Στην αρχαία πόλη-λιμάνι της Καισάρειας (ανάμεσα σε Τελ Αβίβ και Χάιφα), έγινε η ανακάλυψη μέρους μίας μεγάλης επιγραφής που ήταν γραμμένη στα αρχαία ελληνικά.Αυτή τη στιγμή βρίσκεται υπό τη μελέτη του επιγραφολόγου Δρ. Λία Ντι Σένι από το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας του Εβραϊκού Πανεπιστημίου.
Ο Δρ. Πίτερ Γκέντελμαν, διευθυντής της ανασκαφής από την Αρχή Ισραηλινών Αρχαιοτήτων, χαρακτήρισε το εύρημα ως «εξαιρετικής σημασίας και εξήγησε πως η επιγραφή έχει υποστεί μεγάλη ζημιά από μία βυζαντινή κατασκευή που έγινε επάνω της.
Η ομάδα αρχαιολόγων περιμένει ακόμη την πραγματογνωμοσύνη του Σένι για τη δύσκολη – καθώς λείπουν πολλά γράμματα – αποκρυπτογράφηση του αρχαίου ελληνικού κειμένου, ενώ ο Γκέντελμαν ανέφερε ότι υπάρχουν αρκετά ορατά γράμματα και, απ’ ό,τι φαίνεται, είναι μία πολύ μεγάλη και σύνθετη επιγραφή.
Ταυτόχρονα με την ελληνική επιγραφή, ανακαλύφθηκε και ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό, το οποίο χρονολογείται από τον 2ο ή 3ο αιώνα. Είναι ένα από τα λίγα σωζόμενα δείγματα ψηφιδωτών από τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο στο Ισραήλ και η χειροτεχνία του συγκρίνεται από τους αρχαιολόγους με την τεχνική που συναντάται στην Αντιόχεια. Το ψηφιδωτό χρονολογείται από την εποχή που η περιοχή αποτελούσε το διοικητικό κέντρο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην επαρχία της Ιουδαίας. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στην πολυεπίπεδη παράκτια πόλη, οι αρχαιολόγοι έχουν φέρει στο φως άφθονα στοιχεία από τις περιόδους της Ηρωδιανής Δυναστείας και των Σταυροφόρων.
«Αυτή η περίοδος δεν συναντάται συχνά στο Ισραήλ», ανέφερε ο Γκέντελμαν στους The Times of Israel την Πέμπτη. Κατά τη διάρκεια των εργασιών για την επέκταση του Εθνικού Πάρκου της Καισάρειας, το ψηφιδωτό ανακαλύφθηκε κάτω από ένα πολυτελές εμπορικό κτίσμα της βυζαντινής περιόδου. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους και διευθυντές της ανασκαφής, το ψηφιδωτό προηγήθηκε του εμπορικού κτίσματος κατά περίπου 300 χρόνια και υπήρξε κάποτε τμήμα ενός ακόμη παλαιότερου κτιρίου, το οποίο χρονολογείται περίπου 1.800 χρόνια πριν. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, το ψηφιδωτό έχει μέγεθος 3,5 x 8 μέτρα και είναι «σπάνιας υψηλής ποιότητας». Στο ακάλυπτο τμήμα του απεικονίζονται τρεις φιγούρες, καθώς και πολύχρωμα γεωμετρικά μοτίβα, τα οποία σχηματίστηκαν με τη χρήση μικρών ψηφίδων, πυκνά τοποθετημένων σε περίπου 12.000 πέτρες ανά τετραγωνικό μέτρο.
«Οι φιγούρες αυτές, όλοι άνδρες, φορούν χλαμύδες και προφανώς ανήκαν στην ανώτερη τάξη», ανέφεραν οι αρχαιολόγοι σε συνέντευξη Τύπου.