οποιοσδήποτε επενδύσει σε ένα τέτοιο προϊόν μπορεί ανά πάσα και ώρα και στιγμή να χάσει το αρχικό του κεφάλαιο. Τα προϊόντα αυτά δεν εγγυώνται επιστροφή του κεφαλαίου στην αρχική του αξία.
Τα προϊόντα αυτά είναι ιδιαίτερα σύνθετα. Για να παρακολουθήσει κανείς την πορεία τους πρέπει να διαθέτει εξειδικευμένες χρηματοοικονομικές γνώσεις. Για την έκδοση αυτών των τίτλων η Alpha Bank, χρησιμοποίησε μία θυγατρική της εταιρεία την «Alpha Jersey» με έδρα τη νήσο Jersey. Στη συνέχεια μέσω διαφόρων οδών διέθεσε τα προϊόντα αυτά στο επενδυτικό κοινό. Είτε μέσω υποκαταστημάτων, είτε μέσω του Τμήματος Private Banking σε ιδιώτες, είτε ακόμη και σε ασφαλιστικά ταμεία. Ωστόσο, αρκετοί από τους πελάτες δεν γνώριζαν με τι ακριβώς είχαν να κάνουν όπως επίσης και την επικινδυνότητα της συγκεκριμένης επένδυσης.
Ο δικηγόρος – οικονομολόγος Γιάννης Κυριακόπουλος που έχει ασχοληθεί με μία σειρά από τέτοιου είδους υποθέσεις αναφέρει χαρακτηριστικά στο ereportaz.gr, «είναι πραγματικά αμφίβολο, εάν όλοι αυτοί οι άνθρωποι, που αγόραζαν ομόλογα της ALPHA BANK, με το δέος που προκαλεί στον μέσο αποταμιευτή το όνομα της Τράπεζας στην οποία ενδεχομένως κι έχουν εναποθέσει προς φύλαξη κατ’ αρχήν τα χρήματά τους, είχαν την δυνατότητα να κατανοήσουν ότι το ίδιο το «ομόλογο» που η Τράπεζα είχε εκδώσει η ίδια, με δική της εγγύηση, και ότι θα «λήξει» είχε στην πραγματικότητα τα εξής χαρακτηριστικά: Ήταν άληκτο, δηλαδή δεν υπήρχε ημερομηνία λήξεως, ούτε φυσικά εγγύηση, εκδότης δεν ήταν η ίδια αλλά μια θυγατρική της με έδρα σε «φορολογικό παράδεισο», η εγγύηση που αναφέρεται ισχύει μόνον αν ο εκδότης αποδεχτεί να πληρώσει, δηλαδή Alpha Jersey ειδάλλως εγγύηση δεν υφίσταται, οι τόκοι μπορούν να ανασταλούν εάν η Τράπεζα αντιμετωπίσει κεφαλαιακό πρόβλημα, οι κάτοχοι τέτοιων τίτλων σε περίπτωση εκκαθάρισης κατανέμονται στο τέλος των πιστωτών, δίχως κανένα προνόμιο».
Νόμιμη φοροαποφυγή της Τράπεζας;
Ο τρόπος με τον οποίο λειτούργησε η Τράπεζα για την έκδοση αυτών των ομολόγων, ήταν απλός αλλά αρκετά ευφυής. Μία εταιρεία της «Alpha Jersey» με μετοχικό κεφάλαιο 10.000 GBP, (δηλαδή 15.000 ευρώ), εξέδωσε ομόλογα 1 δισ. ευρώ. Για την δραστηριότητα της αυτή δεν κατέβαλε κανένα απολύτως φόρο, καθώς φορολογήθηκε με συντελεστή 0%.
Δεν αρκέστηκε όμως μόνο σε αυτό. Το 2010, η Τράπεζα προέβη σε εξαγορά των ομολόγων της «Alpha Jersey». Της θυγατρικής της δηλαδή εταιρείας. Η αξία των ομολόγων αυτών ανέρχονταν σε περίπου 300 εκατ. ευρώ. Η αγορά έγινε στην ονομαστική αξία έκδοσης τους, δηλαδή στο 100% της αξίας τους και όχι στην τρέχουσα αγοραία αξία η οποία τότε δεν ξεπερνούσε το 50%. Η κίνηση αυτή είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί η κεφαλαιακή υγεία της Τράπεζας, δίχως όμως να γίνει το παραμικρό. Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο οι μέτοχοι της Τράπεζας αντιλήφθηκαν κάτι τέτοιο.
Λίγους μήνες μετά η «Alpha Jersey», ανακοίνωσε ότι «λόγω της επιβάρυνσης της οικονομικής της κατάστασης δεν θα πληρώσει τοκομερίδια». Πιο απλά πλήρωσε πρώτα στο ακέραιο τα ομόλογα που η ίδια κατείχε και τα οποία αποτελούσαν το 1/3 του συνόλου των ομολόγων που η ίδια είχε εκδώσει και ανακοίνωσε στη συνέχεια την αδυναμία της να πληρώσει τόκο στους υπόλοιπους.
Δύο χρόνια μετά, το 2012, η «Alpha Jersey» κατέθεσε στην Alpha Bank πρόταση εξαγοράς στο 40% της αξίας των τίτλων που είχε εκδώσει. Το 2013 ήταν η σειρά της «Alpha Bank» να κάνει εκ νέου πρόταση εξαγοράς των τίτλων αυτών στο 35% της αρχικής τους αξίας. Για να γίνει πιο κατανοητό, η θυγατρική «Alpha Jersey», με τα γνωστά φορολογικά πλεονεκτήματα πουλά τα ομόλογα της τα οποία επαναγοράζονται στο 35% της αξίας τους από τη μητρική «Alpha Bank». Κάτι που συνεπάγεται έκδοση της αρχικής ονομαστικής έκδοσης.
«Η Τράπεζα δανείζεται με το ένα χέρι στο 100%, φοροαποφεύγει νόμιμα για την προμήθεια της πώλησης στον αδαή πελάτη και όταν δεν χρειάζεται πλέον τον ιδιώτη δανειστή της και προσφεύγει πλέον στην κρατική χρηματοδότηση-ανακεφαλαιοποίηση μέσω του Μνημονίου (ΤΧΣ) επιστρέφει στον ιδιώτη δανειστή της μόλις το 35% κι αν», επισημαίνει στο ereportaz.gr ο κ. Κυριακόπουλος. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, οι κινήσεις αυτές επικροτούνται από την ΤτΕ, ως «επιτυχής διαχείριση παθητικού».
Πάγια τακτική των Τραπεζών
Σε ανάλογες κινήσεις έχουν προβεί κατά το παρελθόν όλες οι αποκαλούμενες σήμερα «συστημικές» Τράπεζες. Την περίοδο 2002-2008 χρησιμοποίησαν τη δυνατότητα που τους δόθηκε από την ΤτΕ, με Πράξη του ίδιου του Διοικητή τους, να προβούν σε έκδοση «υβριδικών» ομολόγων προς ενίσχυση των ιδίων τους κεφαλαίων. Οι Τράπεζες δημιούργησαν μέσω θυγατρικών τους τα προϊόντα αυτά μοχλεύοντας ουσιαστικά στοιχεία του ενεργητικού τους, δίχως όμως οι πελάτες τους να ενημερωθούν ποτέ για την επικινδυνότητα των επενδύσεών τους.
«Στις πλείστες περιπτώσεις που γνωρίζουμε, ουδέποτε οι πελάτες λάμβαναν τις εκ του Νόμου απαιτούμενες πληροφορίες, όπως προβλέπεται από την κείμενη Νομοθεσία , την MIFID κλπ. Ειδικότερα πάνω σε αυτό το θέμα υπάρχουν στα γραφεία μας σημαντικότατες γνωμοδοτήσεις προς χρήση των πελατών μας και σημαντικότατη Νομολογία ελληνικών και ευρωπαϊκών Δικαστηρίων», υπογραμμίζει στο ereportaz.gr, ο κ. Κυριακόπουλος.
Αρκετές από τις υποθέσεις αυτές έχουν φτάσει και στη Δικαιοσύνη και δεν είναι λίγοι αυτοί που έχουν δικαιωθεί στα ελληνικά δικαστήρια. Αν και τις περισσότερες φορές τα τραπεζικά ιδρύματα προτιμούν να κλείνουν τις υποθέσεις αυτές εξωδικαστικά.
«Καταθέτουμε λοιπόν μαζικές κατά των Τραπεζών που διέθεσαν τα Ομόλογα αυτά της ALPHA BANK, όπως επίσης και των άλλων τριών συστημικών Τραπεζών», καταλήγει ο κ. Κυριακόπουλος.
Τι απαντά η Τράπεζα
Το ereportaz.gr επικοινώνησε με την Alpha Bank και έθεσε συγκεκριμένα ερωτήματα. Από την πλευρά της Τράπεζας η απάντηση έχει ως εξής:
«Η Τράπεζα παρέχει επενδυτικές υπηρεσίες, λειτουργώντας πάντοτε στο πλαίσιο της ισχύουσας νομοθεσίας, και λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις ειδικότερες απαιτήσεις των Πελατών της, τους οποίους ενημερώνει με τρόπο σαφή και εκτενή περί των χρηματοπιστωτικών μέσων, στα οποία ενδιαφέρονται να επενδύσουν, συμπεριλαμβανομένων και των πιθανών κινδύνων που ενέχονται σε αυτά.
Η Τράπεζα είναι πάντοτε στη διάθεση των Πελατών της και ανταποκρίνεται απευθείας σε πιθανά ερωτήματα ή και ενστάσεις τους».
