Ένας Τραμπ στην προεδρία της Γαλλίας;

27/10/2021 23:23

Όταν συζητάμε για τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές στη Γαλλία, όλες οι συζητήσεις οδηγούν στον Ερίκ Ζεμούρ. Ο ακροδεξιός διανοητής έχει εκτιναχθεί στα ύψη στις δημοσκοπήσεις, αφότου υπαινίχθηκε ότι θα διεκδικήσει τη θέση του αρχηγού του κράτους. Τα πνευματώδη σόκιν αστεία του και η λαϊκιστική ρητορική του απηχούν ένα μείγμα Ντόναλντ Τραμπ και Τάκερ Κάρλσον, με ορισμένα ευδιάκριτα γαλλικά χαρακτηριστικά.

Του Lionel Laurent

Ο “πανταχού παρών” θαυμαστής
Αν αναφέρετε το τρέχον δημοσκοπικό ποσοστό του Ζεμούρ, 16% – ποσοστό που τον τοποθετεί στη δεύτερη θέση μετά τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, που κινείται στο 25%, και άρα στον δεύτερο γύρο – σε κοινωνικές συναθροίσεις, οι αντιδράσεις θα ποικίλλουν από δυσπιστία έως εφησυχαστικά γέλια, μέχρι που ένας “πανταχού παρών” θαυμαστής του εμφανίζεται ξαφνικά στην ομήγυρη. Είμαστε ακόμη στην αρχή, ωστόσο εδώ υπάρχει δυναμική και ο Μακρόν δεν μπορεί απλώς να εικάζει ότι αυτή θα εξασθενίσει.

Για να είμαστε ξεκάθαροι, όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο νυν πρόεδρος θα νικούσε εύκολα τον Ζέμουρ σε έναν δεύτερο γύρο. Με την πολυδιάσπαση, ωστόσο, σε μια ήδη κατακερματισμένη πολιτική κούρσα – αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 30 δυνητικοί υποψήφιοι – ο Μακρόν θα μπορούσε να βρεθεί να δίνει τη μάχη σε όλα τα μέτωπα χωρίς να γνωρίζει ποιος θα είναι ο πραγματικός του αντίπαλος.

Πιο ανησυχητικό είναι ότι ο Μακρόν δυσκολεύεται να εμπνεύσει ενθουσιασμό και προσέλευση ψηφοφόρων στις κάλπες, ενώ ο Ζεμούρ βάζει “φυτιλιές” σε νέους οπαδούς, οι οποίοι προηγούμενα στέκονταν πολιτικά απαθείς.

Τραμπισμός;
Οι παραλληλισμοί με τον Τραμπ είναι περισσότερο σε επίπεδο στυλ παρά σε επίπεδο ουσίας. Ο Ζεμούρ δεν συμμερίζεται τις εμμονές του Ντόναλντ με τον κλάδο των ακινήτων ή με την Κίνα.

Εκείνο που κομίζει είναι μια αίσθηση συντηρητικής κριτικής περί παρακμής: η λογική “τα πράγματα ήταν καλύτερα παλιότερα” είναι ένα γνωστό πολιτικό “ρεφρέν”. Έπειτα, υπάρχει η δημιουργία αποδιοπομπαίων τράγων εκ μέρους του και η απλοϊκότητά του: εάν δεν υπήρχαν μετανάστες και οι βιομηχανικές θέσεις εργασίας επέστρεφαν στη Γαλλία, η οικονομία θα ευημερούσε.

Η επιλογή της γλώσσας του – “βιαστές, δολοφόνοι” – για να περιγράψει τους μετανάστες ανακαλεί επίσης στη μνήμη τον Τραμπ. Όπως και η δυσκολία των μέσων ενημέρωσης να τον αποδομήσουν – μια φωτογραφία παπαράτσι η οποία δείχνει τον 63χρονο Ζέμουρ στην αγκαλιά μιας 28χρονης συμβούλου του βοήθησε μόνο στο να “εξανθρωπίστεί” εκείνος στα μάτια της κοινής γνώμης.

Θεωρίες συνωμοσίας
Και παρόλο που ο Ζεμούρ δεν είναι υποστηρικτής της QAnon ή των θεωριών συνωμοσίας κατά των εμβολίων, βαδίζει σε ένα παραπλήσιο μονοπάτι παράνοιας. Είναι οπαδός της ρατσιστικής θεωρίας της “Μεγάλης Αντικατάστασης”, η οποία έγινε διαβόητη από τους υπερμάχους της υπεροχής της λευκής φυλής στο Charlottesville των ΗΠΑ, το 2017.

Το γεγονός ότι είναι αλγερινο-εβραϊκής καταγωγής κάνει το ανοικτό φλερτ του με αντισημίτες ακόμη πιο ψυχρό και πολιτικά υπολογιστικό. Έχει καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να “ξεπλύνει” το δοσιλογικό καθεστώς του Βισύ και να αμφισβητήσει την Υπόθεση Ντρέιφους.

Όλα τα παραπάνω κάνουν τον Ζεμούρ μια τοξική φιγούρα για πολλούς ανθρώπους – το 70% των ψηφοφόρων δεν τον βλέπει ως φτιαγμένο από “προεδρικό” υλικό και περισσότεροι από τους μισούς τον βρίσκουν ανησυχητικό. Η πολιτική ανάδυσή του, ωστόσο, υπογραμμίζει μια ευρύτερη στροφή προς τα δεξιά στην πολιτική μετά την πανδημία.

Η Covid-19 ενίσχυσε τις συντηρητικές τάσεις στους Γάλλους, με την πλειοψηφία να υποστηρίζει την ιδέα η χώρα να καταστεί πιο “κλειστή” έναντι των μετανάστών – με την τάση να είναι μεγαλύτερη από ό,τι στην Ιταλία, τη Γερμανία ή το Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό παρασύρει την προεδρική συζήτηση προς τα δεξιά, πεδίο όπου ο Μακρόν δεν βρίσκεται στο στοιχείο του.

Λεπέν, Ζεμούρ, Μπαρνιέ ή …;
Επιπλέον, δεν είναι ξεκάθαρο με ποιον δίνει τελικά μάχη ο πρόεδρος. Τι θα συμβεί αν η Ζεμούρ αποτύχει να εκτοπίσει τη Μαρίν Λεπέν της ακροδεξιάς Εθνικής Συσπείρωσης (πρώην Εθνικό Μέτωπο), η οποία προσπαθεί να κάνει το κόμμα της πιο αποδεκτό από την κεντροδεξιά και δεν επιθυμεί πλέον να εγκαταλείψει το ευρώ;

Τι θα συμβεί εάν ο αρχιδιαπραγματευτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Brexit, Μισέλ Μπαρνιέ, περάσει στον β’ γύρο, παίζοντας με τις διαφορές εντός του κεντροδεξιού κόμματός του και χρησιμοποιώντας ως πολιτικό ατού τη μακρόχρονη πολιτική του εμπειρία στην Ευρώπη; Καθένας από αυτούς τους αντιπάλους θα απαιτούσε και διαφορετική στρατηγική αντιμετώπισης.

Ως εκ τούτου, ο Μακρόν εστιάζει στην ικανότητά του να προσφέρει σταθερότητα σε ένα εκλογικό σώμα που, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, ανησυχεί πάνω απ’ όλα για την αγοραστική του δύναμη.

Παροχές
Ο πρόεδρος προχωρεί σε τεράστιες κρατικές επιδοτήσεις προκειμένου οι Γάλλοι να “βγάλουν” τον επερχόμενο σκληρό χειμώνα. Έχει δεσμευτεί για παροχές 3,8 δισεκατομμυρίων ευρώ για την κάλυψη των λογαριασμών θέρμανσης και πάγωμα των τιμολογίων φυσικού αερίου. Το αποτέλεσμα είναι ένα προβλεπόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα 5% για το επόμενο έτος. Το “whatever it takes” είναι οπωσδήποτε ισχυρό εργαλείο.

Η εστίαση στην οικονομία είναι επίσης πρόκληση για τον Ζέμουρ, σε ένα πεδίο όπου είναι πιο αδύναμος – οι πρόσφατες δεσμεύσεις του να μειώσει τους φόρους στη βενζίνη και να καταργήσει τα νέα όρια ταχύτητας για τα αυτοκίνητα δεν συμβαδίζουν με έναν κόσμο μηδενικών ρύπων. Περιστασιακά κολακεύει την κεντροδεξιά μιλώντας για περικοπή του γενναιόδωρου κράτους πρόνοιας και μείωση των φόρων στις επιχειρήσεις, ενώ ξεκαθαρίζει ότι δεν θα έβγαζε τη Γαλλία από το ευρώ. Επανέρχεται ωστόσο πάντα στην “ανισότητα των ταυτοτήτων” έναντι της “κοινωνικής ανισότητας”.

Άγνωστοι Χ
Υπάρχουν δύο βασικοί άγνωστοι Χ γύρω από την υποψηφιότητα του Ζεμούρ. Ο πρώτος είναι εάν τελικώς θα θέσει υποψηφιότητα. Ο δεύτερος είναι εάν μπορεί να επεκτείνει την υποστήριξή του πέρα από την ακροδεξιά. Το όραμά του είναι να συγκεντρώσει ακόλουθους από τμήματα της Εθνικής Συσπείρωσης της Λεπέν, από τη συντηρητική πτέρυγα των κεντροδεξιών Ρεπουμπλικανών και από απογοητευμένους ψηφοφόρους από άλλα τμήματα του πολιτικού φάσματος. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, έχει κερδίσει ψήφους μόνον από τη Λεπέν.

Είναι πολύ νωρίς για να μπορούμε να εικάσουμε το τι θα γίνει στη συνέχεια. Οι γαλλικές προεδρικές εκλογές παίρνουν πάντα απροσδόκητες στροφές: σκάνδαλα ή εκπλήξεις μπορούν να “σκοτώσουν” πολιτικά υποψηφίους. Η Λεπέν έχει ακόμα τους θαυμαστές της. Η κεντροδεξιά μπορεί τελικά να επιλέξει έναν ισχυρό υποψήφιο.

Ο Μακρόν, ωστόσο, θα πρέπει να πάρει στα σοβαρά την απειλή του Ζέμουρ, ανεξάρτητα από το τι λένε οι δημοσκοπήσεις. Ο πρόεδρος γνωρίζει ότι για να υπάρξει συμμετοχή την ημέρα των προεδρικών εκλογών τον Απρίλιο, θα πρέπει να τροφοδοτήσει το μόνο πράγμα που δεν εμπνέει ο ίδιος: ενθουσιασμό.

Κι αν ο Ζεμούρ όντως φτάσει στον δεύτερο γύρο, αυτό θα φέρει τους πιστούς οπαδούς του Μακρόν, τα “λευκά κολλάρα” των αστικών κέντρων ενάντια σε ένα “αντιρεπουμπλικανικό” μέτωπο. Η κατάσταση κάθε άλλο παρά αστεία μοιάζει.

Πηγή: capital.gr/bloomberg