PLUS
Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει κρύψει την πρόθεσή του να υιοθετήσει μια σκληρή στάση έναντι της Κίνας, από τους απειλούμενους δασμούς 60 τοις εκατό στις κινεζικές εισαγωγές έως τον διορισμό γνωστών πολέμιων της Κίνας για το υπουργικό του συμβούλιο. Αυτό θα αποδειχθεί πονοκέφαλος για το Πεκίνο, όσον αφορά τη διμερή σχέση του με την Ουάσιγκτον. Αλλά η νέα κυβέρνηση Τραμπ προσφέρει επίσης στην Κίνα μια σημαντική ευκαιρία να επεκτείνει την επιρροή της.
Η εξωτερική πολιτική του Τραμπ «Πρώτα η Αμερική» θα δει πιθανότατα τη μερική ή ολική αποχώρηση των ΗΠΑ από τις Διεθνείς οργανώσεις και πρωτοβουλίες που υπήρξαν οι ακρογωνιαίοι λίθοι της ηγεμονίας της – δημιουργώντας ένα κενό που το Πεκίνο θα θελήσει να εκμεταλλευτεί. Η Κίνα ελπίζει ότι θα της παραχωρηθεί μεγαλύτερος χώρος για να καθιερώσει έναν παγκόσμιο ηγετικό ρόλο και να διαμορφώσει έναν όλο και πιο πολυπολικό κόσμο για τα δικά της συμφέροντα.
Το όραμα της Κίνας για τη διεθνή τάξη
Το όραμα του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ είναι ένα όραμα της διεθνούς τάξης και όχι του χάους. Αλλά αυτή η τάξη θα απέφευγε κανόνες και συμμαχίες που βασίζονται σε καθολικές αξίες υπέρ των μη δεσμευτικών εταιρικών σχέσεων που βασίζονται στα κοινά συμφέροντα. Στην πράξη, αυτό θα έδινε στην Κίνα σημαντική επιρροή λόγω του μεγέθους της οικονομίας της, της τεχνολογικής της ηγετικής θέσης και της αυξανόμενης στρατιωτικής της ισχύος.
Το Πεκίνο επιδιώκει να πραγματοποιήσει αυτό το όραμα αναδιαμορφώνοντας τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ), προωθώντας τις δικές του διεθνείς πρωτοβουλίες και θέτοντας τους όρους και τις υλικές προϋποθέσεις βάσει των οποίων θα διέπονται οι αναδυόμενες τεχνολογίες και οι αλυσίδες εφοδιασμού.
Οι παγκόσμιες πρωτοβουλίες της Κίνας και ο ΟΗΕ
Από το 2021, το Πεκίνο έχει αποκαλύψει τρεις παγκόσμιες πρωτοβουλίες που συνδέονται με την επιρροή του στον ΟΗΕ: την Παγκόσμια Πρωτοβουλία Ανάπτυξης (GDI), την Πρωτοβουλία Παγκόσμιας Ασφάλειας (GSI) και την Πρωτοβουλία Παγκόσμιου Πολιτισμού (GCI).
Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν γίνει επίσης ένα βασικό όργανο μέσω του οποίου η Κίνα προσπάθησε να ενισχύσει τον ρόλο της ως παγκόσμιος μεσολαβητής, συμπεριλαμβανομένης της προώθησης ενός ειρηνευτικού σχεδίου για την Ουκρανία μαζί με τη Βραζιλία.
Η Παγκόσμια Πρωτοβουλία Ανάπτυξης (GDI) αντιπροσωπεύει μια εξέλιξη της προσέγγισης της διεθνούς ανάπτυξης που επιδιώκεται μέσω της Πρωτοβουλίας Belt and Road (BRI) , η οποία έχει καθιερώσει τον ρόλο της Κίνας ως πρωταρχικού αναπτυξιακού εταίρου για χώρες σε όλο τον Παγκόσμιο Νότο. Οι δύο πρωτοβουλίες που το Πεκίνο τώρα προωθεί είναι αυτές της Παγκόσμιας Ασφάλειας (GSI) και της Πρωτοβουλίας Παγκόσμιου Πολιτισμού (GCI).
Το GSI παρουσιάζει ένα πλαίσιο για διεθνή συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας σε αντίθεση με τις στρατιωτικές συμμαχίες των ΗΠΑ. Ενώ η Κίνα δεν είναι πουθενά κοντά στις ΗΠΑ όσον αφορά την παγκόσμια στρατιωτική εμβέλεια, το GSI δίνει έμφαση στη συνεργασία σε τομείς συμπεριλαμβανομένης της εγχώριας ασφάλειας και της ασφάλειας δεδομένων. Οι μειωμένες δεσμεύσεις των ΗΠΑ θα βοηθήσουν το Πεκίνο να χρησιμοποιήσει το GSI για τη διάδοση των κινεζικών κανόνων ασφαλείας, ενώ ταυτόχρονα θα προστατεύει τα κινεζικά οικονομικά συμφέροντα.
Η Κίνα έχει ήδη αποδειχθεί ελκυστικός εταίρος ασφάλειας για τους αμυντικούς εταίρους των ΗΠΑ. Το Πακιστάν, σημαντικός σύμμαχος των ΗΠΑ εκτός ΝΑΤΟ (MNNA), έχει ήδη εντείνει τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας με την Κίνα για την προστασία των Κινέζων υπηκόων που εργάζονται σε έργα «Belt and Road Initiative (BRI), με στόχο την ανάπτυξη έργων υποδομών σε όλο τον κόσμο και την προώθηση της συνεργασίας και της συνδεσιμότητας μεταξύ της Κίνας και των συμμετεχουσών χωρών. Η Αίγυπτος, ένας άλλος σύμμαχος των ΗΠΑ εκτός ΝΑΤΟ φημολογείται ότι σχεδιάζει να αντικαταστήσει τα αμερικανικής παραγωγής μαχητικά αεροσκάφη F-16 με κινεζικά J-20.
Αντίθετα, η Πρωτοβουλία Παγκόσμιου Πολιτισμού (GCI) έχει σχεδιαστεί για να παρέχει μια εναλλακτική λύση στις αξίες των καθολικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων που καθοδηγούνται από τη Δύση. Προωθεί ένα διεθνές σύστημα που βασίζεται σε διακριτούς πολιτισμούς, ο καθένας με τις δικές του αξίες και πολιτικά συστήματα των οποίων η κυριαρχία και η εξουσία πρέπει να γίνονται σεβαστά.
Αυτό το πλαίσιο, που είναι ήδη ρουτίνα στις κινεζικές διπλωματικές αναγνώσεις, είναι εγγενώς ελκυστικό για τις αναδυόμενες δυνάμεις που δεν είναι ικανοποιημένες με την παγκόσμια τάξη πραγμάτων υπό την ηγεσία της Ουάσιγκτον.
Μια αποδεσμευμένη κυβέρνηση των ΗΠΑ θα μπορούσε κάλλιστα να επιτρέψει στον «πολιτισμικό» λόγο αξιών του Πεκίνου να γίνει το βασικό πλαίσιο της διεθνούς διπλωματίας, ειδικά με την αυξημένη κινεζική επιρροή στον ΟΗΕ.
Καθορισμός προτύπων για την αναδυόμενη τεχνολογία
Τελικά, η ισχυρότερη επιρροή της Κίνας θα συνεχίσει να πηγάζει από το εμπόριο και την τεχνολογία, ειδικά όπου έχει ήδη καθιερώσει ηγετικό ρόλο.
Η συστηματική προσέγγιση της Κίνας για την ανάπτυξη της πράσινης τεχνολογίας, από την παραγωγή ενέργειας έως τα ηλεκτρικά οχήματα, της έχει ήδη δώσει κυριαρχία σε αυτές τις αλυσίδες εφοδιασμού.
Η προηγμένη τεχνική της ικανότητα, σε συνδυασμό με την ιδιότητά της ως βασικού αναπτυξιακού και τεχνολογικού εταίρου στον Παγκόσμιο Νότο, σημαίνει ότι ο υπόλοιπος κόσμος θα εξαρτάται όλο και περισσότερο από την Κίνα για αλυσίδες εφοδιασμού πράσινης τεχνολογίας.
Μια κυβέρνηση Τραμπ απρόθυμη να συμμετάσχει σε διεθνή συνεργασία για το κλίμα θα αφήσει την Κίνα ως τον μεγαλύτερο παίκτη – στον τομέα της τεχνολογίας και των αγαθών που απαιτεί ο υπόλοιπος κόσμος για την πράσινη μετάβαση.
Τεχνητή Νοημοσύνη
Η επιθυμία της Κίνας να γίνει ηγετικός παίκτης στην παγκόσμια διακυβέρνηση της τεχνητής νοημοσύνης αποτελεί παρόμοια πρόκληση για τις εσωστρεφείς ΗΠΑ.
Η Κίνα επιθυμεί να μοιραστεί τεχνογνωσία και να συνεργαστεί με χώρες στον Παγκόσμιο Νότο για την άμεση εφαρμογή συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, για παράδειγμα σε έργα έξυπνων πόλεων. Χωρίς τις ΗΠΑ –τον μόνο άλλο σοβαρό ανταγωνιστή– η Κίνα θα είναι σε θέση να θέσει διεθνή πρότυπα για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης και να δημιουργήσει μακροπρόθεσμη εξάρτηση από τα κινεζικά πρότυπα και συστήματα.
Σε τελική ανάλυση, η ισορροπία της διεθνούς επιρροής των ΗΠΑ και της Κίνας δεν εξαρτάται από τις διμερείς σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας αλλά από τη σχέση κάθε χώρας με τον υπόλοιπο κόσμο.
Η μεγάλη πρόκληση για την ΕΕ
Η αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στον ΟΗΕ, σε συνδυασμό με τις διεθνείς πρωτοβουλίες και την τεχνολογική της ηγεσία, την καθιστούν σε θέση να εκμεταλλευτεί την πιθανή απουσία της κυβέρνησης Τραμπ στην παγκόσμια σκηνή, διαμορφώνοντας τους αναδυόμενους παγκόσμιους κανόνες πιο εκτεταμένα από ό,τι θα μπορούσε διαφορετικά.
Οι σύμμαχοι των ΗΠΑ απέναντι σε αυτή την προοπτική θα έχουν λίγες επιλογές με έναν Λευκό Οίκο που ελάχιστα ενδιαφέρεται για τη διεθνή ηγεσία. Ένας εμπορικός πόλεμος με την Κίνα μπορεί να υπονομεύσει την εγχώρια ατζέντα του Τραμπ, αλλά η ατζέντα America First στο εξωτερικό είναι αναμφισβήτητα περισσότερο ευθυγραμμισμένη με την πολυπολικότητα παρά με μια τάξη βασισμένη σε κανόνες.
Η καλύτερη στρατηγική για τους συμμάχους των ΗΠΑ και ιδιαίτερα για την Ευρώπη θα ήταν να σχεδιάσουν να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα ενός κόσμου αυξανόμενης κινεζικής επιρροής μακροπρόθεσμα.
Αυτό σημαίνει ανάπτυξη δεσμών μεταξύ τους βασισμένοι σε κοινά συμφέροντα και αξίες ασφάλειας, με σκοπό όχι τη διατήρηση της τάξης που ηγούνται οι ΗΠΑ –αυτό δεν ισχύει πια– αλλά για τη διαφύλαξη των κανόνων που έχουν μεγαλύτερη σημασία για αυτούς όπου μπορούν.
Ν.Β.
