Οι κινήσεις της Τουρκίας στην υδάτινη σκακιέρα

Οι κινήσεις της Τουρκίας στην υδάτινη σκακιέρα

Του Δ.Γ.Παπαδοκωστόπουλου

Εκείνο που δεν θέλει να αντιληφθεί ο πολιτικός κόσμος της χώρας, και πλειάδα «έγκυρων» αναλυτών όλων των αποχρώσεων, είναι ότι η ανοχή στον τουρκικό επεκτατισμό το μόνο που καταφέρνει είναι να αποθρασύνει τη διπλωματία της Άγκυρας και να αυξάνει, στα όρια του παραλόγου, τις διεκδικήσεις της.
Η Τουρκία αισθάνεται και συμπεριφέρεται όχι απλά ως ισχυρή περιφερειακή δύναμη αλλά ως γεωπολιτικός παράγοντας παγκόσμιας ισχύος. Συνομιλεί ταυτόχρονα με Ουάσινγκτον και Μόσχα και υποτιμά ευθέως την Ε.Ε. επιλέγοντας την πολιτική των διμερών σχέσεων με τις ισχυρές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ως πιο αποδοτικές και ασφαλείς.

Οι τουρκικές διεκδικήσεις δεν έχουν όρια. Ούτε έναντι της χώρας μας ούτε έναντι των άλλων χωρών. Η Τουρκία δεν διεκδικεί κάποιους ευνοϊκούς όρους ή έστω συμμετοχή στη διαχείριση των ενεργειακών πόρων της Ν.Α. Μεσογείου και του Αιγαίου. Αντιμετωπίζοντας ως «παράθυρο ευκαιρίας» τους ανταγωνισμούς ΗΠΑ-Ρωσίας στην περιοχή και εκβιάζοντας ανοικτά και τους δύο με τη γεωπολιτική και οικονομική της δύναμη επιχειρεί να χαράξει εκ νέου τον χάρτη της περιοχής στα όρια που είχε η Οθωμανική Αυτοκρατορία πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι σχεδιασμοί εδαφικής επέκτασης συνδέονται άμεσα με τις βλέψεις οικονομικής ενδυνάμωσης.
Η επιμονή της Τουρκίας να θεωρεί μονόπλευρα και να επιβάλλει με τη βία την άποψη ότι τα νησιά του Αιγαίου και η Κύπρος δεν έχουν ΑΟΖ πέρα από τα χωρικά τους ύδατα αποσκοπούσε στην αποτροπή της δυνατότητας να εφάπτεται η ελληνική και κυπριακή ΑΟΖ όταν και αν οι δύο χώρες αποφάσιζαν να την οριοθετήσουν.
Η πρόσφατη διπλή συμφωνία, οριοθέτησης ΑΟΖ και στρατιωτικής συνεργασίας, μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης βαθαίνει και επεκτείνει τις τουρκικές βλέψεις. Η κατάργηση της ΑΟΖ της Ρόδου, Καρπάθου, Κρήτης δεν περιορίζει μόνο τα όρια της ελληνικής ΑΟΖ με την αντίστοιχη της Λιβύης αλλά αποτρέπει και την επαφή της με την αιγυπτιακή. Μέσω αυτής της οδού η Άγκυρα επιχειρεί να ματαιώσει την ενεργειακή συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου-Ισραήλ και να καταργήσει το σχέδιο μεταφοράς φυσικού αερίου μέσω των αγωγών Eastmed. Η τουρκική πρόταση παραχωρεί ένα μεγάλο τμήμα της ελληνικής ΑΟΖ σε Λιβύη και Αίγυπτο και συνοδεύεται από την απαίτηση οι μελλοντικοί αγωγοί να οδεύσουν υποχρεωτικά από τουρκικά εδάφη.

Η Άγκυρα έχοντας ήδη σχεδόν έτοιμο για λειτουργία τον αγωγό ρωσικού φυσικού αερίου Turkish Stream θέλει να ελέγχει ταυτόχρονα τους αγωγούς διέλευσης φυσικού αερίου ολόκληρης της Ν.Α. Μεσογείου, αναδεικνύοντας την Τουρκία σε ένα τεράστιο ενεργειακό κόμβο, κρίσιμο για τη σταθερότητα ολόκληρης της Ευρώπης. Το τεράστιας οικονομικής σημασίας σχέδιό της το υποστηρίζει με τη δύναμη των όπλων. Εδώ και μήνες εφαρμόζει μια ιδιότυπη θαλάσσια στρατιωτική περικύκλωση της Κύπρου, τη νόμιμη ύπαρξη της οποίας θεωρεί ανυπόστατη. Με τη στρατιωτική συμφωνία με τη Λιβύη επιχειρεί όχι απλά να διασώσει το καθεστώς της καταρρέουσας κυβέρνησης Φάρατζ, και κατ’ επέκταση και την αντίστοιχη συμφωνία καθορισμού ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών, αλλά να αναδειχθεί σε παράγοντα που έχει λόγο στην περιοχή, ανεξάρτητα από την τύχη του σημερινού καθεστώτος. Η στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη και η αποδεδειγμένη παραβίαση του εμπάργκο όπλων που έχει επιβάλλει ο ΟΗΕ αντιμετωπίζεται με εκκωφαντική σιωπή από τη διεθνή κοινότητα.

Οι διπλωματικοί και στρατιωτικοί χειρισμοί της Άγκυρας είναι σε απόλυτο συσχετισμό με τις γεωπολιτικές αντιθέσεις των ΗΠΑ-Ρωσίας. Η Άγκυρα γνωρίζει ότι στρατηγική επιδίωξη των ΗΠΑ είναι η όρθωση φραγμών στην τροφοδοσία της Ευρώπης με ρωσικό φυσικό αέριο. Γνωρίζει ακόμα ότι η λειτουργία του EastMed αποτελεί επιλογή των ΗΠΑ, η στήριξη του οποίου μάλιστα νομοθετήθηκε στον πρόσφατο προϋπολογισμό που ενέκρινε η Γερουσία και αναμένεται να υπογράψει ο Τραμπ. Παρά το γεγονός ότι φιλοξενεί ήδη στα εδάφη της τον ανταγωνιστικό αγωγό ρωσικό αγωγό Turkish Stream εμφανίζεται πρόθυμη να υποδεχθεί και τον δεύτερο. Όσο παραμένει δυσανάγνωστη η τελική στάση των ΗΠΑ σε αυτούς τους σχεδιασμούς, η Τουρκία επιταχύνει την πολιτική της. «Καταργεί» την ελληνική ΑΟΖ και προσφέρει ως «δώρο» θαλάσσιες εκτάσεις, που δεν της ανήκουν, σε Αίγυπτο και Λιβύη. Επιχειρεί να κάμψει τη δυσπιστία, τόσο του Καΐρου όσο και της Ιερουσαλήμ στα σχέδιά της, παρά το γεγονός ότι διατηρεί την αντιπαράθεση και με τις δύο χώρες.

Ταυτόχρονα, δεν διστάζει να «παίξει» με τους ανταγωνισμούς ΗΠΑ-Ρωσίας στην Ν.Α. Μεσόγειο. Απειλεί τις ΗΠΑ ότι θα κλείσει δύο πολύτιμες νατοϊκές βάσεις που φιλοξενεί στα εδάφη της και θα διαταράξει μόνιμα την συνοχή της Ν.Α. πτέρυγας του ΝΑΤΟ, αν δεν γίνει αποδεκτή η πολιτική της. Και παρά τις όποιες δυσκολίες συναντά από την αμερικάνικη Βουλή και το Κογκρέσο, διατηρεί ακόμα ως δεδομένο τη στήριξη των ΗΠΑ στη «δίκαιη μοιρασιά» των φυσικών πόρων της Ν.Α. Μεσογείου. Ταυτόχρονα, διευρύνει τη στρατιωτική και οικονομική συνεργασία με τη Ρωσία γνωρίζοντας τη σημασία που έχουν για τη Ρωσία οι αναταράξεις εντός της νατοϊκής συμμαχίας και η μερική έστω χαλάρωση της περικύκλωσης της τελευταίας από τη Δύση.

Στον αντίποδα, η Ελλάδα αν και θεωρητικά με πολλούς συμμάχους, στην πράξη είναι μόνη απέναντι στην Τουρκία, επιβεβαιώνοντας για μια ακόμη φορά ότι μπορεί να στηρίζεται μόνο στις Ένοπλες Δυνάμεις της και πουθενά αλλού.

* Όπως δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “ΜΠΑΜ στο Ρεπορτάζ” της Κυριακής