PLUS
Η κυβερνητική απόφαση για απαγόρευση των συναθροίσεων τεσσάρων ατόμων και άνω αποτελεί το κεντρικό πεδίο αντιπαράθεσης από τη στιγμή που ανακοινώθηκε. Κόμματα, ΜΜΕ και φορείς ανταλλάσουν απόψεις και “πυρά” σχετικά με την ορθότητα της συγκεκριμένης κίνησης από την πλευρά του αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας.
Από τη συγκεκριμένη διαδικασία δεν θα μπορούσαν να λείψουν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι για να διαφωτίσουν τη συζήτηση περί συνταγματικότητας ή μη του συγκεκριμένου κυβερνητικού μέτρου, δηλαδή οι επιφανείς Συνταγματολογοι.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων: Αντισυνταγματική η απαγόρευση συναθροίσεων!
Το “γαϊτανάκι” της διαφωνίας ξεκίνησε από την απάντηση του ομότιμου καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου, Νίκου Αλιβιζάτου, σε δημοσιογράφο, μέσω της οποίας υποστήριξε ότι έχει δοθεί η δυνατότητα απαγόρευσης δημόσιων συναθροίσεων μέσω πράξης νομοθετικού περιεχομένου που επικυρώθηκε από τη Βουλή το Μάρτιο του 2020.
Η συγκεκριμένη τοποθέτηση του κου Αλιβιζάτου “πυροδότησε” την αντίδραση του Γεώργιου Κατρούγκαλου, καθηγητή Δημοσίου Δικαίου στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία. Μέσα από ανάρτησή του στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, ο κος Κατρούγκαλος, απαντώντας στο Ν. Αλιβιζάτο, υποστήριξε την ανωτερότητα του Συντάγματος έναντι των Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου. Επομένως, θεωρεί ότι το συγκεκριμένο μέτρο είναι αντισυνταγματικό, γι΄αυτό και υπογράφει το κείμενο που διακινείται από κόμματα και φορείς, σχετικά με την άρση της απαγόρευσης των δημόσιων συναθροίσεων.
Την αντισυνταγματικότητα των περιορισμών της ανέπαφης κίνησης και συνάθροισης επισημαίνει και ο Ανδρέας Δημητρόπουλος, καθηγητής της Νομικής Σχολής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σε μια μακροσκελή του ανάρτηση στα social media, ο κος Δημητρόπουλος παρέθεσε τρία επίπεδα λειτουργίας των θεσμών και άσκησης των Συνταγματικών Δικαιωμάτων, με τα οποία επιχείρησε να ρίξει “φως” σε μια συζήτηση – αντιπαράθεση που έχει “ανάψει” για τα καλά!
Η τοποθέτηση του Νίκου Αλιβιζάτου
Την «έκπληξή» του για την ευκολία με την οποία ορισμένοι έσπευσαν να χαρακτηρίσουν την απαγόρευση συναθροίσεων ως αντισυνταγματική εξέφρασε ο ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Νίκος Αλιβιζάτος.
Ειδικότερα, απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφων για τη νομιμότητα της απαγόρευσης των δημόσιων συναθροίσεων, κατά το επόμενο τριήμερο, από τον αρχηγό της ΕΛΑΣ, ο κ. Αλιβιζάτος έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Τη δυνατότητα απαγόρευσης δημόσιων συναθροίσεων σε ορισμένη περιοχή ή ακόμη και σε ολόκληρη τη χώρα, εξ αιτίας της τρέχουσας πανδημίας, επιτρέπει ρητά η πράξη νομοθετικού περιεχομένου του περασμένου Μαρτίου, την οποία έχει από καιρό κυρώσει η Βουλή (άρθρο 68§2 ν. 4683/2020). Αρκεί να έχει διατυπώσει γνώμη η Εθνική Επιτροπή Δημόσιας Υγείας.
Εν προκειμένω, εξ όσων πληροφορούμαι, η Εθνική Επιτροπή έχει διατυπώσει γνώμη, και μάλιστα ομόφωνη.
Εξ όσων γνωρίζω, εξ άλλου, κανένα δικαστήριο δεν έχει κηρύξει την ανωτέρω διάταξη αντισυνταγματική. Εκπλήσσομαι, συνεπώς, για την ευκολία με την οποία, υπό τις σημερινές ειδικά συνθήκες, ορισμένοι συνάδελφοι, αλλά και δικαστικοί λειτουργοί, έσπευσαν να χαρακτηρίσουν την συγκεκριμένη απαγόρευση αντισυνταγματική».
Η απάντηση του Γεώργιου Κατρούγκαλου
Απορώ με τη δήλωση του συναδέλφου Ν. Αλιβιζάτου. Ο ν. 4683/2020, το άρ.68 του οποίου επικαλείται, έχει 28 άρθρα. Δεν είναι απορίας άξιο λοιπόν γιατί δεν υπάρχει δικαστήριο που να κρίνει αντισυνταγματική τη ρύθμιση ανύπαρκτου άρθρου, όπως αναρωτιέται.
Πάντως, οι ΠΝΠ δεν καταργούν το Σύνταγμα. Γενικευμένη απαγόρευση συγκεντρώσεων είναι αντισυνταγματική, ως κατ’ουσία αναστολή του άρ. 11 Σ. Σε κάθε περίπτωση το Σύνταγμα επιτρέπει παρόμοιο περιορισμό για λόγους δημόσιας ασφάλειας, όχι δημόσιας υγείας.
Απορώ με τη δήλωση του συναδέλφου Ν. Αλιβιζάτου. Ο ν. 4683/2020, το άρ.68 του οποίου επικαλείται, έχει 28 άρθρα. Δεν είναι απορίας άξιο λοιπόν γιατί δεν υπάρχει δικαστήριο που να κρίνει αντισυνταγματική τη ρύθμιση ανύπαρκτου άρθρου, όπως αναρωτιέται.1/2
https://t.co/cufEKdrVfu— George Katrougalos (@gkatr) November 15, 2020
Η παρέμβαση του Ανδρέα Δημητρόπουλου
Αντισυνταγματικοί οι περιορισμοί της ανέπαφης κίνησης και συνάθροισης.
Το Σύνταγμα προβλέπει τρία επίπεδα λειτουργίας των θεσμών και άσκησης των Συνταγματικών Δικαιωμάτων, την συνταγματική κανονικότητα, την έκτακτη κατάσταση ανάγκης (άρθρ.44 παρ.1Σ) και την εξαιρετική κατάσταση ανάγκης (άρθρ.48Σ.) Και στα τρία επίπεδα και κατά συστηματική ερμηνεία των συνταγματικών διατάξεων πραγματοποιείται η θεσμική εφαρμογή των συνταγματικών δικαιωμάτων.
Α. Στην συνταγματική κανονικότητα τα συνταγματικά δικαιώματα προσαρμόζονται με την είσοδο του ατόμου στους διάφορους θεσμούς όπως π.χ. στον γάμο στα διάφορα σωματεία κλπ κατά συστηματική πάντοτε ερμηνεία των σχετικών διατάξεων.
Β. Στην έκτακτη κατάσταση ανάγκης (άρθρ. 44παρ.1Σ) δηλαδή σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης επιβάλλεται η θεσμική προσαρμογή μόνον των Συνταγματικών δικαιωμάτων, που αιτιωδως συνδέονται με τη συγκεκριμένη ανάγκη -όπως εν προκειμένω για την αντιμετώπιση της πανδημίας – και μόνο κατά το μέτρο που επιβάλλεται από την αιτιώδη συνάφεια. Οι συναθροίσεις εμπεριέχουν μεγάλο κίνδυνο διεύρυνσης της πανδημίας λόγω της συγκέντρωσης μεγάλου αριθμού ατόμων, εφόσον βέβαια δεν λαμβάνονται και δεν τηρούνται τα απαραίτητα μέτρα προληπτικά μέτρα.
Είναι επομένως δυνατή στο πλαίσιο της συνταγματικά προβλεπόμενης ειδικής κυριαρχικής σχέσεως δημόσιας υγείας, η κατά το άρθρο 11Σ γενική η τοπική απαγόρευση συναθροίσεων – κατά συστηματική ερμηνεία του άρθρου 11 και των άρθρ. 5παρ.4 ερμ. δήλ., 7παρ.2, 21παρ.3, 22παρ.4, 44παρ1 – μόνο όμως κατά το μέτρο, που πράγματι εμπεριέχουν κίνδυνο παραπέρα μετάδοσης του ιού. Αντίθετα δεν είναι σύμφωνες προς το Σύνταγμα απαγορεύσεις μορφών συνάθροισης που δεν εμπεριέχουν αυτόν τον κίνδυνο όπως πχ κατάθεση στεφάνων από αντιπροσωπείες περιορισμένου αριθμού ατόμων που τηρούν τα προβλεπόμενα προληπτικά μέτρα.
Γ. Η εξαιρετική κατάσταση ανάγκης συνδέεται συνταγματικά με την κατάσταση πολιορκίας και προβλέπεται από το άρθρο 48 του Συντάγματος μόνον όταν διακυβεύονται δύο κορυφαία συνταγματικά αγαθά, αφενός η εθνική υπόσταση/ασφάλεια και αφετέρου το Δημοκρατικό πολίτευμα.
