PLUS
Ο Τζέρεμι Χαντ είναι πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου από όλες τις απόψεις πλην του επίσημου τίτλου. Η Λιζ Τρας δεν είναι τίποτε άλλο από ένα φάντασμα το οποίο περιδιαβαίνει τους διαδρόμους της εξουσίας, ενίοτε κλαψουρίζοντας και χτυπώντας τις αλυσίδες της.
Του Adrian Wooldridge
Τη Δευτέρα, δεν απάντησε καν σε μια “επείγουσα ερώτηση” – την οποία έθεσαν οι Εργατικοί στο κοινοβούλιο – για το τι στο καλό συμβαίνει στη χώρα, αφήνοντας τη δουλειά στην πρώην αντίπαλό της για την ηγεσία των Συντηρητικών, Πένυ Μορντόντ. Τελικά εμφανίστηκε αργοπορημένη και φαινόταν σε άθλια κατάσταση.
Ο Χαντ αποτελεί πλέον και το δημόσιο πρόσωπο της κυβέρνησης, ενεργώντας ταυτόχρονα – εν τοις πράγμασι – ως εκπρόσωπός της στο κοινοβούλιο και στα μέσα ενημέρωσης. Είναι επίσης ο κορυφαίος υπεύθυνος λήψης αποφάσεων, “σαρώνοντας” σχεδόν στο σύνολό του τον προϋπολογισμό της Τρας και ξεκινώντας από το μηδέν.
Χωρίς προηγούμενο
Δεν υπάρχει τίποτε ανάλογο στη βρετανική ιστορία. Η πιο προφανής σύγκριση για τον Χαντ θα ήταν ο Μάριο Ντράγκι, πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ο οποίος “έπεσε με αλεξίπτωτο” στην πρωθυπουργία της Ιταλίας το 2020, όταν κατέρρευσε η κυβέρνηση του Τζουζέπε Κόντε.
Ο Ντράγκι της Βρετανίας είναι ο μεγάλος survivor της βρετανικής πολιτικής ζωής. Έλαβε την πρώτη του θέση σε Υπουργικό Συμβούλιο το 2010 (ως υπουργός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Ψηφιακής Διακυβέρνησης), έγινε ο μακροβιότερος υπουργός Υγείας (2012-2018) της χώρας και υπηρέτησε για λίγο ως Υπουργός Εξωτερικών (2018-19), προτού ο Μπόρις Τζόνσον τον στείλει στα πίσω έδρανα της κοινοβουλευτικής ομάδας των Συντηρητικών.
Έθεσε επίσης υποψηφιότητα για την ηγεσία του κόμματος και άρα την πρωθυπουργία δύο φορές – μία το 2019, όταν ήρθε δεύτερος μετά τον Τζόνσον και, στη συνέχεια, στην πιο πρόσφατη εσωκομματική εκλογική διαδικασία που οδήγησε στην εκλογή της Τρας, όταν αποκλείστηκε από την πρώτη ψηφοφορία. Μέχρι την περασμένη εβδομάδα, έμοιαζε σαν να ήταν προορισμένος να είναι πάντα το “παρανυφάκι” και ποτέ η “νύφη”.
Η επιβίωσή του δείχνει τη δύναμη δύο μεγάλων πολιτικών αρετών: της υπομονής και της σκληραγώγησης. Ο Χαντ ήταν αρκετά υπομονετικός για να παραμείνει στην πολιτική ζωή του Συντηρητικού Ενωτικού Κόμματος ακόμη και μετά την έντονη εκ μέρους του υποστήριξή της παραμονής του Η.Β. στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο δημοψήφισμα του 2016, η οποία τον μέτετρεψε σε persona non grata για τη σκληρή brexit-ική δεξιά.
Κατά τη διάρκεια της “εξορίας” του στα πίσω έδρανα της Βουλής των Κοινοτήτων, διετέλεσε πρόεδρος της Επίλεκτης Επιτροπής Υγείας και Κοινωνικής Περίθαλψης του κάτω σώματος του βρετανικού κοινοβουλίου, μια δουλειά την οποία διεκπεράιωσε με αξιοθαύμαστη αυτοσυγκράτηση, επισημαίνοντας τις αποτυχίες της κυβέρνησης χωρίς ταυτόχρονα να διασπά την ενότητα του κόμματος.
Ήπιοι τόνοι που έκρυβαν δύναμη
Οι ήπιοι πολιτικοί τρόποι του Χαντ ενδεχομένως να υποδήλωναν μια ορισμένη “γυαλάδα στο μάτι” για ορισμένους Τόρις – μια περιγραφή την οποία χρησιμοποιούσε η Μάργκαρετ Θάτσερ τη δεκαετία του 1980 προκειμένου να χλευάσει τους εσωκομματικούς επικριτές των πολιτικών της. Αυτή η αντίληψη της αδυναμίας προέρχεται από την σύγχυση της “χοντροπετσιάς” με τη δύναμη.
Ο Χαντ αντιμετώπισε το κατώτερο ιατρικό προσωπικό σε μια μάχη υψηλών απαιτήσεων για τις αμοιβές και τις συνθήκες εργασίας και στη συνέχεια συνέχισε να διευθύνει το Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS), κάνοντας ίσως την πιο δύσκολη δουλειά για έναν πολιτικό των Τόρις, για πέντε ολόκληρα χρόνια. Δεν μπορεί να το κάνει κανείς αυτό εάν είναι ότιδήποτε άλλο από σκληρός.
Όταν η Τερέζα Μέι προσπάθησε να τον μετατοπίσει από το πεδίο της υγείας σε εκείνο της επιχειρηματικότητας κατά τη διάρκεια ενός ανασχηματισμού του υπουργικού συμβουλίου το 2018, όχι μόνο αρνήθηκε, αλλά διαπραγματεύτηκε την επέκταση του ήδη τεράστιου χαρτοφυλακίου του ώστε εκείνο να συμπεριλάβει την κοινωνική περίθαλψη.
Εάν η βρετανική πολιτική σκηνή είναι μια γιγάντια “αυλή σχολείου”, τα Ανάκτορα του Ουέστμινστερ είναι το Χόγκουαρτς για ανθρώπους οι οποίοι έχουν εμμονή με την πολιτική “μαγεία”. Ο Μπόρις Τζόνσον είναι μια φιγούρα Flashman – ενός μαθητή ο οποίος καταφέρνει να παραβιάζει τους κανόνες χωρίς να δίνει δεκάρα. Η Τρας είναι μια εκκεντρική διανοούμενη – το κορίτσι που διαβάζει Άιν Ραντ και λέει τα πιο εξωφρενικά πράγματα. Αντίθετα, ο Χαντ είναι ένα αρχηγικό αγόρι: ένα υπάκουο και υπεύθυνο παλικάρι που τα πάει καλά με τους δασκάλους και προσπαθεί να βάλει τάξη στο σχολείο. Σύμφωνα με όλες τις μαρτυρίες, ήταν ένας ιδανικός μαθητικός αρχηγός στο Charterhouse πριν μεταβεί για σπουδές στην Οξφόρδη.
Υπεύθυνος
Η κυβερνητική του φιλοσοφία είναι ένας συνδυασμός μονοεθνικού συντηρητισμού (one-nation conservatism) – έννοιας που εμφανίστηκε στα μέσα του 19ου αιώνα – και σύγχρονου πνεύματος κυβερνητικού μάνατζμεντ. Ανήκει στην υπεύθυνη πτέρυγα του βρετανικού κατεστημένου: ο πατέρας του, Νίκολας Χαντ, ήταν ναύαρχος και ιππότης του στέμματος, ενώ το παλιό του σχολείο, το Charterhouse, αποτελεί πηγή δημιουργίας υπεύθυνων δημοσίων λειτουργών, σε αντίθεση με τον Eton, έναν χώρο εκπαίδευσης για αγόρια με πνεύμα επίδειξης. Η καρδιά του βρισκόταν πάντα στα αριστερά του κόμματος, με ένα πνεύμα υπέρ της υγιούς διακυβέρνησης και των κοινωνικών μεταρρυθμίσεων. Αν και, για να αναφερθούμε και στα αρνητικά του, φλέρταρε κι εκείνος για λίγο με την “εμπρηστική” ρητορική προκειμένου να κερδίσει μέρος της δεξιάς του Brexit.
Τα πέντε χρόνια του στο NHS – τον μεγαλύτερο εργοδότη στην Ευρώπη – σημαδεύτηκαν από τη δέσμευσή του για διοικητικές διορθώσεις. Εντόπισε την εξαιρετική “διακύμανση” στην απόδοση μεταξύ των καλύτερων και των χειρότερων νοσοκομείων και δανείστηκε μια ιδέα από τον εκπαιδευτικό τομέα (“ειδικά μέτρα”) προκειμένου να ειδοποιούνται οι χειρότεροι σε επιδόσεις και να αναγκάζονται να διδαχθούν από τους καλύτερους.
Ήταν όμως και ένας “αθόρυβος” επαναστάτης. Η Θάτσερ είχε αναδιοργανώσει το NHS σε μια εσωτερική αγορά με “αγοραστές” (υγειονομικές αρχές) να “αγοράζουν” υπηρεσίες από παρόχους (γιατρούς και νοσοκομεία). Ο Hunt κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτό οδήγησε σε κατακερματισμό και αντικατέστησε την εσωτερική αγορά με αυτό που θεωρούσε ως ολοκληρωμένες υπηρεσίες – ή μια “ενοποιημένη” υπηρεσία υγείας (στην φρικτή γλώσσα του “μανατζεραλισμού”).
Ψηλά στη λίστα των κατηγοριών εναντίον του Τζόνσον για κακή διακυβέρνηση βρίσκεται η άρνησή του να επαναφέρει τον Χαντ στην πρώτη πολιτική γραμμή, είτε ως υπουργό Υγείας είτε ως “τσάρο” των προμηθειών κατά τη διάρκεια της κρίσης του Covid. Επρόκειτο για άσκοπη σπατάλη της βαθιάς τεχνογνωσίας του και των επαφών του. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι πολύ περισσότεροι άνθρωποι θα είχαν επιζήσει από τον Covid εάν ο Χαντ κέρδιζε την κούρσα για την ηγεσία το 2019 έναντι του Τζόνσον.
Σταθερότητα και… πρώιμος Μπλερ
Το πιο πιεστικό καθήκον του Χαντ είναι να παράσχει σταθερότητα σε μια τραυματισμένη χώρα και σε ένα τραυματισμένο κόμμα – οικονομική σταθερότητα διασφαλίζοντας ότι οι αγορές θα πιστεύουν βάσιμα ότι η δημοσιονομική πολιτική της Βρετανίας θα είναι πλέον υπεύθυνη και πολιτική σταθερότητα δείχνοντας ότι πλέον είναι ο ίδιος επικεφαλής της κυβέρνησης και όχι η γειτόνισσά του στην Downing Street. Ένας αυξανόμενος αριθμός βουλευτών των Τόρις υποστηρίζει ότι ο Χαντ θα πρέπει να στεφθεί επίσημα πρωθυπουργός, με τον Ρίσι Σουνάκ να επιστρέφει στο Υπουργείο Οικονομικών. Άλλοι αναρωτιούνται γιατί το κόμμα να αναστατώθεί περαιτέρω με τέτοιες αλλαγές, από τη στιγμή που ο Χαντ είναι στην πραγματικότητα ακόμη κι έτσι ο πραγματικός επικεφαλής της κυβέρνησης.
Ο Χαντ μπορεί να συγκριθεί με μια άλλη φιγούρα πλην του Ντράγκι, ο οποίος είναι τελικά πλάσμα ενός πολύ διαφορετικού πολιτικού συστήματος. Αυτή θα ήταν ο Τόνι Μπλερ. Είναι δύσκολο να μην σκεφτεί κανείς τον πρώην πρωθυπουργό με τη σημαία του Εργατικού Κόμματος όταν ακούει τις γλαφυρές κοινοβουλευτικές τοποθετήσεις του Χαντ και την έμφασή του στη σταθερότητα. Μιλούμε εδώ για τον Μπλερ των πρώτων χρόνων πριν γίνει “ευαγγελιστής” του εκδημοκρατισμού της Μέσης Ανατολής.
Οι δυο τους έχουν την ίδια δέσμευση στον επαγγελματισμό, τον ίδιο σεβασμό για τους ειδικούς και την ίδια ταπεινότητα απέναντι στις παγκόσμιες αγορές. Η χώρα έχει δοκιμάσει ένα ολόκληρο “καρναβάλι” πολιτικών μετά το Brexit – από τον “μυώδη” εθνικισμό στον συντηρητισμό των “μπλε κολλάρων” και τον φονταμενταλισμό της ελεύθερης αγοράς. Η Βρετανία έχει βιώσει ένα τσίρκο πολιτικών “κλόουν”, με κύριο εκπρόσωπο τον Τζόνσον. Ίσως το ορθότερο τέλος όλων αυτών να είναι η επιστροφή στον πρώιμο Μπλερισμό – σταθερές πολιτικές οι οποίες να υποστηρίζονται από λογικούς και υπεύθυνους άνδρες και γυναίκες.
Ο χαρακτηρισμός “κληρονόμος του Μπλερ” μπορεί να μην είναι η καλύτερη φόρμουλα για να κερδίσει κανείς τη δεξιά πτέρυγα του κυβερνώντος Συντηρητικού Ενωτικού Κόμματος – ωστόσο η συγκεκριμένη πολιτική “φατρία” έχει χάσει κάθε αξίωση να επηρεάσει τα πράγματα χάρη στην πρόσφατη πολιτική καταστροφή.
Η χώρα αναμφίβολα θα ψηφίσει τον Κιρ Στάρμερ και τους Εργατικούς του εάν δεν έχει την επιλογή ενός Μπλερ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Kλυδωνισμοί στην κυβέρνηση της Λιζ Τρας: Παραιτήθηκε η υπουργός Εσωτερικών με αιχμές
Λιζ Τρας: Ζήτησε συγγνώμη για τα λάθη, παραμένει αποφασισμένη να μείνει στην εξουσία
