Άνοιγμα σχολείων: Ποιες είναι οι ανησυχίες των επιστημόνων

Αυτά τα ερωτήματα απασχολούν τους επιστήμονες, τις κυβερνήσεις, τους γονείς και γενικότερα τους πολίτες σε πολλές χώρες, καθώς κάποιες ήδη έκαναν τα πρώτα βήματα επαναλειτουργίας των σχολικών μονάδων, ενώ άλλες χώρες -μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα- σύντομα θα ακολουθήσουν.

Παρόλο που υπάρχουν «γκρίζες ζώνες» στις γνώσεις των επιστημόνων, οι περισσότεροι διεθνώς -και στη χώρα μας- συμφωνούν ότι τα παιδιά κινδυνεύουν λιγότερο και ότι τα σχολεία μπορούν και πρέπει σταδιακά να ανοίξουν ξανά, έστω και με κάποιο αναπόφευκτο ρίσκο – ένα ρίσκο που, άλλωστε, συνοδεύει γενικότερα την άρση των περιοριστικών μέτρων (lockdown).

Οι ενθαρρυντικές ενδείξεις υπέρ ανοίγματος των σχολείων δε λείπουν. Χαρακτηριστική, σύμφωνα με το «Science», είναι η περίπτωση ενός εννιάχρονου αγοριού από τη Βρετανία που είχε κολλήσει Covid-19 τον Ιανουάριο, όταν βρισκόταν σε διακοπές στις γαλλικές Άλπεις. Το παιδί είχε ελαφριά μόνο συμπτώματα, επέστρεψε στο δημοτικό του και διαγνώστηκε αργότερα με τη νόσο. Είναι αξιοσημείωτο ότι δε μετέδωσε τον κορωνοϊό σε κανέναν συμμαθητή του, ούτε σε καμία άλλη από τις συνολικά 72 επαφές του που ιχνηλατήθηκαν. Ούτε καν τα δύο αδέλφια του δε μολύνθηκαν, ενώ λίγες εβδομάδες μετά και τα τρία παιδιά κόλλησαν τον ιό της γρίπης και του κρυολογήματος.

Η ιστορία αυτή δεν είναι μεμονωμένη. Αρκετές μελέτες έχουν δώσει ενδείξεις ότι τα παιδιά είναι λιγότερο πιθανό να μολυνθούν από τον κορωνοϊό SARS-CoV-2 και συχνά δεν τον μεταδίδουν σε άλλους. Συνεπώς, δεν μπορούν να θεωρηθούν φορείς υπερ-μετάδοσης, όπως υπήρχε αρχικά ο φόβος, με βάση και την εμπειρία των ιών της γρίπης και του κρυολογήματος που μεταδίδονται εύκολα μεταξύ των παιδιών. Μια πρόσφατη ανασκόπηση όλων των έως τώρα επιστημονικών δεδομένων δεν μπόρεσε να βρει ούτε μια περίπτωση παιδιού κάτω των δέκα ετών που να έχει μεταδώσει τον κορωνοϊό σε κάποιον άλλο. Επιπροσθέτως, οι αριθμοί παγκοσμίως δείχνουν σαφώς ότι ένα μικρό παιδί έχει μηδαμινή πιθανότητα να αρρωστήσει σοβαρά και να πεθάνει από Covid-19.

Υπό το φως αυτών των στοιχείων και προκειμένου να ωφεληθούν τα παιδιά τόσο για τη μόρφωση όσο και για την ψυχική ισορροπία τους (αλλά και των γονιών τους!), μερικές κυβερνήσεις, μετά από εισήγηση των επιστημονικών συμβούλων τους, αποφάσισαν να ανοίξουν σταδιακά τα σχολεία, αρχής γενομένης από τη Δανία που στις 15 Απριλίου έστειλε στο σχολείο τα παιδιά έως 11 ετών. Από τις 29 Απριλίου η Γερμανία έκανε κάτι ανάλογο, αλλά με μεγαλύτερης ηλικίας μαθητές.

Στο Ισραήλ οι πρώτες τρεις τάξεις του Δημοτικού άνοιξαν στις 3 Μαΐου (με παρουσία περίπου του 60% των μαθητών), ενώ οι δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου θα ακολουθήσουν σε μερικές μέρες. Η Ολλανδία και το Κεμπέκ του Καναδά θα ανοίξουν πολλά δημοτικά στις 11 Μαΐου. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το μέγεθος των τάξεων θα είναι μειωμένο και η σχολική εβδομάδα «κουτσουρεμένη».

Επιφυλάξεις και μελέτες

Ορισμένοι επιστήμονες παραμένουν επιφυλακτικοί. Μερικοί ανησυχούν ότι, ακόμη κι αν τα παιδιά μεταδίδουν λιγότερο τον κορωνοϊό, δεν παύουν να κάνουν πολλές ανεξέλεγκτες επαφές, ιδίως στο σχολείο. Σύμφωνα με τον Ιταλό επιδημιολόγο Μάρκο Ατζέλι του Ιδρύματος Bruno Kessler, τα παιδιά έχουν περίπου το ένα τρίτο της πιθανότητας να μολυνθούν σε σχέση με τους ενήλικες, αλλά έχουν επίσης περίπου τριπλάσιες επαφές από τους μεγάλους, οπότε υπάρχει φόβος για επιτάχυνση της μετάδοσης του ιού μετά το άνοιγμα των σχολείων.

Για να υπάρξει περισσότερη σιγουριά μεταξύ των επιστημόνων, άρχισαν να προγραμματίζονται αρκετές μελέτες, με πιο σημαντική αυτή των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ, με την ονομασία HEROS (Human Epidemiology and Response to SARS-CoV-2) και με επικεφαλής την καθηγήτρια Τίνα Χάρτερτ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Βάντερμπιλτ, που θα παρακολουθήσει επί έξι μήνες 2.000 οικογένειες και τα παιδιά τους (συνολικά 6.000 άτομα). Ανάλογη μελέτη σε πραγματικό χρόνο μετάδοσης θα κάνουν Καναδοί επιστήμονες του Νοσοκομείου St. Michael του Τορόντο σε 1.000 οικογένειες με παιδιά, καθώς και Ολλανδοί ερευνητές.

«Η διενέργεια μελετών, παράλληλα με το άνοιγμα των σχολείων, θα είναι πραγματικά σημαντική», δήλωσε η λοιμωξιολόγος δρ Σούζαν Κόφιν του Νοσοκομείου Παίδων της Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ. Έως τώρα, λόγω κλεισίματος των σχολείων και παραμονής των παιδιών στο σπίτι, ήταν δύσκολο να μελετηθεί άμεσα αν και πόσο τα παιδιά μεταδίδουν τον Covid-19 σε άλλα παιδιά ή στους ενηλίκους. Επιπλέον, πολύ λίγα τεστ κορωνοϊού έχουν γίνει διεθνώς σε παιδιά.

Οι έως τώρα μελέτες δε δίνουν μια συνεκτική εικόνα. Μια έρευνα στην Ισλανδία (μία από τις λίγες χώρες που κάνουν μαζικά τεστ κορωνοϊού σε όλο τον πληθυσμό) δε βρήκε καθόλου λοιμώξεις σε 848 παιδιά έως δέκα ετών που ελέγχθηκαν, έναντι ποσοστού σχεδόν 1% στα παιδιά άνω των δέκα ετών. Μια άλλη ανάλυση σχεδόν 150.000 ατόμων με Covid-19 βρήκε ότι μόνο το 1,7% ήταν κάτω των 18 ετών.

Από την άλλη, μια κινεζική μελέτη 391 κρουσμάτων και σχεδόν 1.300 στενών επαφών τους διαπίστωσε ότι τα παιδιά είναι σχεδόν εξίσου πιθανό με τους μεγάλους να μολυνθούν. Άλλες μελέτες έχουν καταλήξει στην εκτίμηση ότι τα παιδιά με Covid-19 είναι εξίσου μεταδοτικά με τους ενήλικες. Ακόμη πιο ασαφής είναι η εικόνα για τους πιθανούς κινδύνους μετάδοσης από παιδιά με ελάχιστα ή καθόλου συμπτώματα.

Ερευνητές του Ολλανδικού Εθνικού Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας και Περιβάλλοντος (RIVM) που εξέτασαν προσεκτικά πώς ο Covid-19 εξαπλώθηκε σε 54 νοικοκυριά με συνολικά 123 ενήλικους και 116 παιδιά έως 16 ετών, δε βρήκαν ούτε μια οικογένεια στην οποία το παιδί να είναι ο πρώτος ασθενής που μετέδωσε τον κορωνοϊό στους άλλους. Επίσης, από τις 43 ιχνηλατημένες επαφές των παιδιών και των εφήβων με Covid-19, καμία δεν μολύνθηκε. Οι σκεπτικιστές αντιτείνουν ότι το δείγμα ήταν πολύ μικρό για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα, όμως -σε συνδυασμό και με άλλες μελέτες- η ολλανδική κυβέρνηση πείστηκε να ανοίξει τα δημοτικά σχολεία την επόμενη εβδομάδα.

Γενικά, οι επιστήμονες διεθνώς συμφωνούν ότι μετά το άνοιγμα των σχολείων είναι θέμα λίγων εβδομάδων να φανεί κατά πόσο θα αυξηθούν τα κρούσματα. Και ασφαλώς η κάθε χώρα παρακολουθεί τις εξελίξεις στις άλλες.

Live: Ο παγκόσμιος χάρτης εξάπλωσης της πανδημίας

Κορωνοϊός: Διαβάστε εδώ όλες τις εξελίξεις για τον φονικό ιό