Ερντογάν ή Κιλιτσντάρογλου;

Αυτή την Κυριακή στη γειτονική Τουρκία το αποτέλεσμα που θα προκύψει από την κάλπη αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Τις περασμένες μέρες η πλάστιγγα τη μία στιγμή έγερνε προς τον Ερντογάν και την άλλη προς την αντιπολίτευση, προσθέτοντας έναν ακόμη πονοκέφαλο τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα που έχει συχνές προστριβές με την Άγκυρα.

Του ΝΙΚΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗ

Δίχως άλλο το ενδιαφέρον για τις τουρκικές εκλογές είναι μεγάλο, αφού κανείς μας δεν έχει την ψευδαίσθηση ότι όλα θα είναι ρόδινα στο Αιγαίο ανεξάρτητα από το ποιος θα κερδίσει.
Ο Ερντογάν στο κοντινό μας παρελθόν δεν είχε πρόβλημα να εμπλακεί σε επικίνδυνα παιχνίδια στο Αιγαίο, έχοντας αφήσει να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να εισβάλει σε ένα ελληνικό νησί εν μία νυκτί, ενώ έχει απειλήσει την Αθήνα ακόμη και με πυραυλικό χτύπημα.
Ακόμη και αν οι σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία έχουν βελτιωθεί τους τελευταίους μήνες, με τον Ερντογάν να έχει κατεβάσει τους τόνους, κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει πόσο θα διαρκέσει αυτή η αποκλιμάκωση.
Εξάλλου καθ’ όλη την προεκλογική του εκστρατεία τις τελευταίες ημέρες ο Ερντογάν δηλώνει ότι θα συνεχίσει να «ενοχλεί» την Ελλάδα με τις ογκώδεις αμυντικές δαπάνες της Τουρκίας, κόβοντας κορδέλες σε αεροπλανοφόρα, άρματα μάχης και μαχητικά αεροσκάφη.

Προτεραιότητες

Είναι σίγουρο πως, αναφορικά με τις μεγάλες περιφερειακές συγκρούσεις -θαλάσσια σύνορα, ενεργειακοί πόροι στην Ανατολική Μεσόγειο και την Κύπρο-, οι βασικές στρατηγικές προτεραιότητες της Τουρκίας θα παραμείνουν άκαμπτες, καθώς τόσο ο Ερντογάν όσο και ο Κιλιτσντάρογλου δεν αποκλίνουν πολύ ως προς την προσέγγισή τους.

Εάν ο Ερντογάν εξασφαλίσει την επανεκλογή του, η προσέγγιση της Τουρκίας στις μακροχρόνιες διαμάχες με την Ελλάδα είναι απίθανο να αλλάξει, αφού ο «σουλτάνος» μπορεί προεκλογικά να έδειχνε ανοιχτός σε διάλογο, αλλά γρήγορα θα υιοθετήσει και πάλι μια επιθετική στάση εάν στις συνομιλίες δημιουργηθούν προβλήματα. Η Ιστορία επιβεβαιώνει αυτή την προοπτική.

Εάν κερδίσει ο Κιλιτσντάρογλου, η προσέγγιση της Άγκυρας μπορεί να είναι πιο φιλική, καθώς θα επιδιώξει να εμβαθύνει τους δεσμούς με την Ευρώπη και τις εμπορικές σχέσεις μέσω της τελωνειακής ένωσης ΕΕ -Άγκυρας – μια ρύθμιση ελεύθερου εμπορίου που ισχύει από το 1995, αλλά οι κόκκινες γραμμές της Τουρκίας δεν θα μετακινηθούν, άσχετα με τα όσα δήλωνε προεκλογικά λέγοντας πως «θα κάνουμε αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής με στροφή 180 μοιρών… Δεν γίνεται να υπάρχει μια εξωτερική πολιτική του καβγά!».

Τι θέλει η Δύση

Ο Economist ανέφερε στο τελευταίο του τεύχος πως μια πιθανή ήττα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα είχε παγκόσμιες συνέπειες, καθώς ο φοβισμένος κόσμος της Τουρκίας θα ένιωθε πιο ελεύθερος. Γράφει ο Economist: «Θα ήταν εκπληκτική πολιτική ανατροπή με παγκόσμιες συνέπειες. Ο τουρκικός λαός θα ήταν πιο ελεύθερος, λιγότερο φοβισμένος και με τον καιρό θα ευημερούσε. Μια νέα κυβέρνηση θα επανορθώσει τις κακοποιημένες σχέσεις με τη Δύση. Η εκδίωξη Ερντογάν θα έδειχνε στους δημοκράτες παντού ότι οι ισχυροί μπορούν να ηττηθούν».
Μια γραμμή που την τελευταία βδομάδα πριν από τις τουρκικές κάλπες ακολούθησαν σχεδόν όλοι οι Δυτικοί ευχόμενοι τη νίκη των φιλοδυτικών κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Ξεχνούν όμως πως ο Ερντογάν μπορεί να κάνει τα πάντα για να αποφύγει την ήττα, τη στιγμή μάλιστα που το 93% των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης βρίσκεται υπό τον έλεγχό του απέναντι στα κοινωνικά δίκτυα που χρησιμοποιεί η αντιπολίτευση, τα οποία όμως εκπροσωπούν μόνο τους νέους, τους αστούς, τους αντιφρονούντες και τους Κούρδους, και όχι τη «σιωπηλή» και ευσεβή πλειοψηφία της επαρχίας, στις μικρές πόλεις και τα χωριά της κεντρικής Ανατολίας.

Εσωτερικό κράτος

Το καθεστώς Ερντογάν έχει εδραιωθεί εδώ και πολλά χρόνια. Στηρίζεται σε εκατομμύρια στελέχη, μέλη και οπαδούς, οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν μετάσχει και επωφεληθεί από τη νομή της εξουσίας. Οι περισσότεροι αυτών, με την πιθανότητα να βρεθούν στο στόχαστρο των νικητών, δύσκολα θα παραδώσουν την εξουσία και τη μοίρα τους στα χέρια των αντιπάλων.
Από τις εκλογές του 2015, στις οποίες ο Ερντογάν υπέστη συντριπτική ήττα, η στρατηγική του ήταν να οικοδομήσει ένα «εσωτερικό κράτος» πιστών στελεχών, τα οποία σήμερα αποτελούν έναν απόλυτα πιστό «αυταρχικό, σκληρό πυρήνα». Η Le Monde τονίζει πως αν ο Ερντογάν χάσει, τα στελέχη αυτά θα παραμείνουν εντός του δικαστικού συστήματος όπως και εκτός των δυνάμεων ασφαλείας.

Επαγρύπνηση

Για την Ελλάδα το αποτέλεσμα στην Τουρκία αποτελεί μία από τις πιο δύσκολες προκλήσεις που έχει αντιμετωπίσει στη μακροχρόνια σχέση της με τη γείτονα.
Ακόμη και αν το αποτέλεσμα φέρει ως νικήτρια τη φιλοδυτική αντιπολίτευση, η ένταση μόνο προσωρινά μπορεί να εκτονωθεί κάτω από τις πιέσεις της Δύσης.
Η Τουρκία των 80.000.000 και του ΑΕΠ, που είναι θέμα χρόνου να προσεγγίσει το ένα τρισ. δολάρια, παραμένει μια υπολογίσιμη γεωπολιτική, οικονομική και στρατιωτική δύναμη και θα απαιτεί πάντα ανάλογη σημασία από το διεθνές περιβάλλον.
Η Δύση θέλει και θα προσπαθήσει να τη δελεάσει και να την επαναφέρει «ψυχή τε και σώματι» στο πλευρό της, και αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς να αποδεχθεί αρκετές από τις διεκδικήσεις της, αρκετές από τις οποίες αφορούν την Ελλάδα.
Γεγονός που φέρνει την Ελλάδα σε μια κατάσταση συνεχούς επαγρύπνησης, διπλωματικά και στρατιωτικά, διατηρώντας την αποτρεπτική της ισχύ σε υψηλό επίπεδο, έως ότου θεωρητικά η πολιτική και στρατιωτική ενοποίηση της Ευρώπης θα είναι ένα ικανό μέγεθος που θα μπορεί να αποτρέψει ή να κατευνάσει λόγω ισχύος τις τουρκικές διεκδικήσεις.

Μια χώρα πολωμένη

Αν τα πράγματα σήμερα εξελιχθούν όπως προϊδέαζαν πολλές δημοσκοπήσεις, τότε μια πιθανή νέα Τουρκία θα έχει όνομα, το όνομα του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, αντιπάλου του Ερντογάν, βάζοντας τέλος σε μια μακρά κούρσα στήθος με στήθος.
Η παραπαίουσα οικονομία και ο πληθωρισμός, που κάποια στιγμή έφτασε ακόμη και το 80%, καθώς και η απογοήτευση του τουρκικού λαού ως προς τον βραδύ ρυθμό της βοήθειας για τα θύματα των τρομερών σεισμών της 6ης Φεβρουαρίου θα κρίνουν τον νικητή.
Όποιο όμως και αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών, η Τουρκία θα παραμείνει μια χώρα πολωμένη με μεγάλα προβλήματα.
Αυτό που πιθανόν θα αλλάξει, και είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα, είναι να επιστρέψει η Άγκυρα στη Δύση και τη δημοκρατία θέτοντας την Τουρκία μετά την επανάσταση των Νεοτούρκων στην Ιστορία ως μια περίπτωση κοινωνικοπολιτικού θαύματος, όπου ένας απολυταρχικός ηγέτης ανατράπηκε από την αυθόρμητη και πεισματική θέληση του λαού.

Όπως δημοσιεύθηκε στην “ΜΠΑΜ στο ρεπορτάζ ” που κυκλοφορεί