PLUS
Οι ΜΚΟ προειδοποίησαν για «αδιαφάνεια» στον τρόπο με τον οποίο έχουν σχεδιαστεί και δαπανηθεί τα κεφάλαια ανάκαμψης από την πανδημία σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες συχνά έχουν αποκλείσει τους πολίτες από αποφάσεις που τους επηρεάζουν.
«Υπήρξε τεράστια έλλειψη συμμετοχής του κοινού στον σχεδιασμό και την πραγματική εφαρμογή των ταμείων ανάκαμψης»,δηλώνει ο Daniel Thomson, Υπεύθυνος Πολιτικής στο CEE Bankwatch Network.
«Οι αποφάσεις σχετικά με τον τρόπο και τον τόπο επένδυσης αυτών των κεφαλαίων έχουν πραγματικά ληφθεί κεκλεισμένων των θυρών, χωρίς την κατάλληλη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, του κοινού ή των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών», πρόσθεσε, επισημαίνοντας τα ευρήματα μιας πρόσφατης έκθεσης που αναλύει τις δαπάνες των ταμείων ανάκαμψης στη Βουλγαρία, την Εσθονία, την Ουγγαρία, την Ιταλία, τη Λετονία, την Πολωνία και την Ισπανία.
Έλλειψη διαφάνειας
Στην έκθεση, η οποία δημοσιεύθηκε από το Παρατηρητήριο των πολιτών για τη χρηματοδότηση της Πράσινης Συμφωνίας, διαπιστώθηκε ότι το κοινό δεν συμμετείχε στη διαμόρφωση των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης και συχνά δεν του δόθηκαν εργαλεία για την παρακολούθηση της εφαρμογής τους.
«Στην Ιταλία, υπήρξε έλλειψη διαφάνειας από την αρχή, επειδή η κυβέρνηση δεν άφησε το κοινοβούλιο να δει το προσχέδιο ανάκαμψης μέχρι τρεις ημέρες πριν το παρουσιάσει στην Επιτροπή», δήλωσε η Eva Pastorelli, ακτιβίστρια της ιταλικής ΜΚΟ ReCommon.
Ενώ υπήρξαν θετικές επενδύσεις, «το σχέδιο δεν διέθετε τομεακή προσέγγιση και δεν ήταν εύκολο για τα εδάφη και τις κοινότητες να προγραμματίσουν από κοινού τις επενδύσεις με βάση τις ανάγκες τους», είπε.
Επιπλέον, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών αντιμετώπισαν δυσκολίες στην εύρεση και την πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τα χρηματοδοτούμενα έργα, επισημαίνοντας την έλλειψη διαφάνειας για το κοινό.
«Προσπαθήσαμε πραγματικά να βρούμε πολλές πληροφορίες σχετικά με το τι πραγματικά χρηματοδοτήθηκε και ποιοι είναι οι δικαιούχοι. Έτσι, το γεγονός ότι η κοινωνία των πολιτών αγωνίζεται πραγματικά να βρει αυτές τις πληροφορίες σημαίνει ότι οι πολίτες δεν έχουν συμμετάσχει καθόλου», δήλωσε ο Thomson.
Καθώς τα κεφάλαια έπρεπε να δαπανηθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα, σε ορισμένες περιπτώσεις η περίοδος που ήταν διαθέσιμη για τη δημόσια διαβούλευση περιορίστηκε για να τηρηθούν οι προθεσμίες που είχαν τεθεί.
«Υπήρξε έλλειψη διαφάνειας και χρόνου για τα άτομα να αξιολογήσουν αν οι υποδομές ήταν πραγματικά απαραίτητες», δήλωσε ο Pastorelli, επισημαίνοντας το παράδειγμα ενός κυματοθραύστη στη Γένοβα, ένα έργο υποδομής ύψους 2 δισεκατομμυρίων ευρώ το οποίο, σύμφωνα με ΜΚΟ, πραγματοποιήθηκε χωρίς τη συμμετοχή των πολιτών και θα μπορούσε ενδεχομένως να βλάψει τη θαλάσσια βιοποικιλότητα.
Η έλλειψη συμμετοχής σε τοπικό επίπεδο επικρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε έκθεση που εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2022, η οποία κάλεσε τα κράτη μέλη να «εξασφαλίσουν σαφήνεια στην κατανομή των αρμοδιοτήτων και επαρκή συστήματα διαχείρισης των κονδυλίων RRF [ανάκαμψη και ανθεκτικότητα], ώστε να ληφθούν υπόψη οι ειδικές ανάγκες των πολιτών σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο».
Ενάντια στο δημόσιο συμφέρον
«Η αποτυχία να συμπεριληφθεί η κοινωνία των πολιτών στη λήψη αυτών των αποφάσεων οδήγησε σε μια σειρά επενδύσεων που δεν αντικατοπτρίζουν πραγματικά τα συμφέροντα του ευρύτερου κοινού», δήλωσε ο Thomson.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι επενδύσεις στο πλαίσιο των εθνικών σχεδίων ανάκαμψης συχνά διοχετεύονταν σε μεγάλες εταιρείες και όχι σε ΜΜΕ ή στον δημόσιο τομέα ή σε μεγάλα έργα υποδομής που θα μπορούσαν ενδεχομένως να βλάψουν το περιβάλλον.
«Τα κεφάλαια ανάκαμψης υποτίθεται ότι θα βοηθούσαν τους ανθρώπους και τις χώρες που επλήγησαν ιδιαίτερα από την πανδημία COVID-19 και θα έφερναν ανάκαμψη με τη δημιουργία πιο ανθεκτικών οικονομιών», δήλωσε η Bruna Cañada Roca από το Παρατηρητήριο Χρέους στην Παγκοσμιοποίηση, προσθέτοντας ωστόσο ότι τα χρήματα δεν έχουν ενισχύσει το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης ή άλλες δημόσιες υπηρεσίες.
«Η όλη διαδικασία λήψης αποφάσεων ήταν απλώς ένας διάλογος μεταξύ της εθνικής κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και η διοίκηση ήταν πολύ κεντρική», είπε, εξηγώντας ότι ένας κοινωνικός διάλογος για την ανάκαμψη που δημιουργήθηκε στην Ισπανία περιελάμβανε μόνο εκπροσώπους δύο συνδικαλιστικών οργανώσεων.
Η έλλειψη προσωπικού και πόρων εμπόδισε επίσης τους δήμους και τις περιφέρειες καθώς και τις κοινωνικές επιχειρήσεις από το να αποκτήσουν πρόσβαση στα κεφάλαια, πρόσθεσε η ίδια.
Ωστόσο, σε άλλες χώρες, η συμμετοχή των πολιτών είχε μεγαλύτερη επιρροή στις αποφάσεις που ελήφθησαν σχετικά με τη δαπάνη των κεφαλαίων.
Για παράδειγμα, στην Πολωνία η κατασκευή ενός υδροηλεκτρικού έργου στον Βίστουλα επικρίθηκε και αφαιρέθηκε από το σχέδιο ανάκαμψης.
«Όσο χαμηλότερη είναι η συμμετοχή των πολιτών, τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος να συμπεριληφθούν στο σχέδιο προβληματικά έργα», δήλωσε ο Krzysztof Mrozek από το Polish Green Network στη EURACTIV, προσθέτοντας ότι τα αυστηρά κριτήρια επιλεξιμότητας εμπόδισαν επίσης τη χρηματοδότηση έργων που θα μπορούσαν να ωφελήσουν τις τοπικές κοινότητες μέσω των κονδυλίων ανάκαμψης της ΕΕ.
Μεγαλύτερη συμμετοχή
Οι συντάκτες της έκθεσης διεξήγαγαν επίσης μια έρευνα μεταξύ των πολιτών που διαπίστωσαν χαμηλά επίπεδα ενημέρωσης σχετικά με τα ταμεία ανάκαμψης της ΕΕ και τη συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις που έλαβαν οι κυβερνήσεις.
Στην έρευνα, οι ερωτηθέντες πρότειναν την αύξηση της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, της τηλεόρασης, του ραδιοφώνου και των podcast για την ενίσχυση της ενημέρωσης.
Για να ενισχυθεί η συμμετοχή των πολιτών, οι ερωτηθέντες επεσήμαναν επίσης τη δυνατότητα θέσπισης υποχρεωτικής συμμετοχής του κοινού ή συγκρότησης συνελεύσεων πολιτών σε επίπεδο πόλης που θα επιτρέπουν στους κατοίκους να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τις ανάγκες τους.
«Οι εθνικές αρχές, τα κράτη μέλη, βλέπουν τη συμμετοχή του κοινού ως ένα πραγματικά γραφειοκρατικό είδος διοικητικών και τυπικών διαδικασιών, ενώ στην πραγματικότητα, θα πρέπει να το δουν ως πραγματικό πλεονέκτημα για την ευθυγράμμιση των δαπανών με τις ανάγκες των πολιτών», δήλωσε ο Thomson.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μητσοτάκης: Οι πολίτες ήξεραν ότι δεν εκλέγεται κυβέρνηση- Θέλησαν να διαμαρτυρηθούν
Ευρωπαϊκές εκλογές 2024: Οκτώ συμπεράσματα από τα αποτελέσματα σε Ελλάδα και Κύπρο
