PLUS
Εκτός από αποκαΐδια, η φωτιά άφησε πίσω της βαρύ ψυχικό τραύμα διαρκείας στους πυρόπληκτους, που δεν θα επουλωθεί ούτε εύκολα ούτε γρήγορα, όπως επισημαίνει ο ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής Δημήτρης Οικονόμου, που κατάγεται ο ίδιος από την Εύβοια, έναν τόπο που φαίνεται να πλήρωσε το βαρύτερο τίμημα στις πρόσφατες πυρκαγιές.
Της ΑΛΕΞΙΑΣ ΣΒΩΛΟΥ
Τα σπίτια έγιναν αποκαΐδια ενώ το αποτύπωμα στον τοπικό πληθυσμό είναι ανυπολόγιστο!
Επιβάρυνση
Με ενεργά μέτωπα να καίνε ακόμα στην πατρίδα του, ο ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής εξηγεί ότι η ψυχική επιβάρυνση ειδικά των κατοίκων της Εύβοιας είναι σημαντικά μεγαλύτερη γιατί οι κάτοικοι του πολύπαθου νησιού εκτός από τον δύσκολο χειμώνα του κορωνοϊού έζησαν πρόσφατα και φονικές πλημμύρες, στις οποίες χάθηκαν ανθρώπινες ζωές, ενώ έγιναν μεγάλες καταστροφές από τα φερτά υλικά στις παραθαλάσσιες περιοχές. Ο Δημήτρης Οικονόμου τονίζει πως είναι εξαιρετικά δυσάρεστο συναίσθημα να μεγαλώνεις με τον φόβο των ακραίων φαινομένων, φοβούμενος τη φύση, και να θεωρείς ότι κάθε χειμώνα θα «πνίγεσαι» και κάθε καλοκαίρι θα «καίγεσαι».
Παράλληλα ο ψυχίατρος θυμίζει ότι αυτό το τεράστιο χτύπημα, με την άνευ προηγουμένου οικολογική καταστροφή που έχει συμβεί, έρχεται να προστεθεί σαν σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι των αντοχών και της υπομονής έπειτα από έναν πολύ δύσκολο χρόνο, λόγω κορωνοϊού και lockdown. Οι πρόσφατες πυρκαγιές έρχονται να… σβήσουν και την τελευταία μας ελπίδα να περάσουμε ένα ευχάριστο και χαλαρωτικό καλοκαίρι και να γεμίσουμε τις «μπαταρίες» μας για τον δύσκολο χειμώνα που μας επιφυλάσσει τόσο η πανδημία όσο και το γεγονός ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα γίνουν μέρος της καθημερινότητάς μας, καθώς είναι πια ξεκάθαρο ότι η φύση εκδικείται για τις ανθρώπινες παρεμβάσεις.
Αγωνία
Ειδικότερα για την ψυχική αναστάτωση που βίωσαν και συνεχίζουν να βιώνουν οι πυρόπληκτοι, ο ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής επισημαίνει πως η πρώτη τους αντίδραση είναι να αρνηθούν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους, παρά τον κίνδυνο, και εξηγεί πού οφείλεται αυτό. «Όταν καίγεται το σπίτι σου, η περιουσία σου, η γειτονιά σου, το δάσος σου, η αγωνία που ριζώνει στην καρδιά σου προκαλεί ένα… πάγωμα και σε κάνει αδύναμο να αντιδράσεις. Αυτό το πάγωμα, την άρνηση να εγκαταλείψουν τον τόπο της καταστροφής, το βλέπουμε συχνά στους πυρόπληκτους, παρότι οι φλόγες τους κυκλώνουν και κινδυνεύει η ζωή τους. Είναι σημαντικό να στείλουμε σε αυτούς τους ανθρώπους το μήνυμα πως όταν υπάρχει ένα τόσο ακραίο φαινόμενο κοντά μας, μια φωτιά που αλλάζει κατεύθυνση και μπορεί να μας κυκλώσει ανά πάσα στιγμή, θα πρέπει να ακούσουμε τις οδηγίες των ειδικών και να συμμορφωθούμε στα μηνύματα του 112 και της Αστυνομίας και να εγκαταλείψουμε την περιοχή μας για να σώσουμε τη ζωή μας. Υπήρξαν περιπτώσεις στην Εύβοια που η Αστυνομία προσπαθώντας να απομακρύνει ηλικιωμένους τούς είπε σαν ύστατο επιχείρημα ‘‘άμα δεν φύγετε εσείς, δεν θα φύγουμε ούτε εμείς’’» αναφέρει ο ψυχίατρος.
«Έγκλημα»
Αν όμως το «κλείδωμα» των αντιδράσεων, η απόλυτη απραξία μπροστά σε ένα καταστροφικό φαινόμενο είναι μια αντίδραση που μας παραξενεύει, υπάρχει και άλλη μία, η οποία μας σοκάρει γιατί είναι κοινωνικά και ηθικά απαράδεκτη και δείχνει έλλειμμα πολιτισμού και νοσηρό εγωισμό. Ο ψυχίατρος αναφέρεται στην εγκληματική συμπεριφορά κάποιων ανθρώπων που ενώ εκκενώνουν τα σπίτια τους, αφήνουν πίσω τα κατοικίδιά τους και μάλιστα κάποιοι δεμένα, χωρίς να τους δίνουν καν την ευκαιρία να τρέξουν να σωθούν. «Οι άνθρωποι αυτοί που εγκαταλείπουν πίσω κατοικίδια θα εγκαταλείψουν και τον συνάνθρωπό τους και το παιδί του γείτονα σε μια δύσκολη στιγμή» λέει ο Δημήτρης Οικονόμου.
Η επούλωση
Αναφερόμενος στο βαρύ ψυχικό φορτίο των πολιτών που βίωσαν είτε την καταστροφή της περιουσίας τους είτε την καταστροφή της περιοχής τους, ο Δημήτρης Οικονόμου εξηγεί ότι το σοκ, ο φόβος, η ακραία αγωνία που ένιωσαν αποτελεί ένα οξύ συμβάν, το οποίο αφήνει βαθύ αποτύπωμα διαρκείας στην ψυχή τους. Μάλιστα διαπιστώθηκε σε μελέτη ότι οι κάτοικοι που βίωσαν τις πυρκαγιές της Ηλείας το 2007 εξακολουθούσαν να κουβαλούν τις συνέπειες από το ψυχοτραυματικό σοκ που έζησαν δέκα χρόνια μετά!
Θα χρειαστεί λοιπόν για όλους τους πυρόπληκτους να υπάρξει ψυχοκοινωνική υποστήριξη διαρκείας και μάλιστα είναι πιθανό ο «μηχανισμός» υποστήριξης να δουλεύει καλύτερα σε ομάδες με ανθρώπους που έχουν ανάλογα βιώματα, ώστε να μπορούν να τα μοιραστούν, δίνοντας δύναμη ο ένας στον άλλον. Οι άνθρωποι οι οποίοι έχουν καρδιολογικά προβλήματα καθώς και οι ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, ειδικά οι ηλικιωμένοι, θα πρέπει να μην εγκαταλειφθούν στην τύχη τους, να βρίσκονται υπό παρακολούθηση από τον γιατρό τους και κοντά στα άλλα μέλη της οικογένειας, γιατί αν κάποιος υποβληθεί σε έντονο στρες επί μακρόν και έχει λαβωμένη καρδιά μπορεί ακόμα και να πεθάνει από οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Τα παιδιά
Μεγάλη είναι η ψυχική επιβάρυνση και για τα παιδιά, τα οποία έχουν περάσει έναν εξαιρετικά δύσκολο χειμώνα με τον κορωνοϊό και τα περιοριστικά μέτρα. Τα παιδιά της Εύβοιας ειδικότερα βίωσαν και τις πλημμύρες και τώρα η πυρκαγιά έκανε στάχτη τις περιουσίες τους και το περιβάλλον όπου ζούσαν, γεγονός που εναποθέτει στους ώμους τους ένα πολύ βαρύ φορτίο!
Σε αυτούς τους λιλιπούτειους πολίτες επιπλέον υπάρχει και ο στιγματισμός! Κινδυνεύουν να θεωρηθούν τα «άτυχα» παιδιά που τους συμβαίνει «η μία στραβή μετά την άλλη» και γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρξει παρέμβαση εκ μέρους της πολιτείας και να δοθούν ευρωπαϊκά κονδύλια, ώστε να μπορέσουν να αναστηλωθούν και να ξανακτιστούν τα καμένα, αλλά και μηχανισμοί που θα αγκαλιάσουν την οικογένεια και θα προσφέρουν μακροπρόθεσμα ψυχολογική βοήθεια, για να μη νιώσουν ότι είναι απόκληροι της κοινωνίας ή ότι είναι «παιδιά ενός κατώτερου θεού» γιατί τους συνέβη κάτι πάρα πολύ δυσάρεστο.
Ηλικιωμένοι
Στήριξη θα χρειαστούν και οι ηλικιωμένοι οι οποίοι βρίσκονται στη δύση της ζωής τους, δεν έχουν σε κάτι να προσβλέπουν και είναι πολύ σκληρό να νιώθουν ότι χάνουν τα πάντα! Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε πως στη χώρα μας υπάρχουν περίπου 500.000 μοναχικά άτομα, οι οποίοι δεν έχουν κοντά τους νεότερα μέλη της οικογένειας για να τους προσέχουν και να τους δίνουν κίνητρο για τη ζωή. Θα χρειαστεί λοιπόν να στηθεί ένας μηχανισμός παρέμβασης και μακροχρόνιας στήριξης για όλους αυτούς τους ανθρώπους, καθώς το φορτίο από το στρες είναι μακροχρόνιο, ειδικά στις φετινές συνθήκες που η μία δυσκολία διαδέχεται την άλλη.
Μακροχρόνιες βλάβες από την εισπνοή μικροσωματιδίων
Μελέτη που είχε δημοσιευθεί το 2000 από την καθηγήτρια Ιατρικής Στατιστικής και Επιδημιολογίας ΕΚΠΑ, Κλέα Κατσουγιάννη, έχει συνδέσει τις πυρκαγιές στην Πεντέλη, στα τέλη της δεκαετίας του 1990, με την αυξημένη καταγραφή θανάτων σε καρδιολογικούς ασθενείς και χρόνιους αναπνευστικούς ασθενείς, στους οποίους προκλήθηκε σημαντική επιβάρυνση της υγείας τους λόγω των μακροχρόνιων συνεπειών της εισπνοής τοξικού καπνού και αιωρούμενων μικροσωματιδίων του νέφους της αιθάλης (PM2.5, PM10). Στις πυρκαγιές, όπως εξηγεί ο καθηγητής Πνευμονολογίας Στέλιος Λουκίδης, πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, έχουμε δύο ειδών βλαβερές επιδράσεις για την υγεία, τις βραχυπρόθεσμες και τις μακροπρόθεσμες.
«Τα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα από την εισπνοή τοξικών αερίων, μεταξύ των οποίων το μονοξείδιο του άνθρακα, που δημιουργεί σε μεγάλες ποσότητες η ίδια η φωτιά, αλλά και το υπεροξείδιο του κυανίου, το οποίο εκλύεται ειδικά σε περιοχές όπου υπάρχουν βιομηχανίες. Η επιβάρυνση της υγείας από τα τοξικά αέρια, τα οποία δημιουργεί η φωτιά και εκλύονται αναλόγως και της καύσης των υλικών που καίγονται, έχουν σχέση με το πόσο κοντά και για πόση ώρα εισπνέει το άτομο τα βλαβερά συστατικά και αφορά κυρίως τους ‘‘μαχητές της πρώτης γραμμής’’, δηλαδή τους πυροσβέστες, τους εθελοντές που συνδράμουν τους πυροσβέστες, την Αστυνομία, την ΕΜΑΚ και τους κατοίκους που δεν έχουν προλάβει -ή δεν θέλουν- να απομακρυνθούν για να προστατέψουν τις περιουσίες τους. Από την εισπνοή αυτών των συστατικών μπορεί να υπάρξει ακόμα και δηλητηρίαση και αιφνίδιος θάνατος, καθώς πρόκειται για τοξικότατα συστατικά, ιδιαίτερα επιβαρυντικά για το αναπνευστικό σύστημα».
Οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις από την εισπνοή του καπνού και κυρίως των αιωρούμενων μικροσωματιδίων PM2.5, του νέφους της αιθάλης που καλύπτει τις πυρόπληκτες περιοχές για μέρες ποικίλλουν, καθώς εξαρτώνται από το πόσο εκτίθεται κάθε άτομο σε αυτό το νέφος και γι’ αυτό άλλωστε δίνεται η οδηγία να περιορίσουν οι κάτοικοι τις μετακινήσεις τους σε εξωτερικούς χώρους και να μείνουν μέσα με κλειστά παράθυρα, σε κλιματιζόμενα σπίτια, με μηχανήματα που ανακυκλώνουν τον αέρα.
Νέφος
Τα μεγαλύτερα προβλήματα μπορούν να τα παρουσιάσουν οι ηλικιωμένοι, ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά νοσήματα και με καρδιολογικά νοσήματα (καρδιά και πνεύμονες είναι συγκοινωνούντα δοχεία), οι καπνιστές, τα μικρά παιδιά και οι έγκυες γυναίκες.
Όσο διαρκεί το αποπνικτικό νέφος οι ευάλωτες ομάδες πληθυσμού (που προαναφέρθηκαν) θα πρέπει να περιορίσουν στο ελάχιστο τις μετακινήσεις έξω και όταν κυκλοφορούν θα πρέπει να φορούν υψηλής προστασίας ιατρική μάσκα ή διπλή χειρουργική μάσκα, όχι όμως υφασμάτινη.
Καπνιστές
Τα μικροσωματίδια που εισπνέονται μέσω της μύτης ή του στόματος φτάνουν βαθιά στο κροσσωτό επιθήλιο των πνευμόνων, όπου παραμένουν εκεί επί μακρόν και προκαλούν αθροιστικές βλάβες. Οι καπνιστές στο σημείο αυτό πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι οι πνεύμονές τους καθαρίζονται ανεπαρκώς από την παραγωγή βλέννας λόγω μειωμένης ικανότητας παραγωγής και γι’ αυτό είναι πιο ευάλωτοι.
Σε ό,τι αφορά τους πάσχοντες από αναπνευστικά ή και καρδιολογικά προβλήματα, ο καθηγητής Στέλιος Λουκίδης συνιστά να επικοινωνήσουν με τον γιατρό τους γιατί θα χρειαστεί πιθανότατα να τροποποιηθεί η φαρμακευτική αγωγή τους. Από την εμπειρία του πάντως στο νοσοκομείο «Αττικόν», ο καθηγητής αναφέρει ότι τα άτομα με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και μέτριο ή σοβαρό άσθμα είναι αρκετά ευαισθητοποιημένα, γι’ αυτό θα πρέπει να επικοινωνούν άμεσα με τον γιατρό τους καθώς το νέφος της αιθάλης μπορεί να οδηγήσει σε έντονες παροξυσμικές κρίσεις και να αποσταθεροποιηθεί η ρύθμιση της νόσου τους.
Μάτια
Εκτός από το αναπνευστικό σύστημα και τα μάτια ερεθίζονται από τον καπνό και μπορεί να κοκκινίσουν, να τσούζουν, να ενοχλούν και τα συμπτώματα να είναι πιο έντονα στους ανθρώπους που φορούν συστηματικά φακούς επαφής, καθώς αυτοί είναι πιο επιρρεπείς στην ξηροφθαλμία, όπως εξηγεί ο χειρουργός οφθαλμίατρος Παντελής Παπαδόπουλος.
Για τα μάτια, ο ειδικός συνιστά να αποφεύγουμε το τρίψιμο γιατί έτσι εντείνουμε τον ερεθισμό, ενώ αν έχει εισχωρήσει και κάποιο ξένο σωματίδιο από την καπνιά θα κάνουμε μεγαλύτερη ζημιά, και συμβουλεύει να χρησιμοποιούμε ένα κολλύριο τεχνητών δακρύων για να ανακουφιστούμε από την ενόχληση.
Υπάρχουν κολλύρια στο φαρμακείο τα οποία είναι εμπλουτισμένα με υαλουργικό νάτριο και εκχύλισμα χαμομηλιού για να καταπραΰνουν το αίσθημα καψίματος και τη φαγούρα στα μάτια, ενώ επειδή αυτές τις ημέρες μας συμβουλεύουν οι ειδικοί να μένουμε πολύ μέσα με τον κλιματισμό σε λειτουργία, ο κλιματισμός μπορεί να εντείνει την ξηροφθαλμία.
Μια συμβουλή είναι να τοποθετήσουμε σε κάποια σημεία του σπιτιού μερικά δοχεία με νερό ώστε να μην είναι πολύ ξηρή η ατμόσφαιρα και φυσικά να φροντίσουμε να αερίζουμε το σπίτι την ώρα που οι ατμοσφαιρικοί ρύποι έχουν κατακαθίσει και βρίσκονται σε χαμηλή συγκέντρωση, γιατί στην αντίθετη περίπτωση θα εγκλωβιστούν μέσα στο σπίτι και θα τους εισπνέουμε.
Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «ΜΠΑΜ» που κυκλοφορεί
