Έλληνες Αρχαιολόγοι: «Να ακυρωθεί η συμφωνία για τις αρχαιότητες της συλλογής Στέρν»

Την άμεση ακύρωση της Συμφωνίας για τη Συλλογή Στερν, ζητά ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, ρίχνοντας ευθείες βολές κατά της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, κάνοντας λόγο για σκανδαλώδη νομιμοποίηση της αρχαιοκαπηλίας και της κιβδηλείας μνημείων.

H Συμφωνία Στερν, την οποία επιθυμεί να νομιμοποιήσει η κυβέρνηση, αφορά αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία θα εκτίθενται στο Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης για 50 χρόνια. Κάποια από αυτά θα έρχονται κατά διαστήματα στην Ελλάδα και θα εκτίθενται στο ιδιωτικό Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή.

Παραμένει άγνωστο αν τα αντικείμενα αυτά είναι αυθεντικά ή κίβδηλα, αλλά και πώς βρέθηκαν στα χέρια του Λέοναρντ Στερ. Πάντως, σύμφωνα με έρευνα του αρχαιολόγου Χρήστου Τσιρογιάννη, αποκαλύπτεται πως ειδώλιο που εμπεριέχεται στη Συλλογή Στερν, περιλαμβάνεται στο αρχείο φωτογραφιών του καταδικασμένου για αρχαιοκαπηλία Gianfranco Becchina.

Το ιστορικό των κυκλαδίκων αρχαιοτήτων
Η ιστορία ξεκινά όταν έρχονται στο προσκήνιο 161 κυκλαδικές αρχαιότητες του πολυεκατομμυριούχου συλλέκτη Λέοναρντ Στερν. Οι αρχαιότητες δωρίζονται στο νεοιδρυθέν «Ινστιτούτο Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού» με έδρα το Ντελαγουέρ, του οποίου κάτοχος είναι ο ίδιος ο Στερν.

Το υπουργείο Πολιτισμού έκλεισε τη συμφωνία, υπογράφοντας στις 21 Ιουλίου 2022, χωρίς ωστόσο να εξετάσει τη γνησιότητα και την προέλευση των αντικειμένων, αλλά ούτε και σε ποιον/ους ανήκει το ίδρυμα όπου δωρίστηκαν.

Κανείς θα απορρεί ήδη αν υπάρχει κάποιος νόμος και ποιες διατάξεις θα έπρεπε να εφαρμοστούν σε ανάλογες περιπτώσεις. Σαφώς και υπάρχει. Απλά το υπουργείο Πολιτισμού ετσιθελικά… δεν τις εφάρμοσε.

Μάλιστα, κατά την ψήφιση του νόμου 4968/2022, η Υπουργός Πολιτισμού, που ήταν η μόνη μαζί με τον Πρωθυπουργό που είχαν δει τα 161 κυκλαδικά αντικείμενα της Συλλογής Στερν, διαβεβαίωσε τους βουλευτές του ελληνικού κοινοβουλίου ότι πρόκειται για μια «άγνωστη» Συλλογή και ότι δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν αποδείξεις για την αρχαιοκαπηλική προέλευση των αντικειμένων.

Να σημειωθεί εδώ πως παρόλο που η Λίνα Μενδώνη κατέχει διδακτορικό στην Αρχαιολογία, δεν θα μπορούσε να είναι σε θέση να εξετάσει μόνη της 161 αρχαιολογικά αντικείμενα και να καταλήξει σε συμπέρασμα το οποίο θα παρουσίαζε στο ελληνικό κοινοβούλιο και στην αρχαιολογική κοινότητα.

Οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού είναι εξουσιοδοτημένες να ελέγχουν τα πιστοποιητικά προέλευσης των αντικειμένων, όπως θεσμικά θα έπρεπε να είχε συμβεί εξαρχής. Απλά, όπως αναφέραμε παραπάνω, δεν έγινε.

Μάλιστα, ούτε όταν οι φωτογραφίες του ειδωλίου αρ. 29 από το αρχείο Μπεκίνα, ήρθαν στο φως της δημοσιότητας, δεν ζήτησε τη συνδρομή των ιταλικών αρχών για να διερευνήσει αν όντως το ειδώλιο αρ. 29 και άλλα αντικείμενα της Συλλογής Στερν είχαν διακινηθεί από τον Ιταλό αρχαιοκάπηλο.

Εν αντιθέσει, όταν κατατέθηκε σχετική ερώτηση του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ, Ευκλείδη Τσακαλώτου, υποβάθμισε το θέμα και απέκρυψε ότι πριν από κάθε δωρεά ή κατάσχεση συγκροτείται επιτροπή επιστημόνων του Υπουργείου Πολιτισμού που ελέγχει την αυθεντικότητα ή μη όλων των αντικειμένων που παρουσιάζονται ως αρχαία.

«Μέχρι σήμερα οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟ δεν έχουν στοιχεία και αποδείξεις για τον τρόπο που διακινήθηκαν οι αρχαιότητες, για το πότε διακινήθηκαν και δεν διαθέτουν τα αποδεικτικά στοιχεία που ζητούν τα δικαστήρια. Από κει και πέρα, υπογράφοντας τη σύμβαση εξασφαλίζουμε τον μεγαλύτερο επαναπατρισμό αρχαιοτήτων, χωρίς να αποποιηθεί το ελληνικό κράτος κανένα δικαίωμά του», είχε αναφέρει.

Έλληνες Αρχαιολόγοι: «Να ακυρωθεί η συμφωνία για τις αρχαιότητες της συλλογής Στέρν»
Να ακυρωθεί η Συμφωνία για τη Συλλογή Στέρν ζητά ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, τονίζοντας ότι η Συμφωνία, που κυρώθηκε από την Βουλή, «νομιμοποιεί την αρχαιοκαπηλία και την κιβδηλεία μνημείων».

Σε ανακοίνωση τους οι Έλληνες αρχαιολόγοι επικαλούνται μεταξύ άλλων και το πρόσφατο δημοσίευμα που παρουσιάζει με ντοκουμέντα ότι το ειδώλιο αρ. 29 της Συλλογής Στερν βρισκόταν στα χέρια του αρχαιοκάπηλου Τζιανφράνκο Μπεκίνα, όπως επίσης επικαλούνται και την επιστολή του καθηγητή αρχαιολογίας Χρήστου Ντούμα προς το υπουργείο Πολιτισμού και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, με την οποία εξηγεί τον λόγο που θεωρεί αναγκαίο τον έλεγχο γνησιότητας των αντικειμένων από αρμόδια Επιτροπή.

Στην ίδια συνέντευξη που παραχώρησε ο Χρήστος Ντούμας και πληροφορεί για την επιστολή δηλώνει επίσης ότι «τουλάχιστον για 4-5 ειδώλια από τη Συλλογή Στερν που εκτίθεται στην Αθήνα είναι μεγάλες οι πιθανότητες να είναι κίβδηλα».

Από την πλευρά του ο ΣΕΑ, ζητά να μεταβεί κλιμάκιο Ελλήνων ειδικών αρχαιολόγων και συντηρητών και να εξετάσουν τη γνησιότητα όλων των αντικειμένων της Συλλογής Στερν. Επίσης, ζητούν να δοθεί εντολή στην αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠ.ΠΟ.Α, όπως έπρεπε θεσμικά να είχε συμβεί εξαρχής, ώστε να ελέγξει τα πιστοποιητικά προέλευσης των αντικειμένων, να τεκμηριώσει την προέλευση των αρχαίων της Συλλογής Στερν και να κάνει όλες τις απαραίτητες συγκρίσεις και ταυτίσεις με τα στοιχεία και τα δεδομένα όλων των σχετικών αρχείων.

Τέλος, η κυριότητα και η κατοχή των αυθεντικών κλεμμένων αρχαιοτήτων της Συλλογής Στερν να περάσει στο ελληνικό δημόσιο και οι αρχαιότητες να επαναπατριστούν για να εκτεθούν σε δημόσια ελληνικά Μουσεία, με τελικό προορισμό το Μουσείο Κυκλαδικού Πολιτισμού στο Κάστρο της Νάξου, για να εμπλουτίσουν την έκθεση του δημόσιου και μοναδικού στον κόσμο μουσείου που θα είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στον κυκλαδικό πολιτισμό της 3ης χιλιετίας π.Χ., και μάλιστα να ευαισθητοποιήσουν τους επισκέπτες σε θέματα παράνομης εμπορίας αρχαίων» καταλήγει η ανακοίνωση του ΣΕΑ.

Τι ζητά ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων 

• Να μεταβεί κλιμάκιο Ελλήνων ειδικών αρχαιολόγων και συντηρητών και να εξετάσουν τη γνησιότητα όλων των αντικειμένων της Συλλογής Στερν. Βάσει των διατάξεων της αρχαιολογικής νομοθεσίας, άλλωστε, σε κάθε περίπτωση δωρεάς ή κατάσχεσης συγκροτείται τριμελής επιτροπή επιστημόνων του Υπουργείου Πολιτισμού, η οποία ελέγχει τη γνησιότητα των αντικειμένων και γνωμοδοτεί για την αξία τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση του χρυσού μυκηναϊκού δαχτυλιδιού που δωρήθηκε από το Ίδρυμα Nobel της Σουηδίας και επαναπατρίστηκε το Μάιο 2022 (Δελτίο Τύπου ΥΠΠΟΑ 20.5.2022). Της αποδοχής της δωρεάς προηγήθηκε η εκτίμηση επιτροπής ειδικών (δύο αρχαιολόγοι του ΕΑΜ) που μετέβησαν με εντολή μετακίνησης την οποία υπογράφει η Υπουργός Πολιτισμού Λ. Μενδώνη (Διαύγεια 8.4.2022- ΑΔΑ: 6ΣΕ14653Π4-Ω0Ο) στην Στοκχόλμη στο Μουσείο Μεσογειακών και Ανατολικών Αρχαιοτήτων «……ως εμπειρογνώμονες για να διακριβώσουν τη γνησιότητα και την ταύτιση κλαπέντος κινητού μνημείου…..». Υπενθυμίζουμε, επίσης, ότι η κιβδηλεία μνημείων αποτελεί αδίκημα με βάση το άρθρο 66 του Αρχαιολογικού Νόμου.
• Να δοθεί εντολή στην αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠ.ΠΟ.Α, όπως έπρεπε θεσμικά να είχε συμβεί εξαρχής, να ελέγξει τα πιστοποιητικά προέλευσης των αντικειμένων, να τεκμηριώσει την προέλευση των αρχαίων της Συλλογής Στερν και να κάνει όλες τις απαραίτητες συγκρίσεις και ταυτίσεις με τα στοιχεία και τα δεδομένα όλων των σχετικών αρχείων.
• Να ζητηθεί η συνδρομή του Εισαγγελέα της Ν. Υόρκης ώστε να κατασχεθούν και να επιστραφούν άμεσα στη χώρα το ειδώλιο αρ. 29 της Συλλογής Στερν και το ειδώλιο νο 12 της έκθεσης Glories of the Past από τη Συλλογή της Shelby White, που αποτελούν αποδεδειγμένα προϊόντα αρχαιοκαπηλίας.
• Η κυριότητα και η κατοχή των αυθεντικών κλεμμένων αρχαιοτήτων της Συλλογής Στερν να περάσει στο ελληνικό δημόσιο και οι αρχαιότητες να επαναπατριστούν για να εκτεθούν σε δημόσια ελληνικά Μουσεία, με τελικό προορισμό το Μουσείο Κυκλαδικού Πολιτισμού στο Κάστρο της Νάξου, για να εμπλουτίσουν την έκθεση του δημόσιου και μοναδικού στον κόσμο μουσείου που θα είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στον κυκλαδικό πολιτισμό της 3ης χιλιετίας π.Χ., και μάλιστα να ευαισθητοποιήσουν τους επισκέπτες σε θέματα παράνομης εμπορίας αρχαίων.

Κλεμμένες αρχαιότητες στο σπίτι μέλους του ΔΣ του Metropolitan

Είκοσι τρεις αρχαιότητες, προϊόντα αρχαιοκαπηλίας βρέθηκαν στο σπίτι της Σέλμπι Γουάιτ στο Μανχάταν τους τελευταίους 18 μήνες. Να σημειωθεί πως η Σ. Γουάιτ είναι μέλος του ΔΣ του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης.

Οι εν λόγω αρχαιότητες, επεστράφησαν στην Τουρκία και στην Ιταλία, όπουαποδείχτηκε μετά από μακροχρόνια έρευνα ότι ανήκαν στη συλλογή της Σέλμπι Γουάιτ, η οποία είναι και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του «αμαρτωλού» Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης.

Σύμφωνα με το theartnewspaper.com , εκδόθηκαν τουλάχιστον δύο εντάλματα έρευνας για το σπίτι της Σέλμπι Γουάιτ από το Γραφείο του Περιφερειακού Εισαγγελέα του Μανχάταν στις 28/6/2021 και στις 27/4/22 τα οποία αφορούν σε πέντε, το πρώτο ένταλμα, και 18 αρχαιότητες, το δεύτερο.

Για να γίνει πλήρως κατανοητό ποια είναι η Σ. Γουάιτ, αξίζει να αναφερθεί πως εμπλέκεται σε ανάλογη υπόθεση αρχαιοκαπηλίας, ενώ τα τελευταία 22 χρόνια τίθεται υπό έρευνα για τα 200 αρχαιολογικά αντικείμενα που παρουσιάστηκαν το 1990 στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, τα οποία είναι άγνωστης προέλευσης.

Το 2008 παρέδωσε η ίδια στις ιταλικές αρχές 10 κλασικές αρχαιότητες και στην Ελλάδα δύο αντικείμενα του τέταρτου αιώνα π.Χ., ενώ το 2011, ο άνω κορμός αγάλματος του Ηρακλή, που ανήκει από κοινού στην Γουάιτ και στον απελθόντα σύζυγό της επέστρεψε στην Τουρκία.

Ως συμπέρασμα των γεγονότων που έρχονται να συμπληρώσουν το παζλ των “χαμένων” αρχαιοτήτων προκύπτει πως παραμένει άγνωστο και ίσως παραμείνει για καιρό αν τα αντικείμενα είναι αυθεντικά ή όχι, πώς ταξίδεψαν από τα νησιά των Κυκλάδων στη συλλογή ενός πολυεκατομμυριούχου και γιατί η ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού επιλέγει να μην διερευνήσει τα στοιχεία αλλά να επιτρέψει την έκθεσή τους στη Ν. Υόρκη.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΣΥΡΙΖΑ: Ζητεί παρέμβαση εισαγγελέα για τη «Συλλογή Στερν»

Σε δημοπρασία άγνωστος για το ευρύ κοινό πίνακας του Βίνσεντ βαν Γκογκ