PLUS
Η COP29, η 29η ετήσια διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, πραγματοποιείται στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν από τις 11 έως τις 22 Νοεμβρίου 2024.
Κάθε διάσκεψη της COP είναι μια σημαντική ευκαιρία για διεθνή συνεργασία για την κλιματική αλλαγή και η COP29 αυτή τη φορά θα επικεντρωθεί ιδιαίτερα στον τρόπο διάθεσης χρηματοδότησης στις αναπτυσσόμενες χώρες για δράση για το κλίμα.
Οι κυβερνήσεις ή τα «μέρη» συμμετέχουν στο COP για την κλιματική αλλαγή αποτελούν μέρος της Σύμβασης Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή ή των διεθνών περιβαλλοντικών συνθηκών, του Πρωτοκόλλου του Κιότο (1997) ή της ορόσημης και νομικά δεσμευτικής Συμφωνίας του Παρισιού (2015).
Παγκόσμιοι ηγέτες, υπουργοί και διαπραγματευτές συνέρχονται κάθε χρόνο στο COP για να διαπραγματευτούν και να επιβεβαιώσουν σχέδια για την από κοινού αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεών της.
Η κοινωνία των πολιτών, οι επιχειρήσεις, οι διεθνείς οργανισμοί και τα μέσα ενημέρωσης παρίστανται επίσης και «παρατηρούν» τις διαδικασίες για να φέρουν διαφάνεια, λογοδοσία και ευρύτερες προοπτικές στη διαδικασία.
Όμως η COP29 είναι ήδη αμφιλεγόμενη, επειδή η οικονομία του Αζερμπαϊτζάν εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα, την κύρια αιτία της κλιματικής αλλαγής. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν, η οποία θα προεδρεύσει της συνόδου κορυφής, έχει ένα ισχυρό κίνητρο να αποφύγει την ταχεία πολυμερή πρόοδο προς τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων.
Καθώς η COP29 θα είναι η τρίτη συνεχόμενη COP που θα πραγματοποιηθεί σε ένα αυταρχικό κράτος και η δεύτερη συνεχόμενη COP που φιλοξενείται από ένα πετρελαϊκό κράτος τον 4ο μεγαλύτερο παραγωγό πετρελαίου στον κόσμο, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία προκύπτει ταυτόχρονα μια ευκαιρία και ένας κίνδυνος: οι χώρες είναι σε καλή θέση να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν το βασικό ζήτημα της εξόρυξης και χρήσης ορυκτών καυσίμων. Αλλά έχουν επίσης ισχυρά κίνητρα να καθυστερήσουν, να αποσπάσουν την προσοχή και να εκτρέψουν τις διαπραγματεύσεις από τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων.
Επιπλέον η προεδρία της COP29 η οποία έχει υιοθετήσει την διαδικασία για την Παγκόσμια Διαφάνεια για το Κλίμα όπως συμφωνήθηκε πρέπει να παρέχει χώρο για συνεργασία μεταξύ της κυβέρνησης, των ΜΚΟ και των ενδιαφερόμενων μερών του ιδιωτικού τομέα και αυτός είναι ένας από τους τομείς στους οποίους το Αζερμπαϊτζάν, που φιλοξενεί το COP29, δέχεται κριτική. Η χώρα κατατάσσεται υψηλά στους δείκτες διαφθοράς, και έχει επανειλημμένα περιορίσει το χώρο για τις ΜΚΟ και τους ευρύτερους φορείς της κοινωνίας των πολιτών μέσω μιας σειράς κλιμακούμενων κυβερνητικών καταστολών, συμπεριλαμβανομένης της φυλάκισης περιβαλλοντικών ακτιβιστών, ενόψει του συνεδρίου.
Όμως όλοι αναγνωρίζουν πως παρά τις αμφισβητήσεις και τα προβλήματα σε αυτή τη συνάντηση είναι επείγον να σημειωθεί πρόοδος αφού η δράση για το κλίμα υστερεί πολύ τόσο σε σχέση με αυτά που έχουν υποσχεθεί οι χώρες όσο και σε αυτά που συμφωνούν οι επιστήμονες ότι χρειάζονται. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής κλιμακώνονται επίσης γρήγορα, ενώ αντιδράσεις κατά των κυβερνητικών πολιτικών για τη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων παρατηρούνται σε πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο.
‘Αποστολή 1,5°C’
Η COP28, η διάσκεψη για το κλίμα του 2023 που πραγματοποιήθηκε στο Ντουμπάι, ήταν η πρώτη από τις τρεις διαδοχικές συνόδους κορυφής της COP που αποσκοπούσαν στην «επαναφορά» της παγκόσμιας δράσης για το κλίμα – αυτό που ο ΟΗΕ αποκαλεί «Χάρτη πορείας προς την αποστολή 1,5°C» – τη φιλοδοξία να αποτραπεί η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας. πάνω από 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Το 2023 η πρώτη «παγκόσμια απογραφή» διεθνούς δράσης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής έδειξε ότι ο κόσμος βρισκόταν μακριά από το δρόμο για τους στόχους που τέθηκαν από τη Συμφωνία του Παρισιού. Η συμφωνία «συναίνεσης των ΗΑΕ», η οποία αποτέλεσε το κύριο αποτέλεσμα της COP28, καθόρισε πώς πρέπει να αντιδράσουν τα μέρη.
Τώρα το COP29, το δεύτερο από τα τρία COP, έχει σκοπό να εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση για να καταστεί δυνατή αυτή η απάντηση. Το επόμενο COP30, που θα πραγματοποιηθεί στη Βραζιλία το 2025, θα προσπαθήσει στη συνέχεια να υπάρξει μια συμφωνία για το πώς θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή ένας νέος γύρος εθνικά καθορισμένων σχεδίων για το κλίμα ή «συνεισφορών» στις παγκόσμιες προσπάθειες για το κλίμα (NDCs).
Βασικά ζητήματα στο COP29
Το COP29 έχει αρμοδιότητα να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για μια «διόρθωση πορείας» σχετικά με την παγκόσμια δράση για το κλίμα. Τα αναθεωρημένα σχέδια των χωρών για το κλίμα (NDC) αναμένεται να πραγματοποιηθούν τον Φεβρουάριο του 2025. Ωστόσο, για να μπορέσουν οι αναπτυσσόμενες χώρες να παραδώσουν νέα φιλόδοξα σχέδια, η COP29 πρέπει πρώτα να καταστήσει σαφές ποια χρηματοδότηση θα είναι διαθέσιμη για να τις βοηθήσει.
Η χρηματοδότηση του κλίματος είναι ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα στις διαπραγματεύσεις. Ο προηγούμενος στόχος χρηματοδότησης για το κλίμα, των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως από τις ανεπτυγμένες προς τις αναπτυσσόμενες χώρες μεταξύ 2020-25, ήταν συμβολικός (είναι ένα κλάσμα του ποσού που πραγματικά χρειαζόταν) και αμφιλεγόμενος (οι ανεπτυγμένες χώρες δεν πέτυχαν τον στόχο μέχρι το 2022).
Ένας νέος συλλογικός ποσοτικός στόχος, που θα συμφωνηθεί στο COP29, θα πρέπει να αντικατοπτρίζει τις ανάγκες και τις προτεραιότητες των αναπτυσσόμενων χωρών. Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν, αλλά είναι αποδεκτό ότι η κλίμακα θα είναι τρισεκατομμύρια, όχι δισεκατομμύρια. Για να γεφυρωθεί αυτό το τεράστιο χάσμα, η ιδιωτική χρηματοδότηση θα πρέπει να κινητοποιηθεί και να διευρυνθεί με βάση την παγκόσμια οικονομική αρχιτεκτονική. Θέματα όπως οι επιδοτήσεις, τα κέρδη από τα ορυκτά καύσιμα και οι «εισφορές αλληλεγγύης» θα πρέπει επίσης να τεθούν στο τραπέζι.
Όμως κατά γενική ομολογία ελάχιστη πρόοδος έχει σημειωθεί εν όψει της COP29 αφού τα μέρη διαφωνούν σχετικά με το ποιος πρέπει να πληρώσει, πόσα πρέπει να πληρωθούν, ποιες μορφές πρέπει να λάβει η χρηματοδότηση (δάνεια ή επιχορηγήσεις) και πώς πρέπει να γίνει πρόσβαση στα κεφάλαια.
Επίσης, συζητείται ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να κατευθύνονται τα κονδύλια – προς τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής (την αποτροπή της επιδείνωσης της κλιματικής αλλαγής), την προσαρμογή στις επιπτώσεις της ή την αποζημίωση των χωρών για απώλειες και ζημιές (κλιματικές επιπτώσεις που έχουν ήδη συμβεί ή δεν μπορούν να αποφευχθούν) .
Στις συζητήσεις μέχρι σήμερα, οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν ζητήσει με συνέπεια να συνεισφέρουν οι αναπτυσσόμενες χώρες με υψηλότερο εισόδημα, όπως η Κίνα και η Ινδία, χώρες που τάσσονται σθεναρά εναντίον αυτής της άποψης. Τώρα για να συμφωνηθεί ένας νέος στόχος, θα πρέπει να επιλυθούν τέτοιοι διαχωρισμοί.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οικοδεσπότες του COP28, ξεκίνησαν το περσινό συνέδριο θέτοντας σε λειτουργία ένα ταμείο για τις αναπτυσσόμενες χώρες που υφίστανται απώλειες και ζημιές από τις κλιματικές επιπτώσεις (το «FRLD»).
Οι Φιλιππίνες θα φιλοξενήσουν το Ταμείο αυτό και έχει διοριστεί εκτελεστικός διευθυντής, ο Ibrahima Cheikh Diong. Αλλά μέχρι στιγμής, μόνο 661 εκατομμύρια δολάρια έχουν δεσμευθεί.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι τυφώνες Helene και Milton προκάλεσαν περίπου 55 δισεκατομμύρια δολάρια βλάβη μόνο στις ΗΠΑ, η χρηματοδότηση του FRLD απέχει σαφώς πολύ από το σημείο που χρειάζεται.
Η προεδρία της COP29 υποσχέθηκε να «συνεχίσει να αναζητά περαιτέρω δεσμεύσεις στο ταμείο» στη διάσκεψη.
Καθορισμός αγορών άνθρακα σύμφωνα με το άρθρο 6
Η εμπορία άνθρακα, κατ’ αρχήν, θα μπορούσε να αυξήσει τη χρηματοδότηση για το κλίμα και έτσι να επιτρέψει τη δράση για το κλίμα. Ωστόσο, η έναρξη λειτουργίας των αγορών άνθρακα ήταν δύσκολη. Μετά από σχεδόν μια δεκαετία συνομιλιών, το COP29 θα μπορούσε να είναι η στιγμή κατά την οποία οι αγορές άνθρακα θα ξεκινήσουν επιτέλους.
Στις αγορές άνθρακα, οι αγοραστές χώρες μπορούν να αγοράσουν περικοπές εκπομπών άλλων ως «πιστώσεις» άνθρακα και να διαθέσουν αυτές τις πιστώσεις στις δικές τους δεσμεύσεις για τον μετριασμό του κλίματος. Αντίθετα, οι χώρες πωλητές θα μπορούσαν να διαθέσουν τα κεφάλαια που συγκεντρώνουν για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Με το 90 τοις εκατό των παγκόσμιων οικονομιών να καλύπτονται από καθαρούς μηδενικούς στόχους και τις περικοπές των εκπομπών σε όλο τον κόσμο, οι αγορές άνθρακα έχουν σημαντικές δυνατότητες.
Ωστόσο, είναι επίσης αμφιλεγόμενα. Η έλλειψη τυποποίησης και επιβολής σημαίνει ότι μπορούν απλώς να εκτοπίσουν αντί να αφαιρέσουν τις εκπομπές, να δημιουργήσουν ευκαιρίες για διαφθορά και να επιτρέψουν το «greenwashing».
Ως εκ τούτου, τα μέρη πρέπει να συμφωνήσουν πώς ορίζονται οι πιστώσεις άνθρακα, πώς μπορούν να εγκριθούν και να επανεξεταστούν τα έργα, ποιες πληροφορίες σχετικά με συμφωνίες μπορούν να διατηρηθούν εμπιστευτικές και ποιες πρέπει να είναι διαφανείς.
Σε μια συνάντηση στο Μπακού τον Οκτώβριο, το όργανο του ΟΗΕ που είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία αγοράς άνθρακα ενέκρινε πρότυπα για τη δημιουργία έργων πίστωσης άνθρακα και εκτίμηση για δραστηριότητες απομάκρυνσης αερίων θερμοκηπίου. Αυτά τώρα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης και, ενδεχομένως, να συμφωνηθούν στο COP29.
Συνολικά στο Μπακού τα μέρη πρέπει να δώσουν χρήματα για να μιλήσουν και να συμφωνήσουν μια σταθερή, ευρεία και επαρκή χρηματοδότηση για το κλίμα αλλά και να παραμείνουν στην καρδιά του θέματος: πώς να καταργηθεί σταδιακά γρήγορα, αποτελεσματικά και δίκαια η χρήση ορυκτών καυσίμων. Κάτι που προϋποθέτει προσήλωση στις δομές, τους στόχους και τις απαιτήσεις της Συμφωνίας του Παρισιού εξυπηρετώντας όσο το δυνατόν περισσότερα τις ανάγκες ενός θερμαινόμενου και όλο και πιο συγκρουόμενου κόσμου.
Ν.Β.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Στόλτενμπεργκ: Η κλιματική αλλαγή απειλεί την παγκόσμια ασφάλεια
Πάνω από 30 υπουργοί Ενέργειας ή Κλίματος συναντώνται στο Παρίσι
