PLUS
Ενόψει της επιθετικότητας του Βλαντιμίρ Πούτιν κατά της Ουκρανίας και της αποσταθεροποίησης της Ατλαντικής συμμαχίας από τον Ντόναλντ Τραμπ, ένα εμβρυϊκό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφαλείας διαμορφώνεται. Το αν θα αποδειχθεί αρκετά ισχυρό για να προστατεύσει τις φιλελεύθερες δημοκρατίες της Ευρώπης και να αποτρέψει τη Ρωσία χωρίς τη στρατιωτική υποστήριξη των ΗΠΑ, μπορεί να δοκιμαστεί πολύ σύντομα.
Το ΝΑΤΟ δημιουργήθηκε υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για να κρατήσει μακριά τη Σοβιετική Ένωση, καταπνίγοντας ταυτόχρονα τους μακροχρόνιους ανταγωνισμούς μεταξύ των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Η συμμαχία παρέμεινε ενωμένη στον ψυχρό πόλεμο και προσέλκυσε νέα μέλη της Κεντρικής Ευρώπης μετά την κατάρρευση της κομμουνιστικής κυριαρχίας. Αλλά το φάσμα της αποδέσμευσης των ΗΠΑ απειλεί τώρα να αφήσει την Ευρώπη χωρίς τον πυρηνικά οπλισμένο προστάτη της.
Καθώς ο Τραμπ αγωνίζεται να επιδιώξει συμφωνία με τον Πούτιν σε βάρος της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας, οι Ευρωπαίοι ηγέτες ανακάλυψαν με απογοήτευση ότι ούτε το ΝΑΤΟ ούτε η ΕΕ είναι σε θέση να παρέχουν εγγυήσεις ασφάλειας για το Κίεβο. Ο Τραμπ απέρριψε κάθε ρόλο του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία και ο Ούγγρος Βίκτορ Όρμπαν εμπόδισε οποιαδήποτε συναίνεση της ΕΕ.
Τώρα ένας « συνασπισμός των πρόθυμων » συγκεντρώνει τα ευρωπαϊκά Κράτη με στόχο να προσπαθήσουν να ενισχύσουν την Ουκρανία και να συγκεντρώσουν μια πιθανή δύναμη ασφαλείας σε περίπτωση κατάπαυσης του πυρός. Στον πυρήνα του βρίσκεται μια ομάδα πέντε ευρωπαϊκών δυνάμεων – το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερμανία, η Πολωνία και η Ιταλία – η οποία έχει τα φόντα ενός ανθεκτικού αν και άτυπου συμβουλίου ασφαλείας.
Μεταξύ τους, αυτά τα πέντε έθνη έχουν το μεγαλύτερο μέρος της ευρωπαϊκής οικονομικής παραγωγής, στρατιωτικές δυνάμεις και πολιτική επιρροή. Η Βρετανία και η Γαλλία είναι οι μόνες πυρηνικές δυνάμεις της Ευρώπης και μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η Γερμανία έχει τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης και μόλις χαλάρωσε το συνταγματικό της φρένο χρέους για να απελευθερώσει μια τεράστια αύξηση στις αμυντικές δαπάνες. Η Πολωνία έχει τις μεγαλύτερες δαπάνες μέσα στο ΝΑΤΟ ανάλογα με το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν και σύντομα θα έχει τον μεγαλύτερο στρατό της Ευρώπης.
Από την άλλη πλευρά, η θέση της Ιταλίας στον συνασπισμό των “προθύμων” οφείλεται περισσότερο στην κληρονομιά της ως ιδρυτικού μέλους της ΕΕ και στους πολιτικούς δεσμούς της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι με τον Τραμπ, παρά στην προθυμία της Ρώμης να αναλάβει στρατιωτικούς κινδύνους για την Ουκρανία.
Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, έθεσε για πρώτη φορά την ανάγκη για μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την ασφάλεια το 2017 ώστε να μετριαστεί η γεωπολιτική ζημιά από την απόφαση της Βρετανίας να αποχωρήσει από την ΕΕ. Τίποτα δεν προέκυψε τότε γιατί οι πληγές του Brexit ήταν πολύ νωπές. Ο Μακρόν προσπάθησε ξανά μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, οδηγώντας στη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής πολιτικής κοινότητας 44 εθνών που συγκέντρωσε ηγέτες της «ελεύθερης Ευρώπης» για στρατηγικές συζητήσεις. Χωρίς εκτελεστικές εξουσίες ή γραμματεία, το φόρουμ ήταν μέχρι στιγμής περισσότερο μια ευκαιρία για φωτογραφία παρά ένας αποτελεσματικός φορέας ασφαλείας σε ολόκληρη την ήπειρο.
Η Ευρώπη φαινόταν να έχει εξαντλείται σε ένα μοτίβο να βοηθά την Ουκρανία αρκετά ώστε να κρατά το κεφάλι της πάνω από το νερό, αλλά όχι αρκετά για να επικρατήσει στον πόλεμο εναντίον της Ρωσίας.
Η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο άλλαξε όμως τα δεδομένα. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, υιοθέτησε το αφήγημα της Μόσχας για την προέλευση του πολέμου, χαρακτήρισε τον Ζελένσκι δικτάτορα , τον υπέβαλε σε μια ταπεινωτική συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο και έκοψε την βοήθεια σε όπλα και πληροφορίες για το Κίεβο. Εξόργισε τους συμμάχους με τις απαιτήσεις να καταλάβουν οι ΗΠΑ τη Γροιλανδία, μέρος της Δανίας, θέλει να πάρει τον έλεγχο της διώρυγας του Παναμά και θέλει να απορροφήσει τον Καναδά ως το 51ο κράτος των ΗΠΑ.
Ο Τραμπ υπονόμευσε το ΝΑΤΟ λέγοντας ότι δεν θα υπερασπιζόταν χώρες που δεν πληρούσαν τους στόχους αμυντικών δαπανών τους. Ο αντιπρόεδρός του, JD Vance, αποδοκίμασε τις ευρωπαϊκές δημοκρατικές αξίες σε μια εχθρική ομιλία στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου και ο υπουργός Άμυνας του, Pete Hegseth, είπε στους Ευρωπαίους συμμάχους ότι οι ΗΠΑ μετατοπίζουν το στρατιωτικό τους επίκεντρο στην Ασία και ότι οι ευρωπαίοι θα πρέπει να φροντίσουν τη δική τους ασφάλεια στο μέλλον.
Το Λονδίνο και το Παρίσι πρωτοστάτησαν στην προσπάθεια να μετριάσουν τον κίνδυνο από τις ενέργειες του Τραμπ και να τον εμποδίσουν να ξεπουλήσει την Ουκρανία ενώ οργανώνουν μια ευρωπαϊκή κινητοποίηση για να στηρίξουν το Κίεβο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει ένα σχέδιο συνεργασίας επανεξοπλισμού με στόχο 150 δισ. ευρώ σε δάνεια της ΕΕ. Υπάρχουν τώρα αναφορές ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερμανία και οι σκανδιναβικές χώρες επεξεργάζονται ένα σχέδιο για σταδιακή ανάληψη των ευθυνών του ΝΑΤΟ από την Ευρώπη σε διάστημα πέντε έως 10 ετών, το οποίο θα υποβληθεί στον Τραμπ πριν από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο.
Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι ένα de facto Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφαλείας βρίσκεται ήδη σε λειτουργία που προσπαθεί να περιορίσει τη ζημιά από το ναυάγιο του Τραμπ και να αποτρέψει ένα κενό ασφαλείας στην Ευρώπη. Ωστόσο, οι αναφορές ότι η κυβέρνησή του εξετάζει επίσης την εκκένωση της ανώτατης στρατιωτικής θέσης του Ανώτατου Συμμαχικού Διοικητή Ευρώπης στο ΝΑΤΟ, η οποία ενσωματώνει τη διατλαντική εγγύηση ασφάλειας από το 1951, υποδηλώνουν ότι η μετάβαση μπορεί να είναι ξαφνική, μονομερής και χαοτική παρά σταδιακή, συναινετική και υπό διαπραγμάτευση.
Αυτό θα ήταν ένα πραγματικό στρες τεστ για το εάν οι Ευρωπαίοι μπορούν να χειριστούν τη δική τους ασφάλεια σε έναν όλο και πιο επικίνδυνο και απρόβλεπτο κόσμο όπου θέλουν να διαφεντέψουν μόνες τους οι δύο μεγάλες δυνάμεις.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ευρωπαϊκή Ένωση: Aποθηκεύστε προμήθειες 72 ωρών σε περίπτωση καταστροφής ή επίθεσης
