Γιώργου Γιαμπουράνη: Ο πληθωρισμός και ποιοι τον πληρώνουν

Η Οικονομική Θεωρία λέει ότι «πληθωρισμός» είναι μια ε μ μ έ ν ο υ σ α τάσις αυξήσεως των τιμών. Και είναι σωστή. Η τιμή είναι αυτό που καταβάλει ο καταναλωτής, δηλαδή εμείς οι ίδιοι. Πράγμα που σημαίνει ότι, όταν υπάρχει πληθωρισμός, ΕΜΕΙΣ οι ίδιοι πληρώνουμε κάτι παραπάνω για το ίδιο αγαθό, απ΄ότι χθές, προ μηνός ή πέρσι.

Αυτό το κάτι παραπάνω που φεύγει από τις τσέπες μας και μπαίνει στις τσέπες αυτών που κατάφεραν να «πληθωρισθεί» η τιμή του αγαθού είναι το θέμα μας.
Ποιοί όμως είμαστε ΕΜΕΙΣ ακριβώς? Είμαστε η οικονομούσα κοινωνία ως σύνολον! Που χονδρικά αποτελείται από 30% απολύτως πτωχούς (absolute poverty) και 30% σοβαρά εστερημένους (near poverty). Εν συνεχεία, από 25% αγωνιστές της ζωής των «μετρημένων κουκιών», που διακοπές κάνουν στο πατρικό τους στην επαρχία. Από 14% ευκαταστάτους, που τρώνε σε καλά εστιατόρια, ντύνονται σε ακριβά μαγαζιά, αγοράζουν καλά αυτοκίνητα και πάνε διακοπές σε ακριβά νησιά . Και τέλος, 1% από πάμπλουτους, με οκταψήφιες καταθέσεις σε φορολογικούς παραδείσους, θαλαμηγούς και διακεκριμένη ακίνητη περιουσία. Άμα αθροίσουμε τα ποσοστά βγαίνει το 100%, όλης της κοινωνίας.

Εδώ, απαιτείται μια διευκρίνισις. Το 14% των ευκαταστάτων -όπως εξ άλλου και όλων των κατηγοριών- δεν είναι ομοιογενές. Περιλαμβάνει εσωτερικές υποκατηγορίες αυτών που θα πάρουν τα ακριβά πράγματα αλλά μόνον στις εκπτώσεις. Επίσης, αυτών που θα πάνε διακοπές σε ακριβά νησιά αλλά για πέντε μέρες, όχι δεκαπέντε.. Τέλος, το πάμπλουτο 1% έχει τεθεί σχηματικώς. Στην πραγματικότητα δεν είναι ούτε 1 τοις χιλίοις – μάλλον, είναι 1 τοις δεκάκις χιλίοις.
Όταν όλους εμάς μας χτυπάει ο πληθωρισμός οι επιπτώσεις είναι ανόμοιες. Το φτωχότερο 85% (πτωχοί, εστερημένοι, «μετρημένα κουκιά») θα πούν τον Χριστό, Χριστούλη! Θα συρρικνώσουν κι άλλο την κατανάλωσή τους, θα κοιτάξουν να βγάλουν απ΄την μύγα ξύγκι και βεβαίως θα αποτύχουν, βυθιζόμενοι στην προεντεταλμένη μιζέρια. Το 14% των ευκαταστάτων θα διαμαρτυρηθεί για την πληθωριστική τάση, πίνοντας ένα black label ή ανακατεύοντας τα ψητά σπαράγγια για να πάει το λάδι τρούφφας παντού – tant qu’il y en aura ! Τέλος, το (σχηματικό) 1% δεν συζητά τέτοια θέματα. Πρώτον, διότι δεν είναι της τάξεώς του το μεμψιμοιρείν. Ίσως, όμως διότι τα δημιουργεί, όπως θα εξηγήσουμε.
Επιστρέφοντας στην επιστήμη, η επικρατούσα νεοκλασσική (ή/και νεοφιλελεύθερη) οικονομική σχολή σκέψεως λέει ότι ο πληθωρισμός είναι απλώς και μόνον ένα «νομισματικό» φαινόμενο : Too much money chasing too few goods! Δηλαδή, ξαφνικά στις τσέπες μας υπάρχουν περισσότερα λεφτά από το σύνηθες, ώστε υπό τον συμφυή ωφελιμιστικό οργασμό μας ξεσπούμε σε φρενήρη ΠΡΟΣΘΕΤΗ ζήτηση αγαθών στα μαγαζιά.
Και καθώς η παραγωγή δεν μπορεί να ανταποκριθεί τόσο γρήγορα σε αυτήν την υπερβάλλουσα ζήτηση, οι τιμές ανεβαίνουν.
Και ποια είναι η “γενεσιουργός αιτία” όλου αυτού του κακού? Το Κράτος και οι τράπεζες (λέει)! Ένα μόλις κλίκ πρίν τα πρόσθετα λεφτά αφιχθούν στο πορτοφόλι μας τα δημιούργησε ή το Κράτος με ισόποση πιστωτική επέκταση κατευθείαν από την Κεντρική Τράπεζα για “άσκοπα” έργα αναπτύξεως, “ευκοίλια” προγράμματα κοινωνικής στηρίξεως κλπ. Ή, και ΚΥΡΙΩΣ μάλιστα, οι ιδιωτικές τράπεζες με ιδιοτελή και αδιάντροπη υπερπιστοδότηση παντός επενδυτικού σχεδίου (συχνά casino banking), όσο και υπερχρηματοδότηση του ακραίου καταναλωτισμού, προς χάριν της ορέξεως της κάθε Βαγγελιώς να αποκτήσει «..γαρύφαλλο στ’αυτί..», ενώ «..βρακί δεν έχει».
Αλλά τα κράτη, χρηματοπιστωτικώς φιμωμένα από το ιστορικώς επικρατήσαν Νεοφιλελεύθερο έκζεμα έπαψαν να έχουν βουλητική κοινωνική υπόσταση, άρα και πληθωριστική δυνατότητα. Βεβαίως τους αφηρέθη και το αντιπληθωριστικό οπλοστάσιο.
Δύο μόνον άλλοι την διατηρούν : Οι ιδιωτικές τράπεζες και οι ισχυρές ελίτ. Και οι μέν τράπεζες προείπαμε επαρκώς πώς -εμμέσως- πληθωρίζουν τις τιμές με υπερβολική χρηματοδότηση.
Οι ισχυρές ελίτ, πώς?
Αυτές είναι η χειρότερη και πιό αθέατη πλευρά του Μολώχ! Επενδύουν μυθώδη ποσά σε δαιδαλώδη πλέγματα funds of funds, τα οποία είναι εξαιρετικώς καλοπληροφορημένα ως προς τις μελλοντικές εξελίξεις των πραγμάτων που «δημιουργούν» ή «καταστρέφουν» αξία και βεβαίως παίρνουν εγκαίρως την σωστή θέση (σε μετοχές, ομόλογα, παράγωγα ή συμμετοχές). Έχουν εξαιρετική πρόσβαση σε κυβερνήσεις, διπλωματία, μυστικές υπηρεσίες, media αλλά και lobbyists, όταν δεν είναι οι ίδιοι!
Διοικούνται από καριερίστες managers, οι οποίοι για να κερδίσουν το ετήσιο bonus τους δεν ορρωδούν σε οιανδήποτε κατάχρηση δεσποζούσης θέσεως ή συμπεφωνημένης / διεφθαρμένης πρακτικής.

Το μόνο που μετράει γιαυτούς και τους μετόχους τους είναι οι δείκτες αποδόσεως της επενδύσεως (RoI ή RoE), όλα τα άλλα -και εμείς- είναι αναλώσιμα. Το προσφορώτερο εργαλείο για αυτήν την δουλειά είναι η ετσιθελική αύξησις της τιμής των προϊόντων τους.
Αυτή ακριβώς η τελευταία είναι η εκδήλωσις του πληθωρισμού κόστους (cost push inflation) και η πρώτη αιτία του! Εξαιρώντας τις υποπεριπτώσεις αυξήσεως εργασιακού κόστους και φόρων καταναλώσεως που δεν φταίνε αυτοί, τους μένει ακόμα (1) η αύξησις της τιμής των πρώτων υλών, (2) η ελεγχομένη πτώσις της παραγωγικότητος και (3) η μιντιακή καλλιέργεια κλίματος πληθωριστικής προσδοκίας στην κοινωνία – την οποίαν εν συνεχεία θα σπεύσουν να υλοποιήσουν (fulfilling prophecy).
Τα ανωτέρω τα είδαμε όλα και δή προσφάτως. Είχαμε την εμπειρία του πληθωρισμού κόστους από το περίφημο lockdown (τυχαίο?), όπου ανετράπη η συνέχεια των supply chains και σε συνδυασμό με την πτώση παραγωγικότητος κατέληξε σε τρελλές αυξήσεις. Επίσης, τον δαπανηρότερο αναγκαστικό περίπλου της Αφρικής μετά την εκ force majeur αχρήστευση του Σουέζ, όπου το ηυξημένο κόστος μεταφοράς μετακυλίεται στην τελική τιμή των αγαθών.
Σε ξεχαρβαλωμένα μορφώματα που παριστάνουν τις χώρες -όπως μία που έχουμε υπ΄όψιν μας- τα πράγματα είναι πολύ ευκολώτερα για τους Μολώχ της οικονομίας. Επιβάλλουν αυξήσεις χωρίς καν πρόφαση, ούτε δικαιολογία! Εμείς μένουμε απλοί θεαταί, άβουλοι και άπραγοι, ως μέλη μιάς αποπνευματοποιημένης και πολιτικώς λοβοτομημένης κοινωνίας.
Δεν θα την ζήλευε ο Πλάτων, ούτε ο Αριστοτέλης, ούτε ακόμη και ο Jeremy Bentham ή ο John Stuart Mill.
Με τα πόδια μας βαθειά χωμένα στην ευδαιμονία του ανέμελου καταναλωτικού υλισμού, που όμως θα ζήλευε ο Goethe (αυτουνού ήσαν δήθεν στο σύννεφο της πραγματικότητος) συνεχίζουμε να ελπίζουμε αγοράζοντας.
Και προπαντός, να μην ξεχάσουμε απ την λίστα ..το γαρύφαλλο!