PLUS
Αν η Γαλλία αντιμετωπίζει… επέλαση κοριών, εδώ στην πατρίδα μας η βασική πηγή ανησυχίας για τη δημόσια υγεία είναι τα κουνούπια.
Της ΑΛΕΞΙΑΣ ΣΒΩΛΟΥ
Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει πόσο σοβαρές θα είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις από τον σχηματισμό βάλτων στη Θεσσαλία…
Ανησυχία για τις ασθένειες που μεταδίδονται με τα κουνούπια
Ο πληθυσμός τους έχει αυξηθεί πολύ στις πληγείσες περιοχές, από τα λιμνάζοντα νερά, μετά τις καταστροφικές πλημμύρες στον Θεσσαλικό Κάμπο. Οι βάλτοι που έχουν σχηματιστεί σε συνδυασμό με την παρατεταμένη καλοκαιρία και τις υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν αυξάνουν τον κίνδυνο μετάδοσης ασθενειών μέσω του τσιμπήματος κουνουπιών. Πέρα από τα τοπικά συμπτώματα που προκαλεί στο δέρμα (κοκκίνισμα, κνησμός), το τσίμπημα των κουνουπιών μπορεί να κρύβει κι άλλους πολύ σοβαρότερους κινδύνους. Κι αυτό γιατί τα κουνούπια, όπως και οι σκνίπες, τα τσιμπούρια και οι κοριοί, είναι φορείς ιών και παρασίτων που μεταδίδονται στον άνθρωπο.
Κάθε χρόνο ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο μολύνονται από τέτοια τσιμπήματα. Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν γι’ αυτά τα ζωύφια τον όρο «διαβιβαστές» καθώς διαβιβάζουν το παθογόνο, το οποίο με τη σειρά του προκαλεί μια σειρά από ιογενείς λοιμώδεις «εξωτικές» ασθένειες.
Ελονοσία
Το πλέον θανατηφόρο νόσημα που μεταδίδεται με διαβιβαστές είναι η ελονοσία, η οποία προκαλεί 660.000 θανάτους ετησίως, κυρίως στην Υποσαχάρια Αφρική. Η ελονοσία οφείλεται σε ένα από τα αρχαιότερα παράσιτα στον κόσμο και επί δεκαετίες η φαρμακοβιομηχανία προσπαθούσε να παραγάγει ένα αποτελεσματικό εμβόλιο για την πρόληψή της. Πρόσφατα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξέδωσε σύσταση για ένα νέο εμβόλιο (R21/Matrix-M) για την πρόληψη της ελονοσίας στα παιδιά. Το νέο εμβόλιο είναι το 2ο κατά σειρά που συνιστάται από τον ΠΟΥ μετά το RTS.S/AS01, για το οποίο ο Οργανισμός είχε εκδώσει αντίστοιχη ανακοίνωση το 2021. Μέχρι τώρα στις πληττόμενες περιοχές του πλανήτη και κυρίως στις χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής η πρόσβαση στα εμβόλια κατά της ελονοσίας ήταν περιορισμένη, με την προσθήκη του νέου σκευάσματος στη φαρέτρα να αναμένεται να αμβλύνει τις ανισότητες και να διευκολύνει τον μαζικότερο εμβολιασμό του παιδικού πληθυσμού. Στην Ελλάδα πρόβλημα με ελονοσία δεν έχουμε – αν και κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει πόσο σοβαρές θα είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις από τον σχηματισμό βάλτων στη Θεσσαλία και τι θα συμβεί στο μέλλον.
Ιός του Δυτικού Νείλου
Η πιο διαδεδομένη λοιμώδης ασθένεια που μεταδίδεται με το τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού είναι οι λοιμώξεις από τον ιό του Δυτικού Νείλου. Επίσης μπορεί να καταγραφούν σποραδικά κρούσματα ελονοσίας και κίτρινου πυρετού, καθώς τα μολυσμένα κουνούπια μπορούν να μεταφερθούν μέσω των ταξιδιωτών από την Αφρική, τη Λατινική Αμερική και την Ασία στην Ευρώπη. Τα κουνούπια, όπως αναφέρει ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας, μπορούν να μεταδώσουν κι άλλες ασθένειες σαν τον κίτρινο πυρετό, τον δάγκειο πυρετό και τη νόσο Chikungunya, ενώ άλλα έντομα ευθύνονται για τη μετάδοση του ιού Ζίκα, τη νόσο Lyme και ορισμένες επικίνδυνες εγκεφαλοπάθειες.
Δάγκειος πυρετός
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι, κυρίως νήπια κάτω των 5 ετών, χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους από ασθένειες όπως η ελονοσία ή ο δάγκειος πυρετός. Ο τελευταίος είναι το νόσημα με την ταχύτερη εξάπλωση στον κόσμο και δίνει κρούσματα και στην πατρίδα μας. Προκαλείται από το τσίμπημα του κουνουπιού «τίγρης» και είναι επίσης γνωστός ως «πυρετός των σπασμένων οστών», επειδή ο πόνος που μπορεί να προκαλέσει στους ανθρώπους είναι τόσο μεγάλος που έχουν την αίσθηση ότι «σπάνε τα κόκαλά τους». Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αλλά και ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός προειδοποιούν για τις συνέπειες της ραγδαίας εξάπλωσης του νοσήματος, χαρακτηρίζοντάς το «σιωπηλό κίνδυνο». Για τον δάγκειο πυρετό έχει εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) το 2021 το 4σθενές εμβόλιο Dengvaxia που χρησιμοποιείται για την προστασία από τη νόσο του δάγκειου πυρετού ατόμων ηλικίας 6 έως 45 ετών με παλαιότερη λοίμωξη από τον ιό του δάγκειου πυρετού. Ο ΠΟΥ εξέδωσε επικαιροποιημένη σύσταση για τον εμβολιασμό έναντι του δάγκειου πυρετού – όπως και έναντι της ελονοσίας για την προστασία των παιδιών και των ενηλίκων από αυτά τα τροπικά νοσήματα. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, πάντως, η ατομική υγιεινή παραμένει σημαντικός παράγοντας πρόληψης αυτών των νοσημάτων, σε συνδυασμό με τη σωστή ένδυση και υπόδηση με μακριά μπατζάκια και μακριά μανίκια, ώστε όταν βρισκόμαστε σε περιοχές με πολλά έντομα να μην αφήνουμε ακάλυπτα μέρη του σώματός μας.
Τα «εξωτικά» έντομα μετακινούνται ταχύτατα με τους ταξιδιώτες…
Οι περισσότεροι από αυτούς τους παθογόνους ιούς και τα παράσιτα που μεταφέρονται με το τσίμπημα των κουνουπιών βρίσκονται στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική. Αυτό επιβεβαιώνεται μέσω της εντομολογικής επιτήρησης. Σε αντίστοιχη έρευνα που έγινε στη Γερμανία, κατά την οποία συλλέχθηκαν 75.000 κουνούπια από διάφορες περιοχές της χώρας, εντοπίστηκαν ανάμεσά τους αρκετά «εξωτικά» κουνούπια. Οι ειδικοί θεωρούν ότι η αύξηση του αριθμού των νοσημάτων που μεταδίδονται από τους διαβιβαστές σχετίζεται άμεσα με την αυξημένη κινητικότητα των ανθρώπων την εποχή της παγκοσμιοποίησης. Στην παγκοσμιοποίηση έρχεται να προστεθεί και η εξελισσόμενη κλιματική αλλαγή που συμβάλλει στην ανάπτυξη των εντόμων καθώς το κλίμα γίνεται πιο ζεστό, υπάρχουν βροχές και πλημμύρες με λιμνάζοντα ύδατα, που αποτελούν το τέλειο υπόστρωμα για την ανάπτυξη των κουνουπιών.
