PLUS
Το πρωί της περασμένης Δευτέρας, στην Παλαιά Πεντέλη, η μονοκατοικία είχε αρχίσει να «καπνίζει», ενώ την ίδια στιγμή το μεγάλο πεύκο που ήταν ακριβώς απ’ έξω από το σπίτι δεν είχε πάρει φωτιά.
Του ΦΩΤΗ ΑΝΔΡΕΟΥ
Ο αντιστράτηγος ε.α. του Πυροσβεστικού Σώματος κ. Μιχάλης Χάλαρης εξηγεί στην «Μ» γιατί όλα πήγαν τόσο στραβά σε οικιστικές περιοχές (μέχρι χτές) «πνιγμένες» στο πράσινο…
Ήταν περίεργο να βλέπει κανείς ένα σπίτι που από το εσωτερικό του έβγαινε καπνός, ενώ δεν καιγόταν εξωτερικά. Δεν ήταν όμως η μοναδική περίπτωση κατά τη διάρκεια της καταστροφικής πυρκαγιάς που διαπιστώθηκε το συγκεκριμένο φαινόμενο. Γιατί όμως συνέβη κάτι τέτοιο;
Ο κ. Μιχάλης Χάλαρης, αντιστράτηγος ε.α. του Πυροσβεστικού Σώματος και επίκουρος καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο Θράκης, εξηγεί στην «ΜΠΑΜ στο Ρεπορτάζ» τι ακριβώς συνέβη στη συγκεκριμένη περίπτωση και πώς το σπίτι υπέστη ζημιές λόγω της πυρκαγιάς. «Πρόκειται, ουσιαστικά, για τη λεγόμενη θερμική ακτινοβολία. Συγκεκριμένα, η θερμική ακτινοβολία από την ανυψούμενη μάζα των αερίων θερμαίνει τον αέρα του διαμερίσματος, καθώς επίσης και τους τοίχους, την οροφή, το πάτωμα και τα περιεχόμενα του σπιτιού. Το ένα τρίτο της θερμότητας από την πυρκαγιά ενός διαμερίσματος θα φύγει σαν ζεστός καπνός. Καθώς όμως η θερμοκρασία του διαμερίσματος θα αυξάνεται, όλο και λιγότερη θερμότητα από την ανυψούμενη μάζα των αερίων θα μπορεί να απορροφηθεί από τους τοίχους και τα περιεχόμενά του. Η ανυψούμενη μάζα των αερίων θα γίνεται θερμότερη και θα αυξάνει την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας της καύσης. Επίσης θερμαίνει επιπλέον το καύσιμο υλικό, αυξάνοντας τον ρυθμό με τον οποίο παράγονται τα αέρια. Συνεπώς, η αύξηση της θερμοκρασίας του διαμερίσματος θα καταλήξει σε αυξανόμενη καύση όσο διάστημα υπάρχει επαρκής παροχή οξυγόνου», καταλήγει ο απόστρατος ανώτερος αξιωματικός της Πυροσβεστικής.
Ερωτήματα
Ένα άλλο ερώτημα που προέκυψε από την καταστροφική πυρκαγιά είναι αν θα μπορούσαν κάποια σπίτια, που ήταν ουσιαστικά μέσα στο δάσος, να προστατευτούν ή να περιορίσουν τις ζημιές τους. Άνθρωποι από τον χώρο της κατασκευής σπιτιών αλλά και στελέχη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας παραπέμπουν στον «Κανονισμό Πυροπροστασίας Ακινήτων εντός ή πλησίον δασικών εκτάσεων», ο οποίος δημοσιεύτηκε στο φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως με αριθμό 3475 τον Μάιο του 2023. Πρόκειται ουσιαστικά «για την αύξηση της ανθεκτικότητας και την ενίσχυση του βαθμού πυρασφάλειας των ακινήτων που βρίσκονται εντός ή πλησίον δασικών εκτάσεων». Αξιωματικός της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, ο οποίος συμμετείχε στην κατάσβεση της τελευταίας καταστροφικής πυρκαγιάς στη Βορειοανατολική Αττική, μιλώντας στην «Μ» έλεγε με απλά λόγια ότι «δεν είναι δυνατόν να φτιάχνει κάποιος ένα πολυτελέστατο σπίτι εκατομμυρίων σε μια περιοχή σαν τον Βαρνάβα όπου υπάρχει πολλή βλάστηση και να μην το ‘‘θωρακίζει’’ με βασικά πράγματα σε περίπτωση πυρκαγιάς. Πήγαμε σε σπίτια, τις λεγόμενες βίλες, και είδαμε π.χ. οι σωληνώσεις των υδρορροών να είναι πλαστικές και να έχουν λιώσει από τη θερμοκρασία και τη φωτιά». Ο συγκεκριμένος κανονισμός αφορά «δομημένα ακίνητα που βρίσκονται μέσα σε δάση, δασικές εκτάσεις, περιαστικό πράσινο, κηρυγμένες δασωτέες, αναδασωτέες και χορτολιβαδικές εκτάσεις, καθώς και σε ακτίνα τριακοσίων (300) μέτρων από τα όρια των εκτάσεων αυτών». Στο σχετικό ΦΕΚ περιγράφονται κάποιες από τις προϋποθέσεις που πρέπει να έχουν τέτοιου είδους κατασκευές. Ειδικότερα:
Κουφώματα
Τα εξωτερικά κουφώματα των κτιρίων πρέπει να είναι πυράντοχα, με τον απαιτούμενο κατά περίπτωση δείκτη για τη χρήση του κτιρίου, ο οποίος επιτρέπεται να μειώνεται κατά 30 λεπτά, με ελάχιστη όμως απαίτηση Ε130. Στην περίπτωση που τοποθετούνται σίτες στα κουφώματα πρέπει να είναι από μεταλλικές ίνες.
Στέγη
Τυχόν ξύλινα στοιχεία της στέγης πρέπει να εξασφαλίζουν τον απαιτούμενο δείκτη πυραντίστασης και την απαιτούμενη κλάση αντίδρασης στη φωτιά. Επίσης, τυχόν κενά μεταξύ της τελικής επικάλυψης της στέγης και του γείσου θα πρέπει να καλύπτονται από ειδικά άκαυστα τεμάχια για την αποφυγή μετάδοσης της φλόγας στο εσωτερικό της στέγης. Στα ακίνητα υψηλής και ιδιαίτερα υψηλής επικινδυνότητας στα οποία η στέγη δεν εγκιβωτίζεται στο περίβλημα του κτιρίου και εξέχει αυτού, επιβάλλεται η κάτω πλευρά του εξέχοντος τμήματος (μαρκίζα) να διαμορφώνεται οριζόντια με χρήση άκαυστων υλικών προς αποφυγή δημιουργίας χώρου στον οποίο μπορεί να εγκλωβιστεί η φωτιά.
Διάκενα
Τα εξωτερικά οικοδομικά διάκενα φράσσονται με κατάλληλα άκαυστα υλικά. Ειδικά τα ανοίγματα εξαερισμού και οι οπές καπνοδόχων που δεν κλείνουν με άλλον τρόπο (π.χ. μεταλλικές περσίδες), πρέπει να καλύπτονται με μεταλλικό πλέγμα από σύρματα διαμέτρου τουλάχιστον ενός (1) χιλιοστού και επιφάνεια βρόγχου μικρότερη των είκοσι πέντε (25) τετραγωνικών χιλιοστών. Στόμια εξαερισμού που βρίσκονται κοντά στο έδαφος και ειδικά επί των κατωφερικών όψεων του κτιρίου πρέπει να προστατεύονται επιπρόσθετα και από κατακόρυφα άκαυστα δομικά στοιχεία (όπως τοιχία από σκυρόδεμα, κτιστούς τοίχους από πέτρα ή τούβλα) κατάλληλου ύψους και σε ικανή απόσταση, τέτοια ώστε να διακόπτεται και να εκτρέπεται η ευθεία κίνηση της πυρκαγιάς και η ακτινοβολία προς τα σημεία αυτά. Εναλλακτικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν τεχνικές λύσεις με χρήση διαφραγμάτων πυρασφάλειας (fire dampers / fire collars κ.λπ.). Αντιστοίχως, παρόμοια άκαυστα τοιχία που λειτουργούν ως ασπίδα στην ακτινοβολία και την εκρηκτική δύναμη της φωτιάς κατασκευάζονται για την προστασία των κουφωμάτων των υπόγειων χώρων των κτιρίων λόγω της γειτνίασής τους με το φυσικό έδαφος.
Περίφραξη
Στα ακίνητα χαμηλής ή μέσης επικινδυνότητας κατασκευάζεται περιμετρικά του οικοπέδου/γηπέδου συμπαγής περίφραξη από άκαυστο υλικό ύψους τουλάχιστον ενός (1) μέτρου. Ειδικά για τις περιπτώσεις ακινήτων χαμηλής επικινδυνότητας επιτρέπεται αντί της συμπαγούς περίφραξης, η κατασκευή της περίφραξης με χρήση φυτών περιορισμένης καυστότητας ή με μεταλλικά κατακόρυφα ή οριζόντια στοιχεία ή πλέγμα. Στα ακίνητα υψηλής και ιδιαίτερα υψηλής επικινδυνότητας το ελάχιστο ύψος της συμπαγούς περίφραξης προσαυξάνεται στο ένα και μισό (1,50) μέτρο. Επιπρόσθετα, στα ακίνητα ιδιαίτερα υψηλής επικινδυνότητας επιβάλλεται πάνω από τη συμπαγή περίφραξη η κατασκευή μεταλλικού πλέγματος ύψους τουλάχιστον μισού (0,5) μέτρου, με άνοιγμα βρόγχου μικρότερο ή ίσο του ενός (1) τετραγωνικού εκατοστού.
Ξύλινες κατασκευές
Εφόσον για μορφολογικούς λόγους επιβάλλεται η χρήση ξύλινων στοιχείων, μπορεί για να επιτευχθεί η πυραντοχή τους να γίνει αύξηση της διατομής τους και βεβαίως απαιτείται να έχουν αντιπυρική επίστρωση και επεξεργασία για την επιβράδυνση της επιφανειακής εξάπλωσης της φλόγας. Εμφανή ξύλινα υποστυλώματα σε επαφή με το έδαφος επενδύονται στη βάση τους με πέτρα ή άλλα άκαυστα τοπικά υλικά. Εναλλακτικά είναι δυνατή η χρήση σύνθετων συστημάτων αποτελούμενων από άκαυστα υλικά και χρήση του ξύλου ως επένδυσης, με κατάλληλη επεξεργασία.
Λοιπά στοιχεία
Οι υδρορροές της στέγης καθώς και όλες οι εμφανείς σωλήνες δικτύων του κτιρίου πρέπει να είναι κατασκευασμένες από άκαυστα υλικά.
Όμως και η πολιτεία, μέσω των δήμων και της περιφέρειας, οφείλει να προβεί σε ενέργειες προκειμένου να εφαρμοστεί ο συγκεκριμένος κανονισμός. Όπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, το σχετικό ΦΕΚ:
– Οι έλεγχοι διενεργούνται μέσα στην αντιπυρική περίοδο δειγματοληπτικά, σε ποσοστό ανάλογο της επικινδυνότητας του ακινήτου, και αφορούν αποκλειστικά τη διαπίστωση της τήρησης των μέτρων της τεχνικής έκθεσης, όπως δηλώθηκαν από τον ιδιοκτήτη του ακινήτου. Οι τριμελείς επιτροπές αποτελούνται από έναν δασολόγο ή γεωπόνο, έναν μηχανικό και ακόμη έναν υπάλληλο του Τμήματος Πολιτικής Προστασίας της περιφέρειας.
– Οι επιτροπές ελέγχων θα διενεργήσουν τους δειγματοληπτικούς ελέγχους των ακινήτων εντός της αντιπυρικής περιόδου και σε κάθε περίπτωση μετά τις ως άνω καταληκτικές ημερομηνίες υποβολής των υπευθύνων δηλώσεων των ιδιοκτητών.
– Η διαδικασία μελέτης κατά τις προβλέψεις του κανονισμού περιλαμβάνει τρία στάδια: την αξιολόγηση της επικινδυνότητας του ακινήτου, τη σύνταξη τεχνικής έκθεσης μέτρων και ενεργειών, καθώς και τη δήλωση εφαρμογής τους από τον ιδιοκτήτη του ακινήτου.
– Μετά τη σύνταξη του εντύπου αξιολόγησης επικινδυνότητας και της τεχνικής έκθεσης και την υποβολή τους στο ειδικό πληροφοριακό σύστημα και μεταβατικά στον οικείο δήμο, ο ιδιοκτήτης υποχρεούται για κάθε έτος πριν από την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου να υποβάλει στο πληροφοριακό σύστημα ή στον δήμο την υπεύθυνη δήλωση λήψης των μέτρων και συμμόρφωσης με την τεχνική έκθεση.
Στον ίδιο κανονισμό αναφέρονται ακόμη και ο σχεδιασμός περιμετρικών ζωνών προστασίας είτε για μεμονωμένο κτίριο είτε για συγκροτήματα κτιρίων, όπου μπορούν να συμπεριληφθούν και κατασκευές του περιβάλλοντος χώρου, όπως πέργκολες, στέγαστρα, BBQ κ.ά.
Ωστόσο, στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος αλλά και μηχανικοί εξέφραζαν τον προβληματισμό τους για την εφαρμογή του συγκεκριμένου κανονισμού τόσο από την πλευρά των ιδιοκτητών όσο και από την πολιτεία, καθώς ελάχιστοι είναι αυτοί που τον γνωρίζουν και ακόμη λιγότεροι αυτοί που τον εφαρμόζουν. «Οι διαδικασίες, το κόστος για την πληρωμή της σύνταξης της σχετικής έκθεσης και τυχόν γραφειοκρατικά θέματα μπορούν να αποτελέσουν τροχοπέδη για την εφαρμογή του κανονισμού που, ομολογουμένως, δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε να μετριαστεί το μέγεθος μιας καταστροφής από τη φωτιά», έλεγαν χαρακτηριστικά.
