PLUS
Η κυβέρνηση της Ιταλίας έχει υπονομεύσει βαθιά το κράτος δικαίου με αλλαγές στο δικαστικό σύστημα και έδειξε «βαριά μισαλλοδοξία στην κριτική των μέσων ενημέρωσης», σε ένα εμβληματικό παράδειγμα της βαθύτερης «δημοκρατικής ύφεσης» της Ευρώπης, δήλωσε ένας συνασπισμός ομάδων για τις ελευθερίες των πολιτών.
Μια έκθεση της Ένωσης Πολιτικών Ελευθεριών για την Ευρώπη (Liberties) ανέφερε ότι η Ιταλία ήταν ένας από τους πέντε «διαλυτές» –μαζί με τη Βουλγαρία, την Κροατία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία– που «υπονομεύουν σκόπιμα το κράτος δικαίου σχεδόν σε όλες τις πτυχές».
Στην Ουγγαρία , που εδώ και καιρό χαρακτηριζόταν ως «εκλογική αυτοκρατορία» , οι ερευνητές εντόπισαν «σημαντική οπισθοδρόμηση» στο κράτος δικαίου το 2024. Η πίεση σε μη κυβερνητικές ομάδες και μέσα ενημέρωσης εντάθηκε μετά την έναρξη λειτουργίας του γραφείου προστασίας της κυριαρχίας της Ουγγαρίας, το οποίο έχει ευρείες εξουσίες να ερευνά τους Ούγγρους που δραστηριοποιούνται στη δημόσια ζωή .
«Η δημοκρατική ύφεση της Ευρώπης έχει βαθύνει το 2024», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η Liberties. Η έκθεση τόνισε τα δικαστικά συστήματα που υπόκεινται σε πολιτική χειραγώγηση, την αδύναμη επιβολή του νόμου κατά της διαφθοράς, την υπερβολική χρήση ταχέων νομοθετικών διαδικασιών, την παρενόχληση δημοσιογράφων και τους αυξανόμενους περιορισμούς στις ειρηνικές διαδηλώσεις. «Χωρίς αποφασιστική δράση, η ΕΕ κινδυνεύει με περαιτέρω δημοκρατική διάβρωση», καταλήγει η έκθεση – που συντάχθηκε από 43 οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε 21 κράτη μέλη της ΕΕ.
Το Liberties ξεκίνησε τις ετήσιες εκθέσεις το 2019 για να ελέγξει τις εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου, οι οποίες προορίζονται να χρησιμεύσουν ως δημοκρατικός έλεγχος υγείας στα κράτη μέλη της ΕΕ. Οι έξι εκθέσεις της ΜΚΟ έδειξαν «την ανησυχητική εμμονή των παραβιάσεων του κράτους δικαίου σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση », δήλωσε ο Βίκτορ Καζάι, ανώτερος εμπειρογνώμονας κράτους δικαίου στο Liberties. «Όλες οι θεμελιώδεις πτυχές του κράτους δικαίου αντιμετώπισαν όλο και πιο σοβαρά προβλήματα τα τελευταία χρόνια», πρόσθεσε, ενώ οι προσπάθειες της ΕΕ να αναστρέψει την παρακμή ήταν «απογοητευτικά περιορισμένες».
«Η πιο ανησυχητική κατηγορία χωρών» ήταν οι κυβερνήσεις που έπαιρναν μέτρα για να υπονομεύσουν το κράτος δικαίου δήλωσε ο Καζάι.
Τα κρίσιμα αποθέματα κράτους δικαίου διαλύθηκαν
Η έκθεσή για το 2025 διαπίστωσε ότι τα ζητήματα του κράτους δικαίου και η δημοκρατική παρακμή που τεκμηριώθηκαν τα τελευταία χρόνια παρέμειναν.
Δικαιοσύνη : Σε αρκετές χώρες, η πολιτική χειραγώγηση παρεμπόδισε τη δικαστική ανεξαρτησία και σε ολόκληρο το μπλοκ, τα συστήματα δικαιοσύνης υπολειτουργούν λόγω έλλειψης πόρων.
Καταπολέμηση της διαφθοράς : Η εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση αμαυρώνεται από τη χαμηλή δίωξη υποθέσεων διαφθοράς υψηλού προφίλ, τα κενά στην προστασία των καταγγέλλων και την ανεπαρκή επιβολή των κανόνων λόμπι.
Ελευθερία των μέσων ενημέρωσης: Αυτή η περιοχή παρουσίασε τη μεγαλύτερη οπισθοδρόμηση. Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης υπόκεινται σε συνεχείς παρεμβολές στην ανεξαρτησία και τις επιδόσεις τους, ενώ η διαφάνεια στην ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης και ο πλουραλισμός της αγοράς παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα.
Έλεγχοι και ισορροπίες : Η κατάχρηση της ταχείας νομοθεσίας συνεχίστηκε σχεδόν σε όλες τις χώρες, τα Εθνικά Ιδρύματα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μένουν ανενεργά λόγω πολιτικών παρεμβάσεων και υποχρηματοδότησης και η ακεραιότητα των εκλογών υπονομεύεται μετά από ομάδες που δεν έχουν δικαίωμα ψήφου και χειραγωγείται πολιτικό υλικό.
ΜΚΟ: Οι κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν εκστρατείες συκοφαντικής δυσφήμισης και λεκτικές επιθέσεις για να απονομιμοποιήσουν το έργο των ΜΚΟ και να δικαιολογήσουν περιορισμούς χρηματοδότησης και το δικαίωμα διαμαρτυρίας περιορίστηκε μέσω υπερβολικής χρήσης βίας από την αστυνομία και μέτρων για την επισημοποίηση των περιορισμών μέσω αλλαγών στη νομοθεσία
Ανθρώπινα δικαιώματα: Η άνοδος της δεξιάς τροφοδότησε την εχθρότητα προς τους μετανάστες αντηχούσε σε όλο το πολιτικό φάσμα με αποτέλεσμα αυστηρότερες μεταναστευτικές πολιτικές που θέτουν σε κίνδυνο τα δικαιώματα των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο. Αυξήθηκαν επίσης τα κρούσματα διακρίσεων και ρητορικής μίσους προς τις εθνοτικές μειονότητες και την κοινότητα LGBTQIA+.
Xώρες που παρουσιάζουν αντιδημοκρατικές τάσεις
Στην Ιταλία , οι ερευνητές τόνισαν πώς η κυβέρνηση της Giorgia Meloni είχε συντάξει προτάσεις για να δώσει «ανοιχτές εξουσίες» στο υπουργείο Δικαιοσύνης έναντι των εισαγγελέων, κάτι που θα αύξανε τον πολιτικό έλεγχο στο δικαστικό σώμα. Οι Ιταλοί συνεισφέροντες επισήμαναν επίσης «πρωτοφανή επίπεδα παρέμβασης στα δημόσια μέσα ενημέρωσης», όπως η ακύρωση του «αντιφασιστικού μανιφέστου» του συγγραφέα Antonio Scurati και η πειθαρχική υπόθεση που άνοιξε κατά του παρουσιαστή του talkshow στο οποίο επρόκειτο να πραγματοποιηθεί η ομιλία.
Στη Βουλγαρία , η έκθεση εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο ξεκίνησαν έρευνες κατά της διαφθοράς εναντίον επιφανών πολιτικών αντιπάλων της κυβέρνησης, ενώ συνεχίστηκαν τα μακροχρόνια σχέδια – όπως η απόρριψη οικοδομικών απορριμμάτων στον δήμο της Σόφιας. Στη Σλοβακία , έχουν υψωθεί κόκκινες σημαίες σχετικά με πολλές αλλαγές που εισήγαγε η κυβέρνηση του εθνικιστή λαϊκιστή Robert Fico , συμπεριλαμβανομένης της κατάργησης του γραφείου του κεντρικού εισαγγελέα και ενός νομοσχεδίου ξένων πρακτόρων “ρωσικού τύπου” που θα απαιτούσε από τις ΜΚΟ να φέρουν τη ετικέτα “οργανισμού που υποστηρίζεται από το εξωτερικό” εάν λάβουν περισσότερα από 40€ από τη Ρωσία.
Στην Κροατία , η ακεραιότητα του δικαστικού συστήματος θεωρήθηκε ότι έχει καταστραφεί, μετά την ανάδειξη στη θέση του γενικού εισαγγελέα του Ιβάν Τουρούντιτς, δικαστή με στενούς δεσμούς με το κυβερνών κόμμα Κροατική Δημοκρατική Ένωση (HSZ). Η ευρωπαϊκή εισαγγελία διαμαρτυρήθηκε για «τις συστημικές προκλήσεις της Κροατίας όσον αφορά την τήρηση του κράτους δικαίου» , αφού το γραφείο του Turudić φάνηκε να αμφισβητεί το δικαίωμα της EPPO να διερευνήσει μια ύποπτη υπόθεση απάτης κατά του προϋπολογισμού της ΕΕ.
Στη Ρουμανία , οι πρόσφατες προεδρικές εκλογές αποκάλυψαν πώς το TikTok θα μπορούσε να επιτρέψει σε έναν ελάχιστα γνωστό υπερεθνικιστή να φτάσει στη νίκη , ενώ ένα νομοσχέδιο για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της δημόσιας υπηρεσίας τηλεόρασης και ραδιοφώνου είναι σε αχρηστία στο κοινοβούλιο από το 2021.
Οι συντάκτες της έκθεσης προειδοποίησαν επίσης ότι οι «δημοκρατίες-πρότυπα», συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Γερμανίας, στη βορειοδυτική Ευρώπη δεν ήταν άτρωτες στα προβλήματα.
Xώρες που θεωρούνται παραδοσιακά δημοκρατικά πρότυπα, αλλά των οποίων η πρόσφατη πτώση στην απόδοση είναι ανησυχητική
Στη Γαλλία , οι ερευνητές προειδοποίησαν για την αυξανόμενη χρήση της διαδικασίας του άρθρου 49.3 για την προώθηση αποφάσεων χωρίς ψήφο, καθώς και για τους αυξανόμενους περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης, που εισήχθησαν πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες ή για την αντιμετώπιση ξένων παρεμβάσεων.
Στη Γερμανία , οι ερευνητές επαίνεσαν τους ισχυρότερους κανόνες που έχουν σχεδιαστεί για την καταπολέμηση των «περιστρεφόμενων θυρών», όπου ανώτεροι αξιωματούχοι αναλαμβάνουν θέσεις εργασίας σε τομείς που ρύθμισαν πρόσφατα. Ωστόσο, εξέφρασαν ανησυχίες για «υπερβολικές και δυσανάλογες» απαντήσεις σε φιλοπαλαιστινιακά γεγονότα, συμπεριλαμβανομένης της λογοκρισίας των φιλοπαλαιστινιακών φωνών ή της άρνησης εισόδου στη χώρα στον Έλληνα πρώην υπουργό Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, ο οποίος είχε προσκληθεί να μιλήσει σε μια τέτοια εκδήλωση. Τον περασμένο Απρίλιο η αστυνομία απαγόρευσε μια τριήμερη παλαιστινιακή διάσκεψη στο Βερολίνο , φοβούμενη ότι θα έδινε μια πλατφόρμα σε αντισημιτικές απόψεις.
Η Πολωνία , η οποία προσπαθεί να ανατρέψει την επίθεση σε ανεξάρτητους θεσμούς, περιγράφθηκε ως προειδοποιητική ιστορία. Η κυβέρνηση συνασπισμού υπό τον Ντόναλντ Τουσκ προσπάθησε να αποκαταστήσει τη δικαστική ανεξαρτησία και τον πλουραλισμό των μέσων ενημέρωσης , αλλά έχει έρθει σε σύγκρουση με τον πρόεδρο Αντρέι Ντούντα, ο οποίος είναι ευθυγραμμισμένος με το προηγούμενο κυβερνών κόμμα, καθώς και την πολυπλοκότητα της απομάκρυνσης των παραβιασμένων θεσμών . Η Πολωνία «καταδεικνύει ότι η αντιμετώπιση της διακυβευμένης ανεξαρτησίας των θεσμών είναι μια εξαιρετικά προκλητική και εύθραυστη προσπάθεια», ανέφερε η Liberties.
Υπονόμευση της ΕΕ
H Ουγγαρία ανήκει σε μια κατηγορία από μόνη της, όπου τα δημοκρατικά πρότυπα έχουν υποβαθμιστεί σε τέτοιο βαθμό που δεν θα είχε πρόσβαση στην ΕΕ σήμερα. Η ουγγρική κυβέρνηση συνεχίζει να εφαρμόζει νόμους που αμφισβητούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συμμετέχει σε πολλαπλές εκστρατείες κατά των οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπονομεύει την ΕΕ εκ των έσω.
Η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει τα προστατευτικά κιγκλιδώματα της Δημοκρατίας πριν είναι πολύ αργά
Η ΜΚΟ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να σκληρύνει την άσκηση παρακολούθησης της ΕΕ συνδέοντάς την με την αποδέσμευση κονδυλίων της ΕΕ, καθώς και με την επιτάχυνση της νομικής δράσης για παραβιάσεις του κράτους δικαίου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ξεκινά η πενταμερής για το Κυπριακό στη Γενεύη – Χαμηλά ο πήχης
Γάλλος ευρωβουλευτής σε ΗΠΑ: «Επιστρέψτε μας το Άγαλμα της Ελευθερίας»
