PLUS
Γιατί ορισμένες χώρες κυριαρχούν και σαρώνουν τα μετάλλια στους Ολυμπιακούς Αγώνες;
Η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στη συσχέτιση μεταξύ της αθλητικής απόδοσης και του ΑΕΠ.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2024 στο Παρίσι ήταν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: οι επτά κορυφαίοι νικητές μεταλλίων –Ηνωμένες Πολιτείες, Κίνα, Ιαπωνία, Αυστραλία, Γαλλία, Ολλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο– συγκαταλέγονται όλες στις 20 μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου.
Αυτό μπορεί να αποδοθεί εν μέρει στα δημογραφικά στοιχεία: ένας μεγαλύτερος πληθυσμός παρέχει μια μεγαλύτερη δεξαμενή αθλητικών ταλέντων από τα οποία μπορούμε να αντλήσουμε και να έχουμε επιτυχίες στους μεγάλους αγώνες.
Όσο πιο πυκνοκατοικημένη και ανεπτυγμένη είναι μια χώρα, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να κερδίσει Ολυμπιακά μετάλλια.
Αυτό μπορεί να επιβεβαιωθεί και εμπειρικά. Η στάθμιση του συνολικού αριθμού των μεταλλίων που κέρδισε κάθε χώρα κατά αξία – τρεις βαθμοί για το χρυσό, δύο για το ασημένιο και ένας για το χάλκινο – αποκαλύπτει ότι οι 12 χώρες με τον υψηλότερο αριθμό μεταλλίων στο Παρίσι είναι όλες προηγμένες οικονομίες.
Οι χώρες της G7, που αντιπροσωπεύουν το 43,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ , εξασφάλισαν λίγο λιγότερο από το 6% των μεταλλίων, με το 29% αυτών να πηγαίνει στη μεγαλύτερη οικονομία της, τη Βραζιλία.
Αν και η συσχέτιση μεταξύ του ΑΕΠ και των Ολυμπιακών επιδόσεων είναι ισχυρή, απέχει πολύ από το να είναι απόλυτη. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, την Ευρωπαϊκή Ένωση: παρά το γεγονός ότι αντιπροσωπεύει το 17,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ, τα κράτη μέλη της ΕΕ κέρδισαν σχεδόν το 30% των μεταλλίων στο Παρίσι. Αυτό υποδηλώνει ότι η κυριαρχία των ευρωπαϊκών χωρών οφείλεται εν μέρει στις αποτελεσματικές εθνικές αθλητικές πολιτικές τους και στις βαθιά ριζωμένες αθλητικές παραδόσεις τους. Φυσικά η Ευρώπη επωφελείται και από το γεγονός ότι τα περισσότερα ολυμπιακά αθλήματα είναι πολύ δημοφιλή και απασχολούν περισσότερους αθλητές σε σύγκριση με άλλες χώρες.
Η Ασία, από την πλευρά της, είναι πολιτικά και πολιτιστικά ετερογενής για να περιοριστεί σε μια ενιαία εξήγηση. Ενώ η Ασία και η Ωκεανία φιλοξενούν τρεις μεγάλες αθλητικές δυνάμεις – την Κίνα, την Ιαπωνία και την Αυστραλία – η ινδική υποήπειρος έχει ένα σχετικά μέτριο Ολυμπιακό ρεκόρ.
Στην πραγματικότητα, η Ινδία είναι ίσως το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα του πώς το ΑΕΠ μπορεί να είναι κακός προγνωστικός δείκτης της Ολυμπιακής αριστείας. Παρά τον πληθυσμό 1,4 δισεκατομμυρίων και μια οικονομία που αντιπροσωπεύει το 7,9% του παγκόσμιου ΑΕΠ σε όρους ισοτιμίας, η Ινδία κατέλαβε την 71η θέση μεταξύ των χωρών που κέρδισαν μετάλλια στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024. Η Αυστραλία, με μόλις 26 εκατομμύρια κατοίκους, κέρδισε το 5% των μεταλλίων, και κατατάχθηκε στην τέταρτη θέση.
Οι ΗΠΑ και η Κίνα προηγήθηκαν αναμενόμενα στην κούρσα των μεταλλίων του 2024, κερδίζοντας το 12% και το 10% όλων των μεταλλίων, αντίστοιχα, σε μεγάλο βαθμό χάρη στην οικονομική τους δύναμη και το μέγεθος του πληθυσμού τους.
Τούτου λεχθέντος, ο αριθμός των μεταλλίων των ΗΠΑ ήταν πολύ χαμηλότερος από ό,τι υποδηλώνει η οικονομική ισχύς τους, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν περίπου το 20% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Σίγουρα, η οικονομική ανάπτυξη και τα δημογραφικά στοιχεία από μόνα τους δεν αρκούν για να εγγυηθούν την επιτυχία των Ολυμπιακών Αγώνων.
Η επιτυχία του αθλητικού δυναμικού μιας χώρας απαιτεί αποτελεσματικές πολιτικές και επαρκή υποδομή, γι’ αυτό οι αραιοκατοικημένες αλλά ιδιαίτερα ανεπτυγμένες χώρες όπως η Αυστραλία συχνά ξεπερνούν τον μέσο όρο των επιτυχιών, ενώ οι πυκνοκατοικημένες αλλά οικονομικά αδύναμες χώρες όπως η Νιγηρία μετά βίας κερδίζουν μετάλλια.
Η αθλητική κουλτούρα παίζει επίσης ζωτικό ρόλο. Οι αφρικανικές χώρες, για παράδειγμα, διαπρέπουν στον στίβο, ιδιαίτερα στο τρέξιμο μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων, σε μεγάλο βαθμό λόγω της βαθιά ριζωμένης παράδοσης της Ανατολικής Αφρικής στην προπόνηση σε μεγάλα υψόμετρα.
Συγκεκριμένα, το τρέξιμο σε απόσταση δεν απαιτεί εξελιγμένες υποδομές ή πρόσβαση σε προπονητικές εγκαταστάσεις υψηλού επιπέδου, όπως άλλα ολυμπιακά αθλήματα, όπως η κολύμβηση, η ξιφασκία και η γυμναστική, στα οποία κυριαρχούν συντριπτικά οι πλούσιες δυτικές χώρες και η Κίνα.
Για παράδειγμα, ο Γάλλος κολυμβητής Léon Marchand, ο οποίος κέρδισε τέσσερα χρυσά μετάλλια στο Παρίσι, προπονείται στις ΗΠΑ . Ομοίως, η Αλγερινή αθλήτρια γυμναστικής Kaylia Nemour προπονείται στη Γαλλία .
Οι ανισότητες στον αριθμό των Ολυμπιακών μεταλλίων προσφέρουν πολύτιμες, αν και διακριτικές, γεωπολιτικές γνώσεις. Με την πρώτη ματιά, ο αριθμός των μεταλλίων για το 2024 φαίνεται να αντικατοπτρίζει τον όλο και πιο πολυπολικό κόσμο μας.
Με 92 από τις 206 συμμετέχουσες χώρες και περιοχές να έχουν κερδίσει μετάλλια, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Παρισιού πρότειναν ένα πιο ανοιχτό και ανταγωνιστικό παγκόσμιο τοπίο.
Ωστόσο, το γεγονός ότι το 50% αυτών των μεταλλίων συγκεντρώθηκε μεταξύ των χωρών της G7 και της Κίνας, που μαζί αντιπροσωπεύουν το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ, δείχνει ότι υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος να διανυθεί. Ενώ τόσο ο αθλητισμός όσο και η παγκόσμια οικονομία κινούνται προς μεγαλύτερη πολυπολικότητα, αυτή η μετατόπιση μπορεί να είναι πιο αργή και πιο περιορισμένη από ό,τι αναμένουν πολλοί.
Πρωτότυπο κείμενο στα αγγλικά στο Project Syndicate του Zaki Laïdi, καθηγητή στο Sciences Po ( Δημόσιο πανεπιστήμιο στο Παρίσι ) πρώην ειδικού συμβούλου του Ύπατου Εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ολυμπιακοί Αγώνες 2024: Ο τελικός πίνακας των μεταλλίων – Πρώτες οι ΗΠΑ, 51η η Ελλάδα
