PLUS
«Σε μια κρίση, η πιο τολμηρή επιλογή είναι συχνά η πιο ασφαλής»… Τα λόγια αυτά ανήκουν στον Χένρι Κίσινγκερ, που στις 27 Μαΐου θα γιορτάσει τα 100α γενέθλια του.
Το δίχως άλλο αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει άλλος άνθρωπος επί γης με τόσο μεγάλη εμπειρία σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Στη διάρκεια της επαγγελματικής του σταδιοδρομίας, αρχικά ως διπλωμάτης, στη συνέχεια ως Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας και Υπουργός Εξωτερικών βοήθησε να λήξει ο πιο αμφιλεγόμενος πόλεμος των ΗΠΑ στο Βιετνάμ, να απομακρύνει την Κίνα από τη σφαίρα επιρροής της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης και να σχεδιάσει εκ νέου τα σύνορα πολλών σύγχρονων κρατών.
Τα παραπάνω δικαιολογούν απόλυτα γιατί ο «Μαύρος Μάγος της realpolitik» τα τελευταία 46 χρόνια παραμένει ενεργός ως σύμβουλος και απεσταλμένος βασιλιάδων, προέδρων και πρωθυπουργών. Οπότε όταν στο τραπέζι τίθεται το ερώτημα πότε θα ξεσπάσει ο Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος, με δεδομένη την κλιμακούμενη ένταση ανάμεσα στα ΗΠΑ και την Κίνα, δεν υπάρχει καταλληλότερος να δώσει χρονοδιάγραμμα και τρόπους αποφυγής του.
ΗΠΑ vs Κίνα
«Και οι δύο πλευρές έχουν πείσει τους εαυτούς τους ότι η μία αντιπροσωπεύει για την άλλη έναν στρατηγικό κίνδυνο», λέει ο Κίσινγκερ στον Economist που θέλησε να καταγράψει την άποψη του για το ζήτημα που φαίνεται πως θα απασχολήσει έντονα την παγκόσμια κοινότητα τα επόμενα χρόνια. «Βρισκόμαστε καθοδόν προς τη σύγκρουση δύο μεγάλων δυνάμεων», βεβαιώνει ο ίδιος, που μπορεί αυτές τις μέρες να περπατάει με δυσκολία, αλλά το μυαλό του παραμένει κοφτερό σαν ξυράφι.
Μάλιστα ο Κίσινγκερ δηλώνει ιδιαίτερα ανήσυχος για τον τεχνολογικό πόλεμο στον οποίο έχουν εμπλακεί ΗΠΑ- Κίνα, που κυνηγούν λυσσαλέα την οικονομική υπεροχή, και εκφράζει τον φόβο του ότι η πολυσυζητημένη Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) θα σπρώξει γρηγορότερα τα πράγματα στα άκρα.
«Βρισκόμαστε σε μια κλασσική συνθήκη πριν από έναν παγκόσμιο πόλεμο», λέει ο Αμερικανός διπλωμάτης, στον οποίο ανήκει η περίφημη δήλωση ότι «η εξουσία είναι το μεγαλύτερο αφροδισιακό». «Δηλαδή, σε μια κατάσταση στην οποία καμία πλευρά δεν έχει μεγάλα περιθώρια πολιτικής υποχώρησης και στην οποία η οποιαδήποτε διαταραχή της ισορροπίας μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικές συνέπειες»…
Ο μάντης Κίσινγκερ, που έχει λοιδορηθεί από πολλούς και επί μακρόν ως φιλοπόλεμος για τη στάση του στον πόλεμο του Βιετνάμ, δηλώνει ότι πιστεύει ακράδαντα πως η αποφυγή της σύγκρουσης των μεγάλων δυνάμεων είναι το έργο της ζωής του. Γεννημένος στη Γερμανία, ήταν μόλις δέκα ετών όταν ο Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία το 1933 και πέντε χρόνια μετά αυτός και η οικογένειά του έφθασαν ως πρόσφυγες στη Νέα Υόρκη, αφού πρώτα είδαν ιδίοις όμμασι την καταστροφική μανία των Ναζί, που λέει, ότι τον έπεισε μια και για πάντα ότι ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί μια καταστροφική σύγκρουση είναι η σκληροπυρηνική διπλωματία, ιδανικά ενισχυμένη από κοινές αξίες.
Ο παράγοντας Τεχνητή Νοημοσύνη
Κατά τον ίδιο, η μοίρα της ανθρωπότητας εξαρτάται από το αν οι ΗΠΑ και η Κίνα μπορούν να συνεννοηθούν. Και πιστεύει ότι η πρόοδος της Τεχνητής Νοημοσύνης με ταχύτητα φωτός, αφήνει στις δύο δυνάμεις μόλις πέντε με δέκα χρόνια να βρουν τον τρόπο.
Η συμβουλή του προς κάθε ενδιαφερόμενο είναι «αναγνωρίστε την κατάσταση στην οποία βρίσκεστε, χωρίς έλεος». Οπότε για τη συγκεκριμένη σύγκρουση, που κάποιοι συνάδελφοι του στο Πεντάγωνο, εκτιμούν ότι μπορεί να ξεσπάσει πολύ νωρίτερα και συγκεκριμένα το 2025, θεωρεί ότι οι Αμερικανοί πρέπει να ξεκινήσουν προσδιορίζοντας τους λόγους της αυξανόμενης εγρήγορσης των Κινέζων. Πάρα την φήμη τους ότι επιλέγουν τη συμφιλίωση έναντι του πολέμου, πολλοί Κινέζοι θεωρητικοί πιστεύουν πραγματικά σήμερα ότι οι Αμερικανοί βρίσκονται σε τροχιά φθοράς και γι’ αυτό μπορούν οσονούπω να τους προσπεράσουν.
Η ηγεσία του Πεκίνου απεχθάνεται τους μπροστάρηδες της Ουάσιγκτον επειδή όταν μιλούν για μια παγκόσμια τάξη βασιζόμενη σε κανόνες κοινώς αποδεκτούς στην πραγματικότητα εννοούν ότι είναι οι κανόνες της Αμερικής που καθορίζουν και την τάξη εντός και εκτός των συνόρων της.
Από την πλευρά τους οι Αμερικανοί μπερδεύουν ποιες είναι οι πραγματικές φιλοδοξίες της Κίνας. Λένε ότι η Κίνα θέλει παγκόσμια κυριαρχία, όταν στην πραγματικότητα το μόνο που θέλει η αχανής χώρα της Ασίας είναι να είναι ισχυρή, λέει ο Κίσινγκερ.
Η προσοχή στην Ταιβάν
Παραθέτοντας την άποψη ότι το κινεζικό σύστημα ακουμπά περισσότερο στις διδασκαλίες του Κομφούκιου παρά στις θεωρίες του Μαρξ, ο Αμερικανός διπλωμάτης και ακαδημαϊκός εκτιμά ότι αν οι Κινέζοι αποκτήσουν την πολυσυζητημένη υπεροχή δεν θα προσπαθήσουν να επιβάλουν την κουλτούρα τους στα πέρατα της γης. Είναι στο χέρι των Αμερικανών, κατά τον ίδιο, να εμποδίσουν μια τέτοια εξέλιξη μέσω της διπλωματίας και της δύναμης.
Ο Κίσινγκερ θεωρεί ότι οι ΗΠΑ και η Κίνα μπορούν να συνυπάρξουν χωρίς την απειλή του πολέμου να επικρέμαται σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από την ανθρωπότητα. Παραδέχεται ωστόσο ότι η επιτυχία δεν είναι εγγυημένη. Ο διάλογος δεν αποτελεί εγγύηση, μπορεί να αποτύχει, «γι’ αυτό και πρέπει να είμαστε στρατιωτικά δυνατοί για να αντέξουμε την πιθανή αποτυχία», καταλήγει ο ίδιος.
Το πρώτο τεστ θα είναι η Ταιβάν, εκεί όπου αντί για αφετηρία του πολέμου, μπορεί να είναι μια από τις περιοχές στις οποίες οι υπερδυνάμεις θα βρουν κοινό έδαφος να προωθήσουν την παγκόσμια σταθερότητα. Αρκεί να πρυτανεύσει η διπλωματία, καταλήγει ο ίδιος, υπογραμμίζοντας ότι σε κάθε διπλωματία της σταθερότητας, πρέπει να υπάρχει ένα στοιχείο από τον κόσμο του 19ου αιώνα. Και ο 19ος αιώνας βασιζόταν στην θεώρηση ότι η ύπαρξη των κρατών που βρίσκονται απέναντι δεν αμφισβητείται…
