Το ερωτηματολόγιο με τις 53 ερωτήσεις στους πολίτες για τη συνταγματική αναθεώρηση

Ένα ακόμη βήμα στην κατεύθυνση της Συνταγματικής Αναθεώρησης πραγματοποιείται σήμερα, στις 12.30 μ.μ., με τη συνεδρίαση της ομώνυμης επιτροπής στο κτίριο του Κοινοβουλίου. Την εισήγηση θα κάνει ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, με πρωτοβουλία του οποίου συγκροτήθηκε και η εν λόγω επιτροπή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Επιτροπή για τη Συνταγματική Αναθεώρηση έχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Την περίοδο αυτή, η βασική πρωτοβουλία της έχει να κάνει με τη συμμετοχή του πολίτη στη διαδικασία, καθώς μέσω της ιστοσελίδας της Επιτροπής (http://www.syntagma-dialogos.gov.gr/) δίδεται η δυνατότητα να ψηφίσει μεταξύ διαφορετικών επιλογών σε μεγάλο εύρος θεμάτων, που είναι πιθανό να τεθούν προς αναθεώρηση. Πρέπει να διευκρινιστεί ότι διασφαλίζεται κάθε «ψήφος» να είναι ατομική (δηλαδή να μην μπορεί ένα άτομο να διπλοψηφίσει) και ταυτόχρονα (διασφαλίζεται) το απόρρητο των στοιχείων του πολίτη που συμμετέχει στη διαδικασία. Η συμμετοχή στην ηλεκτρονική διαβούλευση γίνεται, συγκεκριμένα, μέσω της ιστοσελίδας του TAXIS NET, με την Επιτροπή να διατηρεί, για στατιστικούς λόγους, το φύλο, την ηλικία και την περιοχή στην οποία διαμένει ο πολίτης, με διασφαλισμένη την ανωνυμία του. Ο συνολικός εκτιμώμενος χρόνος συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου (έξι ενότητες) είναι 20 λεπτά.

Η Συνταγματική Αναθεώρηση δεν είναι θέμα των ειδικών μόνο

Με την ηλεκτρονική διαβούλευση, η Επιτροπή για τη Συνταγματική Αναθεώρηση προσβλέπει στη συμμετοχή της κοινωνίας, σπάζοντας το «εμπάργκο» που θέλει την κορυφαία αυτή διαδικασία (της αναθεώρησης του Συντάγματος) να είναι αντικείμενο μόνο των ειδικών και των βουλευτών. ‘Αλλωστε, το ίδιο το Σύνταγμα «απαιτεί την προσφυγή στη λαϊκή βούληση» επισημαίνει μέλος της Επιτροπής στο ΑΠΕ -ΜΠΕ, υπονοώντας τις εκλογές που μεσολαβούν μεταξύ της απόφασης για αναθεώρηση και της πραγματοποίησής της.

Μετά την ηλεκτρονική διαβούλευση, η Επιτροπή έχει προγραμματίσει τη διαβούλευση με επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς πανελλαδικής εμβέλειας, και στις έδρες των 13 Περιφερειών της χώρας. Θα ακολουθήσει β΄ φάση της διαβούλευσης, με το έργο της Επιτροπής να ολοκληρώνεται τον Σεπτέμβριο.

Οι 6 θεματικοί άξονες της διαβούλευσης

Η δημόσια διαβούλευση αφορά τους εξής θεματικούς άξονες:

• Θεσμική ανασυγκρότηση του κράτους και αρχιτεκτονική του πολιτεύματος
• Θεσμοί διαφάνειας, λογοδοσίας και άμεσης δημοκρατίας
• Σχέση κράτους-εκκλησίας
• Κράτος δικαίου και ατομικές ελευθερίες
• Συλλογικές ελευθερίες και κοινωνικά δικαιώματα
• Κοινά, περιβάλλον, δημόσιος χώρος, πολιτισμός

Λόγω της σπουδαιότητας του έργου που καλείται να φέρει σε πέρας η Επιτροπή, έχουν τοποθετηθεί σε αυτήν πρόσωπα εγνωσμένου κύρους, το κάθε ένα στον χώρο του. Πρόεδρος είναι ο καθηγητής Πολιτικής Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ Μιχάλης Σπουρδαλάκης, και μέλη ο ομ. καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Ανδρ. Δημητρόπουλος, οι πρυτάνεις Αθ. Δημόπουλος και Ι. Γκόλιας, επίσης οι πανεπιστημιακοί Ναπ. Μαραβέγιας και Ν. Μουζέλης, οι περιφερειάρχες Αττικής και Θεσσαλίας Ρ. Δούρου και Κ. Αγοραστός αντιστοίχως, ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδας Κ. Μίχαλος, και ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΘ Αν. Τζήκας.

Το ερωτηματολόγιο

Πενήντα τρία ερωτήματα στις έξι θεματικές ενότητες, περιλαμβάνει το ερωτηματολόγιο της δημόσιας διαβούλευσης.

Και πρώτα, για τον ρόλο του Προέδρου της Δημοκρατίας. Ενδεικτικώς,

• Αν η εκλογή του θα πρέπει να γίνεται με αυξημένη πλειοψηφία από τη Βουλή (όπως προβλέπει το Σύνταγμα) ή απευθείας από τον λαό αν δεν επιτευχθεί η αυξημένη πλειοψηφία στη Βουλή, χωρίς τη διάλυσή της.
• Αν ο έλεγχος του Προέδρου της Δημοκρατίας θα πρέπει να ασκείται από τη Βουλή ή από τον λαό ή και από τους δυο παραπάνω.
• Ακόμη, ποιες από τις παρακάτω αρμοδιότητες θα πρέπει να διαθέτει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας; (πολλαπλή επιλογή απαντήσεων):

1. Να διαλύει πρόωρα τη Βουλή;
2. Να συγκαλεί το Υπουργικό Συμβούλιο;
3. Να συγκαλεί το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών;
4. Να προκηρύσσει δημοψήφισμα για κρίσιμα εθνικά θέματα κατά την κρίση του;
5. Να απευθύνει διαγγέλματα προς το λαό;

Ακολουθούν τα ερωτήματα για τον ρόλο του Κοινοβουλίου.

• Και πρώτα, για τον ανώτατο αριθμό των βουλευτών: Να παραμείνει όπως ορίζεται από το ισχύον Σύνταγμα (300) ή να περιοριστεί στους 250 ή να περιοριστεί στους 200;
• Οι βουλευτές Επικρατείας θα πρέπει να παραμείνουν όπως ορίζεται από το ισχύον Σύνταγμα (maximum 15) ή να αυξηθούν ή να καταργηθούν ως θεσμός;
• Οι απόδημοι Έλληνες θα πρέπει να ψηφίζουν εξ αποστάσεως στις εθνικές εκλογές και να εκπροσωπούνται με διακριτές βουλευτικές έδρες ή να ψηφίζουν εξ αποστάσεως στις εθνικές εκλογές χωρίς διακριτή εκπροσώπηση ή να μην ψηφίζουν εξ αποστάσεως;

Άλλο θέμα είναι η θητεία του βουλευτή.

• Το Σύνταγμα θα πρέπει να προβλέπει απεριόριστες βουλευτικές θητείες (όπως ισχύει σήμερα) ή διακοπτόμενη βουλευτική θητεία (να μην μπορεί να εκλεγεί για περισσότερες από 2 συνεχόμενες θητείες ή αποκλειστικό όριο βουλευτικών θητειών.

Στη διαβούλευση τίθεται, επίσης, θέμα ασυμβιβάστου καθώς υπάρχει ερώτημα για το

• Εάν το Σύνταγμα θα πρέπει να προβλέπει τα υπάρχοντα ασυμβίβαστα με τη βουλευτική ιδιότητα ή την επέκταση των ασυμβιβάστων με τη βουλευτική ιδιότητα ή το ασυμβίβαστο βουλευτικής και υπουργικής ιδιότητας.

Στο ερώτημα για τη βουλευτική ασυλία, το ερώτημα τίθεται ως εξής: 

• Οι βουλευτές θα πρέπει να διώκονται ποινικά μόνο με την άδεια της Βουλής για οποιαδήποτε αξιόποινη πράξη ή με την άδεια της Βουλής μόνο για πολιτικά εγκλήματα ή χωρίς την άδεια της Βουλής για όλες τις αξιόποινες πράξεις τους;

Επόμενο ερώτημα είναι το εκλογικό σύστημα.

• Το Σύνταγμα δεν θα πρέπει να κατοχυρώνει καμία μορφή εκλογικού συστήματος ή θα πρέπει να κατοχυρώνει το αναλογικό σύστημα;

Έπεται η δέσμη ερωτημάτων για την κυβέρνηση.

• Ο πρωθυπουργός θα πρέπει να είναι: σε κάθε περίπτωση βουλευτής ή είτε βουλευτής, είτε εξωκοινοβουλευτικός;
• Επίσης, η Βουλή μπορεί σε κάθε περίπτωση να αποσύρει την εμπιστοσύνη της από την κυβέρνηση ή να αποσύρει την εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση μόνο εφόσον έχει διασφαλίσει την επιλογή του νέου πρωθυπουργού;
• Αρμόδιοι για την εκδίκαση των αδικημάτων που διαπράττουν τα μέλη της κυβέρνησης θα πρέπει να είναι η ολομέλεια του ‘Αρειου Πάγου ή Ειδικό Δικαστήριο (όπως ισχύει σήμερα);
• Η ποινική δίωξη και η τακτική ανάκριση μέλους της κυβέρνησης θα πρέπει να ασκείται σε κάθε περίπτωση από ανώτατο δικαστήριο (χωρίς την άδεια της Βουλής) ή από ανώτατο δικαστήριο με την άδεια της Βουλής σε κάθε περίπτωση ή με την άδεια της Βουλής μόνο για τα αδικήματα που συνδέονται άμεσα με την άσκηση καθηκόντων τους;

Όσον αφορά την Τοπική και Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση, ο πολίτης ερωτάται

• Αν ο τρόπος και το σύστημα ανάδειξης των αιρετών μονοπρόσωπων και συλλογικών οργάνων της τοπικής αυτοδιοίκησης α΄και β΄ βαθμού θα πρέπει να κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα ή να αφήνεται στην αρμοδιότητα του κοινού νομοθέτη.
• Αρμοδιότητες που ανήκουν στο κεντρικό κράτος μπορούν να ανατίθενται στους ΟΤΑ με τη συναίνεση τους ή ανεξάρτητα από τη συναίνεση τους ή με τη συναίνεση τους και πάντα με τη χορήγηση των αντίστοιχων οικονομικών πόρων;

Η επόμενη δέσμη ερωτημάτων αφορά τη θεματική ενότητα υπό τον τίτλο, «Θεσμοί διαφάνειας, λογοδοσίας και συμμετοχής των πολιτών». Ενδεικτικώς,

• Ποιοι από τους παρακάτω τύπους δημοψηφισμάτων πρέπει να κατοχυρωθούν συνταγματικά; (πολλαπλή επιλογή απαντήσεων)

1. Λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία
2. Λαϊκή ανάκληση ψηφισμένου νόμου
3. Λαϊκή ανάκληση του Προέδρου της Δημοκρατίας (με δημοψήφισμα)
4. Δημοτικά και περιφερειακά δημοψηφίσματα με λαϊκή πρωτοβουλία
5. Λαϊκή ανάκληση αιρετών του α΄και β’ βαθμού αυτοδιοίκησης
6. Λαϊκή ανάκληση βουλευτών
7. Όλα τα παραπάνω.

Κρατική χρηματοδότηση κομμάτων

• Στο θέμα της κρατικής χρηματοδότησης των κομμάτων, η ερώτηση είναι ναι ή όχι.
• Στην περίπτωση καταφατικής απάντησης, ο πολίτης καλείται να διευκρινίσει αν η χρηματοδότηση πρέπει να αφορά στο σύνολο των δαπανών τους ή μόνο στις εκλογικές δαπάνες ή σε συγκεκριμένο πρόγραμμα κοινωνικών, πολιτικών και ερευνητικών δράσεων.
• Επίσης αν η χρηματοδότηση θα πρέπει να είναι ανάλογη της εκλογικής τους δύναμης ή αντιστρόφως ανάλογη ή ισότιμη.
• Ακόμη, αν η χρηματοδότηση των κομμάτων επιτρέπεται μόνο από επώνυμες και διαφανείς εισφορές χωρίς οικονομικό όριο ή μόνο από επώνυμες και διαφανείς εισφορές με οικονομικό όριο ή από οποιοδήποτε ιδιώτη ή φορέα ανώνυμα και χωρίς οικονομικό όριο.
• Τέλος, η διασφάλιση της διαφάνειας και της πολυφωνίας στα ραδιοτηλεοπτικά μέσα υπόκειται στον αποκλειστικό έλεγχο των Ανεξαρτήτων Αρχών ή αποτελεί μέριμνα όλων των κρατικών οργάνων (Βουλή, Κυβέρνηση, Ανεξάρτητες Αρχές).

Στη συνέχεια του ερωτηματολογίου, παρατίθενται οι ερωτήσεις για τη σχέση κράτους και εκκλησίας.

• Το Σύνταγμα θα πρέπει να ορίζει την επικρατούσα θρησκεία, χωρίς αυτό να επιφέρει καμία δυσμενή συνέπεια σε βάρος άλλων θρησκευμάτων ή να μην ορίζει την επικρατούσα θρησκεία.
• Η διδασκαλία και η γλώσσα των κειμένων θρησκευτικού περιεχομένου θα πρέπει να ανήκει αποκλειστικά στην αρμοδιότητα των οργάνων της Πολιτείας ή να ανήκει αποκλειστικά στην αρμοδιότητα των οργάνων της Πολιτείας μετά από σύμφωνη γνώμη της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και άλλων επίσημων θρησκευτικών δογμάτων.
• Ο οικονομικός έλεγχος και οι οικονομικές υποχρεώσεις όλων των αναγνωρισμένων θρησκευτικών δογμάτων θα πρέπει να ασκείται από τα όργανα της Πολιτείας όπως και για τα λοιπά Νομικά Πρόσωπα ή να υπόκειται σε ρυθμίσεις όπως ορίζει ο σχετικός νόμος.

Στο κεφάλαιο των ατομικών ελευθεριών, η ερώτηση έχει ως εξής:

• Οι πολίτες και τα όργανα της Πολιτείας θα πρέπει να ορκίζονται υποχρεωτικά με πολιτικό όρκο (στην τιμή και την υπόληψή τους) ή να ορκίζονται είτε με πολιτικό, είτε με θρησκευτικό όρκο ή να ορκίζονται υποχρεωτικά με πολιτικό όρκο και στη συνέχεια θρησκευτικό με βάση τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις;

Στην οργάνωση και λειτουργία της Δικαιοσύνης,

• Οι ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί πρέπει να επιλέγονται από το Υπουργικό Συμβούλιο όπως προβλέπει το ισχύον Σύνταγμα ή να εκλέγονται από το ίδιο το δικαστήριο μεταξύ των μελών του ή να επιλέγονται από το Υπουργικό Συμβούλιο μετά από συγκεκριμένες προτάσεις των Ανώτατων Δικαστηρίων ή να επιλέγονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας μετά από συγκεκριμένες προτάσεις των Ανώτατων Δικαστηρίων;

Στο κεφάλαιο, «Συλλογικές Ελευθερίες και Κοινωνικά δικαιώματα», τίθενται τα ερωτήματα:

• Δεδομένης της νομοθετικής πρόβλεψης προσωπικού ασφαλείας, θεωρείτε ότι πρέπει να αποκλείονται κάποιες κατηγορίες εργαζομένων από το δικαίωμα στην απεργία; Ναι ή Όχι.
• Αν ναι, ποιες για ποια από τις παρακάτω κατηγορίες θα πρέπει να απαγορευτεί το σχετικό δικαίωμα;

1. Για τους υπηρετούντες στις ένοπλες δυνάμεις
2. Για τους υπηρετούντες στα σώματα ασφαλείας
3. Για τους Δικαστικούς Λειτουργούς. Το δικαίωμα της απεργίας θα πρέπει να κατοχυρώνεται υπέρ των εργαζομένων μόνο για τη διαφύλαξη των άμεσων οικονομικών και εργασιακών τους συμφερόντων ή για τη διαφύλαξη πάσης φύσεως συμφερόντων τους ή για τη διαφύλαξη πάσης φύσεως συμφερόντων τους.

• Το Σύνταγμα θα πρέπει να απαγορεύει ρητά το δικαίωμα στην ανταπεργία (lock out) ή να επιτρέπει το δικαίωμα στην ανταπεργία (lock out).
• Οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, οι συλλογικές συμβάσεις, το περιεχόμενό τους και ειδικότερα ο μισθός, πρέπει να κατοχυρώνονται ρητά στο Σύνταγμα; Ναι ή Όχι.
• Η πολιτική επίταξη υπηρεσιών ως μέτρο αντιμετώπισης των συνεπειών απεργίας πρέπει να απαγορεύεται ρητά από το Σύνταγμα; Ναι ή Όχι.
• Πρέπει να υπάρξει συνταγματική πρόβλεψη για την αναγνώριση, κατοχύρωση και προαγωγή κοινωνικών συνεταιρισμών και άλλων δομών κοινωνικής οικονομίας; Ναι ή Όχι.
• Επιπροσθέτως, για ποια από τα παρακάτω βασικά κοινωνικά αγαθά και κοινωνικές υπηρεσίες πιστεύετε ότι το Σύνταγμα πρέπει να κατοχυρώνει καθολικό δικαίωμα πρόσβασης: (πολλαπλή επιλογή απαντήσεων)

1. Νερό
2. Ενέργεια
3. Στέγη
4. Παιδεία
5. Υγεία
6. Κανένα από τα παραπάνω.

• Η τριτοβάθμια εκπαίδευση θα πρέπει να παρέχεται αποκλειστικά από ΝΠΔΔ ή από ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και τελεί υπό την εποπτεία του κράτους με τους ίδιους όρους που γίνεται και με το δημόσιο πανεπιστήμιο ή από οποιονδήποτε φορέα χωρίς περιορισμούς ως προς τον σκοπό του.
• Η πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση θα πρέπει να είναι δωρεάν σε όλους τους κύκλους σπουδών ή μόνο στον προπτυχιακό κύκλο ή σε κανέναν κύκλο σπουδών.

Στην τελευταία θεματική ενότητα, ο πολίτης ερωτάται

• Αν πιστεύει ότι πρέπει να απαγορεύεται συνταγματικά η ιδιωτικοποίηση των δικτύων παροχής και διαχείρισης ηλεκτρικού ρεύματος και νερού; Ναι ή Όχι.
• Αν πιστεύει ότι το Σύνταγμα θα πρέπει να περιλαμβάνει ρύθμιση η οποία θα δεσμεύει το κράτος να λαμβάνει μέτρα για την προστασία από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής; Ναι ή Όχι.
• Αν πιστεύει ότι πρέπει να κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα η απαράγραπτη αξίωση της ελληνικής πολιτείας για την επιστροφή των αρχαιοτήτων που απομακρύνθηκαν παράνομα από τη χώρα; Ναι ή Όχι.

Σε όλες τις ερωτήσεις δίδεται η δυνατότητα απάντησης, «δεν γνωρίζω/ δεν απαντώ».