Η εμφάνιση της COVID-19 αποτέλεσε ένα τραγικό μάθημα για την ανθρωπότητα. Η λοίμωξη αυτή εξαπλώθηκε με ταχύτητα, προκάλεσε εκατομμύρια θανάτους και ανέτρεψε παγκοσμίως την κανονικότητα, δοκιμάζοντας τα όρια των συστημάτων υγείας και της κοινωνικής αντοχής.

Μετά από αυτήν την εμπειρία, ο φόβος για την επόμενη μεγάλη μολυσματική απειλή παραμένει επίκαιρος. Ο προβληματισμός δεν περιορίζεται μόνο στους ιούς, αλλά επεκτείνεται και σε βακτήρια, μύκητες και παράσιτα, τα οποία θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρές επιδημίες ή πανδημίες στο μέλλον.

Οι κλασικοί ένοχοι: Ελονοσία, HIV και φυματίωση

Παρά την προσοχή που στρέφεται σε νέες απειλές, οι «αργές πανδημίες» παραμένουν ένα μεγάλο πρόβλημα. Η ελονοσία, ο HIV και η φυματίωση συνεχίζουν να σκοτώνουν περίπου 2 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο παγκοσμίως. Αυτές οι ασθένειες παραμένουν ανθεκτικές στη θεραπεία και εξακολουθούν να προκαλούν ανυπολόγιστο ανθρώπινο πόνο και κοινωνικό κόστος.

Η ανθεκτικότητα στα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία αυτών των νόσων εντείνει την κρίση. Η ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών και αντι-ιικών φαρμάκων καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολη, δημιουργώντας μια επικίνδυνη ανισορροπία μεταξύ των παθογόνων και της δυνατότητας θεραπείας τους.

Ο νέος παίκτης: Γρίπη των Πτηνών H5N1

Ανάμεσα στις απειλές που βρίσκονται στον ορίζοντα, ο υπότυπος Γρίπης Α, H5N1, γνωστός και ως Γρίπη των Πτηνών, ανησυχεί ιδιαίτερα την επιστημονική κοινότητα. Ο H5N1 είναι ένας ιός που έχει ήδη προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή των ζώων, ενώ αρχίζει να δείχνει σημάδια μεγαλύτερης επικινδυνότητας για τον άνθρωπο.

ADVERTISING

Αυτός ο ιός είναι ευρέως διαδεδομένος σε άγρια και οικόσιτα πτηνά, ενώ έχει επεκταθεί και σε γαλακτοπαραγωγά βοοειδή στις ΗΠΑ, καθώς και σε άλογα στη Μογγολία. Τα περιστατικά ανθρώπινης μόλυνσης αυξάνονται επίσης. Το 2023, στις Ηνωμένες Πολιτείες καταγράφηκαν 61 περιπτώσεις ανθρώπων που ήρθαν σε επαφή με μολυσμένα ζώα, σε σύγκριση με μόλις δύο περιπτώσεις τα προηγούμενα δύο χρόνια.

Ο H5N1 παρουσιάζει εξαιρετικά υψηλό ποσοστό θνησιμότητας, που αγγίζει το 30% στις ανθρώπινες λοιμώξεις. Αν και προς το παρόν δεν φαίνεται να μεταδίδεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο, μια μεμονωμένη μετάλλαξη στο γονιδίωμά του θα μπορούσε να τον καταστήσει μεταδοτικότερο, προκαλώντας μια νέα πανδημία.

Προετοιμασία και ετοιμότητα

Οι κυβερνήσεις και οι οργανισμοί δημόσιας υγείας δεν αγνοούν αυτόν τον κίνδυνο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, έχουν ήδη αγοραστεί 5 εκατομμύρια δόσεις εμβολίου κατά του H5N1 για την αντιμετώπιση ενδεχόμενης εξάπλωσης του ιού. Αντίστοιχα, κέντρα ελέγχου ασθενειών παγκοσμίως σχεδιάζουν στρατηγικές για την καταπολέμηση της γρίπης των πτηνών.

Πέρα από την απειλή για την ανθρώπινη υγεία, ο H5N1 επηρεάζει και τη ζωική παραγωγή. Οι εκτεταμένες λοιμώξεις σε πτηνά και άλλα ζώα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην προσφορά τροφίμων και δημιουργούν οικονομικές ανισορροπίες. Η καλή διαβίωση των ζώων τίθεται, επίσης, υπό αμφισβήτηση, προκαλώντας ανησυχίες για τις ηθικές και πρακτικές πτυχές της γεωργίας.

Το ζήτημα της υγείας δεν περιορίζεται σε ανθρώπους ή ζώα, αλλά εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσέγγιση που ονομάζεται «Μία υγεία». Αυτή η προσέγγιση αναγνωρίζει τη στενή διασύνδεση μεταξύ ανθρώπινων, ζωικών και περιβαλλοντικών θεμάτων υγείας.

Η πρόληψη των μολυσματικών ασθενειών στον άνθρωπο απαιτεί την προσεκτική παρακολούθηση και κατανόηση των ασθενειών στα ζώα και στο περιβάλλον. Εξίσου, η μελέτη των ανθρώπινων νόσων μπορεί να αποτρέψει τη διάδοσή τους στο ζωικό βασίλειο και να προστατεύσει τη βιοποικιλότητα.

Η επόμενη μέρα

Το 2025 μπορεί να αναδείξει νέες προκλήσεις στον τομέα των μολυσματικών ασθενειών. Είτε πρόκειται για την εξέλιξη της γρίπης των πτηνών είτε για άλλους παθογόνους παράγοντες, η ανάγκη για συνεργασία, επενδύσεις στην έρευνα και ενίσχυση των συστημάτων υγείας είναι επιτακτική.

Η ανθρωπότητα δεν μπορεί να ελέγξει πλήρως τη φύση, αλλά μπορεί να προετοιμαστεί καλύτερα για το αναπόφευκτο. Η εμπειρία της COVID-19 πρέπει να λειτουργήσει ως καταλύτης προκειμένου να αναλάβουμε δράση πριν από την επόμενη μεγάλη κρίση.