Η Χεζμπολάχ μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι – τα επόμενα βήματά της θα καθορίσουν τη μοίρα του Λιβάνου

16/10/2024 11:05

Ανάγνωση: λιγότερο από 1 λεπτά

Mπορεί άραγε ο Λίβανος να αντιμετωπίσει τη μπερδεμένη, δυσλειτουργική σχέση του με τη Χεζμπολάχ χωρίς να επιστρέψει σε μια εσωτερική σεχταριστική σύγκρουση;
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, ισχυρίζεται ότι έχει την απάντηση: οι Λιβανέζοι πρέπει να «ελευθερώσουν» τον Λίβανο από τη Χεζμπολάχ. «Έχετε την ευκαιρία να σώσετε τον Λίβανο»,δήλωσε σε μήνυμά του, πριν ανοίξει την πόρτα της κολάσεως ενός μακροχρόνιου πολέμου που θα οδηγήσει σε καταστροφή και δεινά όπως είδαμε στη Γάζα.
Ο Νετανιάχου, απειλεί ανοιχτά ότι θα επιβάλει τις ίδιες καταστροφικές στρατιωτικές τακτικές που χρησιμοποιούνται στη Γάζα και στον πληθυσμό του Λιβάνου. Αν όμως ήθελε πραγματικά να βοηθήσει τους Λιβανέζους να αντιμετωπίσουν τη Χεζμπολάχ, δεν θα διέταζε τον στρατό του να εισβάλει στον νότιο Λίβανο και ως εκ τούτου να δώσει νέα πνοή στην οργάνωση.

Ο Νετανιάχου γνωρίζει καλά ιστορία. Πως “γεννήθηκε” η Χεζμπολάχ ωστόσο επιλέγει να το αγνοεί: Η Χεζμπολάχ γεννήθηκε εν μέρει για να αντισταθεί στην κατοχή του νότιου Λιβάνου από το Ισραήλ, η οποία ξεκίνησε το 1982 και τελείωσε μόλις το 2000. Τώρα της δίνει απλόχερα ξανά αυτή τη δικαιολογία για να βρει τρόπο να ανασυνταχθεί και να στρατολογήσει νέα μέλη μεταξύ της σιιτικής κοινότητας που δεν είναι διατεθειμένη να δεχτεί άλλη μια ισραηλινή κατοχή.

Ακόμα κι αν το Ισραήλ δεν καταλάβει λιβανέζικο έδαφος αυτή τη φορά, οι Λιβανέζοι δεν μπορούν να αφοπλίσουν μια παραστρατιωτική οργάνωση που είναι πολύ ισχυρότερη από τον λιβανικό στρατό. Αυτοί οι ίδιοι Λιβανέζοι, παρεμπιπτόντως, δολοφονούνται, ακρωτηριάζονται, τρομοκρατούνται και εκτοπίζονται (το ένα τέταρτο του συνόλου του πληθυσμού έχει αναγκαστεί να εγκαταλείψει τα σπίτια του) από τον ισραηλινό στρατό.

Εάν οι λιβανέζικες σέκτες πάρουν τα όπλα εναντίον της Χεζμπολάχ, η επιστροφή στον εμφύλιο πόλεμο, που βίωσε ο Λίβανος από το 1975 έως το 1990, είναι σχεδόν βέβαιη.
Ωστόσο, όσο κούφια και κυνική και αν είναι η πρόταση του Νετανιάχου, δεν αλλάζει την πραγματικότητα ότι η Χεζμπολάχ έχει μια σημαντική ευθύνη για τα δεινά του Λιβάνου από το 2000.
Για δεκαετίες, η ομάδα επέμενε ότι μόνο αυτή μπορεί να προστατεύσει τον Λίβανο από την ισραηλινή επιθετικότητα. Η εκδίωξη του ισραηλινού στρατού από τον νότιο Λίβανο πριν από 24 χρόνια ενίσχυσε τον ισχυρισμό της. Αλλά από την αποχώρηση του Ισραήλ και μετά, ο στρατιωτικός ρόλος της Χεζμπολάχ δεν ήταν ούτε αποτελεσματικός ούτε νόμιμος. Η ομάδα απέτυχε να αποτρέψει τις ισραηλινές επιθέσεις και οι ενέργειές της προκάλεσαν ακόμη και ισραηλινές εχθροπραξίες, όπως αποδεικνύεται από τον πόλεμο του 2006 και την τρέχουσα θανατηφόρα αντιπαράθεση.
Ο ρόλος, τα όπλα και η επιρροή της Χεζμπολάχ δεν είναι όλα αυτοδημιούργητα. Για πολλά χρόνια, απολαμβάνει την πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη του Ιράν και της Συρίας. Η Τεχεράνη θεωρεί την οργάνωση ως την συνδετική ουσία που συγκρατεί ένα περιφερειακό δίκτυο πληρεξουσίων εγκλωβισμένων σε διαρκή σύγκρουση με το Ισραήλ και γιαυτό η Χεζμπολάχ δεν έχει θεωρήσει ποτέ τα σύνορα ή την κυριαρχία του Λιβάνου ως περιορισμό στη σύγκρουσή της με το Ισραήλ. Πιστεύει επίσης, όπως το Ιράν, ότι ένας επιτυχημένος αγώνας ενάντια στο Ισραήλ απαιτεί την ενοποίηση όλων των περιφερειακών μετώπων – στην Υεμένη, το Ιράκ, τη Συρία, τον Λίβανο και τη Γάζα.
Η πρώτη πραγματική εφαρμογή αυτού του δόγματος ήταν το καλοκαίρι του 2006, όταν η Χεζμπολάχ πέρασε στο βόρειο Ισραήλ και συνέλαβε δύο Ισραηλινούς στρατιώτες θέλοντας να εξαναγκάσει μια ανταλλαγή λιβανοπαλαιστίνιων αιχμαλώτων με το Ισραήλ και να βοηθήσει τη Χαμάς στην αντιπαράθεσή της με το Ισραήλ στη Γάζα.
Αλλά ο πιο στρατηγικός στόχος των κυρίων του στην Τεχεράνη ήταν να επιβάλουν στο Ισραήλ μια νέα πραγματικότητα στην οποία τα πεδία μάχης της Παλαιστίνης και του Λιβάνου ήταν ένα.
Η επίθεση εκείνη της Χεζμπολάχ οδήγησε σε έναν πόλεμο με το Ισραήλ που κράτησε κοντά 34 ημέρες αφήνοντας τον Λίβανο σε ερείπια, με περισσότερους από 1.100 ανθρώπους να έχουν σκοτωθεί, μεγάλο μέρος του νότιου Λιβάνου να έχει ισοπεδωθεί και τις υποδομές σε ολόκληρη τη χώρα να έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές.
Δεκαεπτά χρόνια αργότερα, χωρίς να έχει διδαχθεί τίποτα, η Χεζμπολάχ το κάνει ξανά από την αρχή – εκτός από το ότι αυτή τη φορά το στοίχημά της αποδεικνύεται πολύ πιο επιζήμιο για την Οργάνωση και για τον Λίβανο συνολικά.

Το Ισραήλ τιμώρησε τη Χεζμπολάχ επειδή άνοιξε μέτωπο εναντίον του σκοτώνοντας τους περισσότερους πολιτικούς και στρατιωτικούς διοικητές της, συμπεριλαμβανομένου του Χασάν Νασράλα, του κορυφαίου ηγέτη της. Έχει ισοπεδώσει τις βάσεις της, έχει διεισδύσει στην οργάνωση όσο ποτέ άλλοτε και έχει καθαρίσει μεγάλο μέρος του νότιου Λιβάνου και τα νότια προάστια της Βηρυτού, όπου εδρεύει η βάση υποστήριξης της Χεζμπολάχ. Ποτέ στην ιστορία της Χεζμπολάχ δεν υπήρξε τόση αβεβαιότητα για το μέλλον της.

Το αν το Ισραήλ θα μεταφράσει τα τακτικά του κέρδη σε στρατηγικά είναι ασαφές, αλλά το σίγουρο είναι ότι ο Λίβανος δεν μπορεί να αντέξει υπό τις παρούσες συνθήκες. Η Χεζμπολάχ απλά δεν μπορεί να συνεχίσει να δρα εκτός των ορίων του λιβανικού κράτους, χωρίς επίβλεψη ή ευθύνη, να απαντά σε μια ξένη δύναμη και να λαμβάνει μονομερώς αποφάσεις πολέμου και ειρήνης για λογαριασμό όλων των Λιβανέζων. Τίποτα από αυτά δεν είναι φυσιολογικό ή συνταγματικό σε καμία κοινωνία που λειτουργεί.
Φυσικά, το να αλλάξει τώρα είναι πιο εύκολο να ειπωθεί παρά να γίνει. Δεν υπάρχει τίποτα στην εμπειρία και τη φιλοσοφία της Χεζμπολάχ που να υποδηλώνει ότι θα αναδιπλωθεί ποτέ ή θα αλλάξει δραστικά τους τρόπους της. Η Χεζμπολάχ συνδέεται στενά με τον ανώτατο ηγέτη του Ιράν και η απομάκρυνση της από την Ισλαμική Δημοκρατία θα σήμαινε αυτοκτονία.
Ωστόσο, κατά ειρωνικό τρόπο, ο δρόμος που έχει επιλέξει η Χεζμπολάχ την έχει φέρει πιο κοντά στην αυτοκαταστροφή. Θα ήταν ανέντιμο ή αφελές να πούμε ότι η μετάβαση της Χεζμπολάχ σε μια αμιγώς πολιτική οντότητα, παράλληλα με την πλήρη ενσωμάτωση των δυνάμεών της στον λιβανικό στρατό, θα κρατούσε ξαφνικά μακριά τις ισραηλινές απειλές.
Ωστόσο, ο Λίβανος θα είναι πάντα σε ισχυρότερη θέση για να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να προστατεύσει την κυριαρχία του εάν μιλήσει με μία φωνή. Αυτό είναι κάτι που η Χεζμπολάχ ποτέ δεν μπήκε στον κόπο να εκτιμήσει ή να προωθήσει.

Πράγματι, η πιο ισχυρή δικλείδα ασφαλείας για την οργάνωση και τους σιίτες υποστηρικτές της δεν είναι οι πύραυλοι του Ιράν αλλά μάλλον η συλλογική αγκαλιά του λιβανικού λαού. Αλλά για να το κερδίσει, πρώτα πρέπει να καταθέσει τα όπλα και να γίνει ισότιμος εταίρος στην ανοικοδόμηση του Λιβάνου.